Zabytek jest materialnym świadectwem historii – przekazuje wiedzę o czasach, w których powstał. Mówi nam nie tylko o ówczesnej kulturze, ale także, osiągnięciach w sztuce, nauce czy gospodarce.
Zabytek w języku potocznym to każdy wytwór działalności człowieka, będący świadectwem minionej epoki (pamiątką przeszłości). Najbardziej wartościowe zabytki, zwane przez archeologów również artefaktami, posiadają wartość historyczną, artystyczną lub naukową. Jednocześnie, choć często jest kluczowym, czas ich powstania nie przesądza o ich zabytkowości. Równie często to unikatowość, czyli liczba znanych nam egzemplarzy lub przykładów danego wytworu działalności człowieka, przesądza o jego wartości.
Zabytki dzielimy na obiekty ruchome, zwane również artefaktami, oraz nieruchome. Te pierwsze są to zazwyczaj mniejsze lub większe przedmioty, takie jak ceramika, biżuteria, narzędzia, uzbrojenie etc. Do tych drugich należą wszystkie rzeczy, których nie jesteśmy w stanie przenieść ręcznie, czyli zabytkowa drobna zabudowa, budynki, obiekty archeologiczne czy całe stanowiska archeologiczne.
Nauki humanistyczne zasadniczo i nie stworzyły jednej, uniwersalnej definicji zabytku przydatnej wszystkim naukom, co powoduje szereg nieporozumień. Nawet pomimo tego, że w Europie kwestie legalne związane z zabytkami są regulowane m.in. przez Kartę Wenecką, w zależności od kraju spotykamy się z różnymi definicjami zabytków. Najważniejsze zabytki w skali światowej znajdują się na liście światowego dziedzictwa UNESCO.
Treść niektórych inskrypcji hieroglificznych wciąż pozostaje zagadką. Wynika to z ogromu dostępnych zapisów i ograniczonej mocy przerobowej egiptologów, a nie z niemożności ich odczytania – powiedział PAP egiptolog dr Filip Taterka. We wrześniu mija 200 lat od ogłoszenia przez francuskiego naukowca Jeana-François Champolliona zasad … Czytaj więcej…
Atrakcyjne renesansowe kafle piecowe o jakości i stylistyce wykonania dorównującej tej z zamku królewskiego na Wawelu w Krakowie odkryli naukowcy w czasie badań pozostałości po warowni w Żelechowie (woj. mazowieckie). Badania przeprowadzili w sierpniu archeolodzy i historycy z Instytutu Archeologii i Etnologii PAN oraz … Czytaj więcej…
Obszar południowo-wschodnich pobrzeży Bałtyku jest terenem zapewniającym łatwy dostęp do surowca bursztynowego. Tak też było w pradziejach, na co wskazują m.in. liczne późnoneolityczne (III tysiąclecie p.n.e.) pracownie bursztyniarskie i ozdoby bursztynowe znajdowane na stanowiskach zlokalizowanych na Żuławach Wiślanych na południe od Zatoki Gdańskiej. Zastanawiające … Czytaj więcej…
Kolejny raz przypadkowy, lecz świadomy wartości zabytku odkrywca, przyczynił się do poszerzenia wiedzy na temat historii oraz wzbogacił kolekcję pradziejowych zabytków z terenu Lubelszczyzny. Tym razem zabytek pochodzi z młodszej epoki kamienia. Podczas przygotowania fundamentów pod budowę domu mieszkalnego w miejscowości Wysokie, gm. Jastków, … Czytaj więcej…
Duże ubytki w częściach kości twarzoczaszki mumii Egipcjanki żyjącej ponad 2 tys. lat temu mogą świadczyć o tym, że cierpiała na raka nosogardzieli – uważają eksperci z Warszawskiego Projektu Interdyscyplinarnych Badań Mumii. Mumia trafiła do Polski blisko 200 lat temu. W 2016 r. ci … Czytaj więcej…
Królewska gra z Ur, znana również jako Gra na Dwudziestu Kwadratach (ang. Game of Twenty Squares) lub po prostu gra z Ur (ang. Game of Ur), była grą planszowa dla dwóch graczy, pochodzącą ze starożytnej Mezopotamii. Jej najstarsze egzemplarze datowane są na ok. 5000 … Czytaj więcej…
Pochodzenie i kluczowe aspekty wykonania Wenus z Willendorfu, mającej około 30 000 lat, pozostawały tajemnicą przez ponad stulecie od czasu jej odkrycia. Na podstawie wyników najnowszych badań wykorzystujących mikrotomografię komputerową udało się ustalić szczegóły związane z wykonaniem tej figurki. Dawno, dawno temu w Dolnej Austrii Figurkę … Czytaj więcej…
Trwają badania naczyń ceramicznych i ich fragmentów, pozyskanych w trakcie ponad stu lat badań archeologicznych w południowo-wschodnich Bałkanach. Archeolog z UAM w Poznaniu chce dzięki temu poznać kontakty kulturowe, do jakich dochodziło na tych terenach trzy tysiące lat temu. „Południowo-wschodnie Bałkany to teren często … Czytaj więcej…
Szachy sandomierskie odkryte zostały w 1962 roku, podczas wykopalisk prowadzonych przez prof. Jerzego Gąssowskiego i dr Eligię Gąssowską z Polskiej Akademii Nauk, na Wzgórzu Św. Jakuba w Sandomierzu. Obecnie znajdują się w zbiorach Muzeum Okręgowego w tym mieście, gdzie można je podziwiać na specjalnej … Czytaj więcej…
Germanie wytwarzali monety co najmniej 200 lat wcześniej, niż do tej pory sądzili badacze – przekonują naukowcy w filmowym podsumowaniu projektu. Zebrano dowody na początki ich mennictwa w 2. poł. III w. na terenach zachodniej Ukrainy. Wydział Archeologii UW opublikował materiał wideo, w którym przedstawiono … Czytaj więcej…
