Epoka żelaza to czas, gdy żelazo stało się głównym surowcem w wytwarzaniu narzędzi. Ramy czasowe epoki żelaza są różne i uzależnione od stref geograficznych, zróżnicowania kulturowego i rozwoju społeczno-gospodarczego. Najstarsze wyroby z kutego żelaza (głównie pochodzenia meteorytowego), pochodzą z XV i XIV wieku p.n.e. z terenów gdzie ludność zamieszkiwała państwo Hetytów (Azja Mniejsza). Stamtąd żelazo przez Palestynę dotarło do Egiptu, i dalej do Mezopotamii i Iranu. Następnie na Kaukaz, w XII w p.n.e. do Grecji oraz w XI-X w. p.n.e. do Italii. Do dalszych części Europy żelazo dotarło przez Półwysep Bałkański oraz Kaukaz. W znaczeniu historycznym epoka żelaza trwa do dziś (w sensie archeologicznym skończyła się w XIII w.)
Epokę żelaza dzielimy na:
-okres halsztacki – od połowy VII w. p.n.e. do 400 p.n.e.
-okres lateński albo przedrzymski – od ok. V w. p.n.e. do początku I w. n.e.
-okres rzymski (wpływów rzymskich) – od I w. n.e. do ok. 375 roku (schyłek Cesarstwa Rzymskiego)
-okres wędrówek ludów – od końca IV w. (najazd Hunów) do końca VII w. (stabilizacja osadnictwa słowiańskiego we wczesnym średniowieczu).
W każdym z tych okresów możemy wyróżnić wpływy różnych sąsiednich kultur na lokalne społeczności zamieszkujące tereny dzisiejszej Polski. Najważniejsze kultury na ziemiach polskich to kultura łużycka (od epoki brązu – 400 r. p.n.e.), kultura pomorska (VII – III w p.n.e.), kultura przeworska (III w. p.n.e. – V w. n.e.), kultura wielbarska (I – V w. n.e.), kultura lateńska (V w. p.n.e. – I w. n.e.)
Przez kilka tysięcy lat – od poł. III tysiąclecia p.n.e. aż do nastania chrześcijaństwa w X w. – na ziemiach polskich przeważnie palono zmarłych. Wbrew powszechnej opinii z takich szczątków można wiele wyczytać. Wśród archeologów bardzo często pokutuje opinia, wedle której ze szczątków ludzkich, które zostały poddane kremacji da się uzyskać niewiele informacji. Tymczasem z … Czytaj więcej…
Wyobraźmy sobie, że właśnie przeglądamy Internet i widzimy nagłówek: „Sensacyjny wynalazek. Apple prezentuje rewolucyjnego iPhone 2G”. Hmm… jakaś pomyłka? Nic podobnego – ktoś właśnie opisuje nam pierwszego iPhone’a jako najnowszą sensację. Brzmi śmiesznie? Dla archeologów to dzień powszedni. Inspiracją do wstępu był wpis, który kiedyś pojawił się na stronie Radia Wrocław i nosił tytuł: Sensacyjne … Czytaj więcej…
Pola uprawne wraz z miedzami, zagrody, zabudowania, a nawet drogi, czyli kompletnie zachowany układ przestrzenny starożytnej osady sprzed blisko 2 tys. lat odkryli archeolodzy w Borach Tucholskich. To unikat w skali całej Europy – podkreślają autorzy odkrycia. Teren Borów Tucholskich na pograniczu woj. kujawsko-pomorskiego i woj. pomorskiego porasta gęsty las. Jest to jeden z obszarów … Czytaj więcej…
Niezwykły zbieg okoliczności: kataklizm, łut szczęścia, ludzka dociekliwość i pasja sprawiły, że w lesie na terenie powiatu gorzowskiego odkryto nieznane dotąd cmentarzysko sprzed dwóch tysięcy lat. Mówi się, że szczęściu trzeba pomagać. Tak też było i w tym przypadku. Do ujawnienia grobów doszło z pomocą… Matki Natury. Całe szczęście w nieszczęściu zaczęło się w październiku … Czytaj więcej…
Wprowadzili znajomość koła garncarskiego, zaawansowanej metalurgii żelaza oraz mennictwa – Celtowie przybyli 2,5 tys. lat temu na południowe tereny obecnej Polski i znacząco wpłynęli na dalsze losy tego obszaru. Mało kto zdaje sobie sprawę z tego, że kolebką Celtów, wbrew pozorom, nie jest wcale Irlandia i Wielka Brytania, ale kontynentalna Europa. Lud ten rozprzestrzenił się … Czytaj więcej…
Pozostałości osady z przełomu III i II wieku przed Chrystusem odkrytej w Samborowicach pokazują, że zamieszkująca ją celtycka społeczność utrzymywała rozliczne kontakty handlowe z odległymi obszarami ówczesnej Europy. Samborowice to obecnie niewielka miejscowość położona w powiecie raciborskim, niedaleko od granicy z Czechami. Jest to ostatni polski „przystanek” na drodze z Raciborza do czeskiej Opawy. Wspomniana … Czytaj więcej…
Ciałopalny pochówek odkryty przez naukowców z Instytutu Archeologii i Etnologii (IAE) PAN pochodzi sprzed ok. 1800 lat i znajduje się w okolicy wsi Czerlonka. Puszcza Białowieska jest ostatnim lasem naturalnym na Niżu Europejskim. Tradycyjnie uznawana za obszar pozbawiony dziedzictwa kulturowego dopiero w ostatnich latach jest przedmiotem zainteresowań różnych badaczy. Między innymi badaniem dziejów tego obszaru … Czytaj więcej…
Fragmenty importowanych i lokalnych naczyń, kilkanaście brązowych scytyjskich grotów, oraz ozdoby z brązu to kolejne odkrycia w Chotyńcu – jedynym w Polsce scytyjskim grodzisku. W zeszłym roku archeolodzy z Uniwersytetu Rzeszowskiego pochwalili się odnalezieniem pierwszej na terenach dzisiejszej Polski greckiej amfory. Na podstawie cech typologicznych stwierdzili, że można ją datować na okres od drugiej połowy VII do … Czytaj więcej…
Ślady osady obronnej sprzed ok. dwóch i pół tysiąca lat, czyli z czasów grodów takich, jak Biskupin, odkryli w Jatwiezi Dużej w gminie Suchowola (woj. podlaskie) archeolodzy z Muzeum Podlaskiego w Białymstoku. Badania są prowadzone na łąkach w rejonie Jatwiezi Dużej. Na możliwość istnienia osady w tym miejscu, wskazywała analiza dostępnych wcześniej materiałów z przeprowadzonego … Czytaj więcej…
Kości należące do mieszkańców starożytnego miasta, zabitych w czasie krwawego najazdu w poł. I tysiąclecia p.n.e. oraz obszerny kurhan z wieloma pochówkami – to najważniejsze znaleziska w Metsamor w Armenii dokonane przez archeologów z Uniwersytetu Warszawskiego. Metsamor w Armenii jest jednym z najbardziej znanych stanowisk archeologicznych tego kraju. Zespół kierowany przez dr hab. Krzysztofa Jakubiaka … Czytaj więcej…
