Wybrane materiały ceramiczne kultury złockiej ze zbiorów Muzeum Zamkowego w Sandomierzu (fot. M. Mroczka)

Kim byli ludzie kultury złockiej? Wyniki nowych badań Muzeum Zamkowego w Sandomierzu

Kultura złocka rozwijała się w 1. poł. III tysiąclecia p.n.e. na obszarze między Nidą a Opatówką. Jej lokalny charakter i zróżnicowane tradycje czynią ją jednym z najciekawszych zjawisk młodszej epoki kamienia w Polsce. W 2024 roku Muzeum Zamkowe w Sandomierzu rozpoczęło poświęcony jej dwuletni … Czytaj więcej…

Pozostałości dwóch z wielu pieców hutniczych odkrytych na stanowisku w Zaborowie

Nie przeworskie, lecz jastorfskie? Hutnictwo pod Zaborowem starsze o ponad 100 lat!

Na zachód od Warszawy, na terenach tzw. Mazowieckiego Centrum Metalurgicznego, archeolodzy dokonali kluczowych ustaleń. W Zaborowie piece hutnicze pracowały już w IV–III wieku p.n.e., a więc znacznie wcześniej, niż dotąd przypuszczano. Za zmianą datowania stoją analizy nasion, węgli drzewnych i gęsta siatka badań terenowych … Czytaj więcej…

Zapinka kuszowata odkryta podczas badań jednej z osad

Starożytni Bałtowie w Puszczy Boreckiej. Duchy Prapuszczy

Mazury kojarzone są głównie z lasami i jeziorami, co niejako automatycznie otwiera konkretny wachlarz zajęć i aktywności, które można tamże uprawiać. Okazuje się jednak, że piechurzy i cykliści eksplorujący tę piękną krainę – oprócz spokoju, ciszy, kontaktu z naturą czy grzybów – mogą (przy … Czytaj więcej…

Mapka i wykresy pokazują zmiany w DNA dawnych populacji z Bałkanów, wschodnich Niemiec oraz Polski i północno-zachodniej Ukrainy. Kolory oznaczają główne składniki genetyczne: niebieski – północno-zachodnioeuropejski, fioletowy – północno-wschodnioeuropejski (bałtyjski), szary – inne domieszki. Wielkość kół odpowiada liczbie zbadanych osób. Porównanie próbek sprzed i po roku 600 n.e. wyraźnie pokazuje wzrost udziału komponentu fioletowego, czyli napływu ludności ze wschodu

Zagadka pochodzenia Słowian rozwiązana? Genetyka wskazuje na wędrówkę ludów

Największe w historii badanie DNA dawnych populacji Europy ujawniło, że ekspansja Słowian w VI–VIII wieku była prawdziwą wędrówką ludów. Ponad 80% wcześniejszej populacji ziem dzisiejszej Polski i sąsiednich regionów zostało wówczas zastąpionych przez przybyszów ze wschodu. Nowe dane pokazują, że początki Słowiańszczyzny były bardziej … Czytaj więcej…

Piastowie Piktowie

Piastowie są spokrewnieni z Piktami? To nie jest takie proste

W ostatnich dniach polskie media obiegła informacja, że dynastia Piastów, według wyników badań genetycznych, mogła być spokrewniona z Piktami — starożytną ludnością zamieszkującą niegdyś tereny dzisiejszej Szkocji. Wyniki badań zespołu pod kierunkiem prof. Marka Figlerowicza z Instytutu Chemii Bioorganicznej PAN mają zostać opublikowane na … Czytaj więcej…

Widok na Ostrów Lednicki (fot. M. Popek); Mapa ukazująca rozwój terytorialny pierwszego państwa piastowskiego (za: Izdebski i in. 2025)

Gwałtowna ekspansja, szybki upadek: jak runęło państwo pierwszych Piastów

Błyskawiczne powstanie państwa pierwszych Piastów mogło równie szybko doprowadzić do jego załamania. Nowe badania rzucają światło na to, jak gwałtowna eksplozja osadnictwa i eksploatacji środowiska w X-wiecznej Wielkopolsce stworzyła potęgę Piastów – i zarazem podkopała jej fundamenty. Wschodnia część Wielkopolski w drugiej połowie X … Czytaj więcej…

Fragmenty żelaznego pasa odkrytego w kobiecym grobie nr 94 wraz z możliwą rekonstrukcją

Bornholm – centrum Bałtyku epoki żelaza? Store Frigård

Bornholm – dzisiaj spokojna wyspa turystyczna – w epoce żelaza był miejscem tętniącym ruchem. Setki grobów, setki przedmiotów, prawie tysiąc lat historii kontaktów. Nowe interdyscyplinarne badania największego cmentarzyska na Bornholmie odkrywają rolę tej bałtyckiej wyspy w systemach wymiany, migracji i kontaktów ponadregionalnych między ok. … Czytaj więcej…

Krakowscy archeolodzy już w XIX wieku realizowali program badania jaskiń - Jaskinia Maszycka była jedną z nich

W ciemnościach prehistorii. Pierwsze badania jaskiń w Małopolsce

W drugiej połowie XIX wieku, inspirowani europejskimi odkryciami w dziedzinie archeologii prehistorycznej, krakowscy uczeni zaczęli interesować się badaniami jaskiń. Postulat prowadzenia badań stanowisk jaskiniowych szczególnie mocno podkreślał Izydor Kopernicki po powrocie z międzynarodowego kongresu antropologii i archeologii prehistorycznej w Brukseli. Na posiedzeniach Komisji Archeologicznej … Czytaj więcej…

Była jedną z pierwszych kobiet, które zajmowały się archeologią na ziemiach polskich. Kim była Natalia Kicka?

Pionierka polskiej archeologii. Natalia Kicka

Była jedną z pierwszych kobiet, które zajmowały się archeologią na ziemiach polskich. Odkryła tzw. kopce kujawskie, megalityczne obiekty starsze niż słynne piramidy egipskie! Kim była Natalia Kicka? Urodziła się w 1801 r. lub 1806 r. w Wilnie w rodzinie ziemiańskiej jako córka Piotra Bispinga, … Czytaj więcej…

Jagiellonowie Nowy Poczet

„Nowy Poczet Jagiellonów”: między rekonstrukcją a wizją artystyczną

20 marca 2025 roku „National Geographic Polska” zaprezentowało projekt, który miał zrewolucjonizować nasze wyobrażenia o dynastii Jagiellonów. W ramach kampanii edukacyjnej „Nowy Poczet Jagiellonów” przedstawiono wizerunki kilkunastu królów oraz ich małżonek, stworzonych – jak deklarowano – na podstawie rzetelnej analizy źródeł historycznych oraz przy … Czytaj więcej…