Polscy archeolodzy dokonali zadziwiającego odkrycia w Omanie. Ich znaleziska mogą wskazywać na obecność centrum metalurgicznego, które pełniło kluczową rolę w zaopatrywaniu w miedź tak odległych obszarów jak Indie czy Mezopotamia.
W sercu północnego Omanu, w mikro-regionie Qumayrah, mamy do czynienia z fascynującą opowieścią o przeszłości, którą odkrywają polscy archeolodzy. Pod kierownictwem prof. Piotra Bielińskiego z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego (CAŚ UW), polska ekspedycja archeologiczna pracuje na tym terenie od 2016 roku, będąc pierwszym polskim zespołem w tym kraju. Przez ten czas, naukowcy zarejestrowali dziesiątki nieznanych wcześniej stanowisk archeologicznych, które datują się od epoki kamienia aż po czasy nowożytne, odkrywając m.in. starożytną planszę do gry sprzed czterech tysięcy lat.
Tegoroczne badania stanowiły ostatni sezon terenowych prac dokumentacyjnych w ramach projektu badawczego „Rozwój osadnictwa w epoce brązu i żelaza w górach północnego Omanu”. Równocześnie, drugi zespół pod kierownictwem dr Agnieszki Pieńkowskiej, również z CAŚ UW, koncentrował się na projekcie „Rola wydobycia miedzi w kształtowaniu osadnictwa na terenie północnego Omanu w epoce brązu”, eksplorując archeologiczne i geologiczne tajemnice regionu.
Przez pięć tygodni intensywnych prac, zespoły przeprowadziły archeologiczne i geologiczne prospekcje terenowe oraz badania sondażowe na 10 różnych stanowiskach. Odkrycia te obejmowały ponad 50 konstrukcji z epoki brązu, w tym okrągłe kamienne wieże i grobowce wieżowe charakterystyczne dla kultury Umm an-Nar (ok. 2600–2000 p.n.e.).
„Generalnie, ślady osadnictwa z czasów kultury Umm an-Nar wydają się na badanym terenie najbardziej rozpowszechnione. To pokazuje, że nawet region położony w górskiej dolinie w głębi lądu mógł uczestniczyć w ekonomicznym i demograficznym boomie, jaki nastąpił w tym okresie”– mówi prof. Piotr Bieliński, kierownik ekspedycji.
Do rozwoju ekonomicznego w okresie Umm an-Nar przyczynił się w dużej mierze dalekosiężny handel zamorski, z Indiami i Mezopotamią, którego głównym eksportowym towarem była omańska miedź.
Jednym z najważniejszych obszarów badań była okolica Wadi Salh, gdzie odkryto ślady dawnej metalurgii miedzi. Zespołom udało się znaleźć obszary pokryte szlaką, narzędzia kamienne do rozkruszania rudy oraz fragmenty pieców metalurgicznych, co wskazuje na długotrwałą działalność związaną z przetwarzaniem miedzi.
Mniej liczne, ale równie imponujące, były odkrycia z epoki żelaza, w tym osada z okresu żelaza II (ok. 1100–600 p.n.e.), która zaskoczyła archeologów zwartym charakterem zabudowy, odbiegającym od spodziewanego wiejskiego charakteru osadnictwa w takim regionie.
„Jest to osada, prawdopodobnie z wieżą obserwacyjno-obronną, położona na wzgórzu górującym nad skrzyżowaniem dwóch dolin, którymi przebiegały szlaki karawanowe prowadzące z dużych oaz na południu gór Hadżar ku wybrzeżu Zatoki Omańskiej z jednej strony i ku ośrodkom położonym na terenie dzisiejszych Zjednoczonych Emiratów Arabskich z drugiej” – opowiada prof. Bieliński.
Te niezwykłe odkrycia nie tylko wzbogacają naszą wiedzę o przeszłości, ale także budują mosty między nauką a lokalną społecznością. Wizyty dzieci ze szkoły w Qumayrah i prezentacje znalezisk pokazują, jak archeologia łączy pokolenia, inspirując do dalszego poznawania historii i kultury regionu.
Badania w Qumayrah są więc nie tylko świadectwem bogatej przeszłości Omanu, ale także przykładem, jak współczesna nauka może ożywiać historię i angażować społeczności w dialog między przeszłością a teraźniejszością.
Źródło: Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego
Archeolog, doktor nauk inżynieryjno-technicznych, popularyzator. Pierwsza osoba, z którą powinno się kontaktować w sprawie patronatów i ewentualnej współpracy z „Archeologią Żywą”. Post-doc w Katedrze Antropologii Instytutu Biologii Środowiskowej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się wokół kultury materialnej późnego średniowiecza i wykorzystania nowoczesnych technologii w archeologii. Pasjonat multimediów i gier komputerowych. Prowadzący cyklu cotygodniowych popularnonaukowych webinarów pt. „Kontekst”
