PIASTOWIE – pierwsza historyczna polska dynastia panująca. Za jej protoplastę uchodzi legendarny Piast, którego istnienie nigdy nie zostało potwierdzone. Pierwszym władcą z dynastii Piastów, którego historyczność nie jest kwestionowana, był Mieszko I.
Piastowie – kto to był? Królowie i władcy Polski (lista bardzo uproszczona, pogrubioną czcionką koronowani królowie Polski)
1. Mieszko I (ok. 960 – 992 r)
2. Bolesław I Chrobry (992-1025; pierwszy król Polski koronowany w 1025 r.)
3. Mieszko II Lambert (1025–1031; koronowany w 1025 r.; panował do 1034 r. już bez korony, jako książę)
4. Kazimierz I Odnowiciel (1034 – 1058; przy czym w latach 1034-1037 był on na wygnaniu i nie mamy pewności kto wówczas panował)
4. Bolesław II Szczodry (1058 – 1079; trzeci król Polski, koronowany w 1076 r.)
5. Władysław I Herman (1079-1102; przez pewien czas rządził wspólnie z bratem Mieszkiem Bolesławowicem, później popadł w zależność polityczną od swego palatyna – Sieciecha, dzieląc również księstwo)
6. Bolesław III Krzywousty (1102-1138; wpierw jako książę dzielnicowy, po wielu zawirowaniach jako książę Polski od 1107 r.)
5. Okres rozbicia dzielnicowego (1138-1320; ustawa sukcesyjna Bolesława Krzywoustego, zwana również testamentem lub statusem sprawiła, że księstwo polskie podzieliło się na szereg mniejszych tworów, którymi rządzili przedstawiciele poszczególnych gałęzi rodu Piastów, z teoretycznie najstarszym sprawującym rolę księcia zwierzchniego – princepsa (z łac.); w związku z całym zamieszaniem, które wówczas miało miejsce przez chwilę królem Polski był Przemysł II – ostatni męski przedstawiciel gałęzi wielkopolskiej Piastów, a parę lat po nim pochodzący z czeskiej dynastii Przemyślidów – Wacław II i Wacław III)
6. Władysław I Łokietek (1320 – 1333; szósty król Polski, ponieważ liczy się również Przemyślidę)
7. Kazimierz III Wielki (1333 – 1370; siódmy król Polski; ostatni władca z dynastii Piastów, po czym na krótko polski tron przekazano węgierskiej dynastii Andegawenów, a następnie litewskim Jagiellonom)
Piastowie czy Piasty?
Jeśli chodzi o naszą pierwszą dynastię panującą to wyłącznie Piastowie, w przypadku żeńskich przedstawicielek również Piastówny. Jeśli chodzi o parę piw marki Piast, to Piasty.
Kiedy rządzili Piastowie? Dlaczego wymarli?
Piastowie zasiadali na polskim tronie przynajmniej od około 960 roku (choć faktycznie na arenie międzynarodowej jako dynastia zaistnieli po przyjęciu chrztu przez Mieszka I w 966 roku) do 1370 roku (z przerwą na panowanie Wacława II), kiedy to zmarł Kazimierz III Wielki. Boczne linie Piastów utrzymały się na Mazowszu (do 1526 roku) i na Śląsku (do 1675 roku). Ostatni Piast, a przynajmniej męski przedstawiciel tej dynastii, zmarł 21 listopada 1675 w Brzegu i był nim Jerzy Wilhelm, książę brzesko-legnicki. Na nim zakończyła się linia rodu, ponieważ nie pozostawił żadnego męskiego potomka, który przekazałby dalej nazwisko.
Czy Piastowie byli Polakami?
Ta kwestia nie jest tak prosta jak chcieliby niektórzy. W samym pytaniu sformułowanym w taki sposób jest już dużo problemów. Szczególnie narodowość jest silnie związana z kulturą i tradycją, w której dana osoba żyła; nie mylmy więc kwestii biologicznych z ustalaniem narodowości. Piastowie są w głównej mierze odpowiedzialni za utworzenie Polski jaką znamy z kart historii. To oni nią władali, a sama nazwa „Polska” pojawia się dopiero wraz z rozpoczęciem ich rządów. Możliwe, że bez Piastów nie byłoby Polski. Inną sprawą jest to czy przodkowie Piastów wywodzili się z terenów dzisiejszej Polski czy może byli wikingami lub innymi przybyszami z innych części Europy? Obie wersje są prawdopodobne. Dzięki przekazom pisanym wiemy np.
że Ruryrk – założyciel pierwszej dynastii rządzącej Rusią, był wikingiem. Niestety nie mamy jednoznacznej odpowiedzi na ten temat i dyskusja trwa już od wielu lat, dzieląc naukowców na dwa główne obozy. Pod tym linkiem znaleźć można dłuższy tekst na ten temat wraz z kolejnym odnośnikami dla zainteresowanych. Wielką nadzieję wszyscy wiążemy z rozwojem genetyki, niestety pochówki pierwszych Piastów są problematyczne. Ważnym odkryciem było przebadanie szczątków książąt mazowieckich Janusza i Stanisława, którzy żyli na początku XVI w. Szczecińskim genetykom udało się wyizolować DNA i ustalić haplogrupę chromosomu Y jako grupę R1b, potocznie nazywaną celtycką lub atlantycką, która typowa jest dla Europy Zachodniej. Jednak ostatecznie niczego to nie przesądza z racji znaczącej odległości czasowej dzielącej tych książąt od założycieli swej dynastii. Potrzeba wciąż dalszych badań.
Jak rządzili pierwsi Piastowie?
O tym jak Piastowie doszli do władzy i tym jak powstała Polska można przeczytać więcej w tym miejscu. Jako sprawni wodzowie, w skutek podbojów poszerzali granice odziedziczonego po przodkach terytorium, z czasem wykraczając nawet poza granice dzisiejszej Polski. Rozbudowywali sieć potężnych grodów, stanowiących centra militarne i administracyjne rodzącego się państwa. Jednocześnie przynajmniej początkowo rządów nie sprawowano z jednego konkretnego miejsca, a władca podróżował wraz ze swoją drużyną i dworem po całym terytorium, którym władał. Przyjmując chrzest – zapoczątkowali, a następnie kontynuowali proces chrystianizacji kraju. Dzięki przyjęciu chrztu Piastowie stali się równi innym władcom chrześcijańskiej Europy, czego natychmiastowym potwierdzeniem były małżeństwa Mieszka I z czeską księżniczką Dobrawą i niemiecką szlachcianką wysokiego rodu Odą. Wynikiem kontynuowania chrystianizacji było tworzenie struktur organizacji kościelnej zależnej jedynie od papieża, czego nie udało się osiągnąć np. znacznie wcześniej schrystianizowanym Czechom. Znosząc dawne struktury plemienne i wprowadzając na ich miejsce nowe rozwiązania społeczne, administracyjne i kulturalne, nadzorowali proces wchodzenia dotychczas pogańskiego państwa piastowskiego w krąg cywilizacji chrześcijańskiej opartej na spuściźnie starożytnego Rzymu.
Najważniejsze odkrycia związane z samymi Piastami lub czasami gdy oni rządzili, opublikowane na stronie czasopisma Archeologia Żywa
