MEZOLIT (lub środkowa epoka kamienia) to okres trwający od około 11 000–7 000 p.n.e. na Bliskim Wschodzie i około 8 000–4 800 p.n.e. na terenach Niżu Środkowoeuropejskiego (w tym w Polsce), stanowiący stopniowe przejście od paleolitu do neolitu. Jego wyróżnienie związane jest z postępującymi przemianami klimatycznymi związanymi z końcem zlodowaceń.
Fazy mezolitu
W mezolicie wyróżnia się trzy fazy (okresy) klimatyczne:
– fazę preborealną – stopniowe ocieplenie klimatu po ustąpieniu lodowca, występowanie lasów iglastych,
– fazę borealną – znaczne ocieplenie, duży udział lasów liściastych, wzrost wilgotności, poziomu morza, powstanie jezior, bagien i torfowisk,
– fazę atlantycką – ustabilizowanie klimatu, łagodne zmiany pór roku.
Mezolit w Polsce
Na ziemiach polskich znaleziska z okresu mezolitu są nieliczne. Wyróżnić można cztery kultury archeologiczne mezolitu na ziemiach polskich: kultura komornicka, kultura janisławicka, kultura kundajska, kultura chojnicko-pieńkowska.
Mezolit cechy
Najważniejszym wyróżnikiem zabytków z tego okresu jest mikrolityzacja, czyli tendencja do zmniejszania rozmiarów krzemiennych narzędzi i broni. Najbardziej charakterystyczne są drobne zbrojniki o kształtach geometrycznych. Z drugiej strony upowszechniają się masywne ciosaki służące do obróbki drewna.
Ludność nadal prowadziła koczowniczy tryb życia i gospodarkę zbieracko-łowiecką; zamieszkiwała obozowiska otwarte i schroniska skalne. Rozwinięta sieć rzeczna sprzyjała rozwojowi rybołówstwa. Świadczą o tym znajdowane czółna i kościane harpuny. W warunkach środowiska leśnego rozwinęła się obróbka surowców organicznych. Plecione kosze służyły do przechowywania żywności i jako pułapki na ryby.
Pod koniec tego okresu, pod wpływem kontaktów z społecznościami rolniczymi, pojawiły się pierwsze próby udomawiania zwierząt (świnia i owca).
