EPOKA ŻELAZA to czas, gdy żelazo stało się głównym surowcem w wytwarzaniu narzędzi. Ramy czasowe epoki żelaza są różne i uzależnione od stref geograficznych, zróżnicowania kulturowego i rozwoju społeczno-gospodarczego.
Najstarsze wyroby z kutego żelaza (głównie pochodzenia meteorytowego), pochodzą z XV i XIV wieku p.n.e. z terenów gdzie ludność zamieszkiwała państwo Hetytów (Azja Mniejsza). Stamtąd żelazo przez Palestynę dotarło do Egiptu, i dalej do Mezopotamii i Iranu. Następnie na Kaukaz, w XII w p.n.e. do Grecji oraz w XI-X w. p.n.e. do Italii. Do dalszych części Europy żelazo dotarło przez Półwysep Bałkański oraz Kaukaz. W znaczeniu historycznym epoka żelaza trwa do dziś (w sensie archeologicznym skończyła się w XIII w.)
Epokę żelaza dzielimy na:
–okres halsztacki C i D – od VII do IV w, p.n.e.
-okres lateński albo przedrzymski – od V/IV w. p.n.e. do początku I w. n.e.
-okres rzymski (wpływów rzymskich) – od I w. n.e. do ok. 375 roku (schyłek Cesarstwa Rzymskiego)
-okres wędrówek ludów – od końca IV w. (najazd Hunów) do końca VII w. (stabilizacja osadnictwa słowiańskiego we wczesnym średniowieczu).
W każdym z tych okresów możemy wyróżnić wpływy różnych sąsiednich kultur na lokalne społeczności zamieszkujące tereny dzisiejszej Polski.
Najważniejsze kultury na ziemiach polskich to kultura łużycka (od epoki brązu – 400 r. p.n.e.), kultura pomorska (VII – III w p.n.e.), kultura przeworska (III w. p.n.e. – V w. n.e.), kultura wielbarska (I – V w. n.e.), kultura lateńska (V w. p.n.e. – I w. n.e.)
Najnowsze odkrycia i wyniki badań na temat epoki żelaza opublikowane na stronie miesięcznika Archeologia Żywa
Bornholm – dzisiaj spokojna wyspa turystyczna – w epoce żelaza był miejscem tętniącym ruchem. Setki grobów, setki przedmiotów, prawie tysiąc lat historii kontaktów. Nowe interdyscyplinarne badania największego cmentarzyska na Bornholmie odkrywają rolę tej bałtyckiej wyspy w systemach wymiany, migracji i kontaktów ponadregionalnych między ok. … Czytaj więcej…
„Znaleziono sztylet sprzed 2800 lat!” – ogłosiły media z entuzjazmem. „Wyjątkowy, rytualny, halsztacki!” – podchwyciły profile w mediach społecznościowych. Historia rozeszła się błyskawicznie. Niestety, prawda okazała się mniej romantyczna – i młodsza, a cała sprawa ujawniła poważny problem: co się dzieje, gdy instytucja publiczna … Czytaj więcej…
Sztylety, obok m.in. mieczy, broni drzewcowej, łuków i strzał czy czekanów, to jedna z podstawowych kategorii uzbrojenia użytkowanych przez różne społeczności zamieszkujące ziemie polskie w epoce brązu (2200-700 lat p.n.e.) i wczesnej epoce żelaza (700-400 lat p.n.e.). Redakcja naukowa analizy (ENGLISH VERSION BELOW) Najliczniej … Czytaj więcej…
W rejonie Wyżyny Śląsko-Krakowskiej odkryto najstarsze ślady wydobycia rudy ołowiowej na obszarze dzisiejszej Polski, datowane na wczesną epokę żelaza! To przełom w naszej wiedzy o pradziejowej metalurgii – i dowód, że pierwszym metalem pozyskiwanym na tych ziemiach nie była miedź, lecz ołów. Gdy myślimy … Czytaj więcej…
Polsko-francuski zespół naukowców zidentyfikował w zbiorach Muzeum Częstochowskiego trzy kolejne pradziejowe ozdoby z żelaza meteorytowego. Pochodzą one z cmentarzyska datowanego na wczesną epokę żelaza. To przełomowe znalezisko, które wzbogaca naszą wiedzę o wykorzystaniu kosmicznych surowców przez dawnych rzemieślników. Wyniki badań opublikowano w prestiżowym czasopiśmie … Czytaj więcej…
Zuchy z Zielonogórskiego Obwodu Związku Harcerstwa Rzeczpospolitej, podczas zbiórki na terenie kompleksu leśnego w Zielonej Górze-Łężycy, przypadkowo odkryły naczynia ceramiczne, które okazały się zabytkami sprzed ok. 2500 lat. Odkrycie zostało natychmiast zgłoszone podharcmistrzowi Jarosławowi Zasackiemu, który zawiadomił urząd Lubuskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Na miejscu … Czytaj więcej…
W trakcie wykopalisk w Kazimierzy Wielkiej (woj. świętokrzyskie) natrafiono na bardzo nietypowy pochówek z pierwszych wieków naszej ery. W grobie, obok elementów uzbrojenia typowych dla wojowników tego okresu, jako urnę na prochy użyto situli – metalowego naczynia, najprawdopodobniej importowanego z terenów Imperium Rzymskiego. To … Czytaj więcej…
Zakończone właśnie badania archeologiczne na stanowisku Łysa Góra, znanym również jako „Rembielin”, w Bagienicach Wielkich (woj. mazowieckie), przyniosły przełomowe odkrycia, które rzucają nowe światło na obecność Celtów na ziemiach dzisiejszej Polski. Prace kierowane przez dr. Wojciecha Borkowskiego i dr. Bartłomieja Kaczyńskiego z Państwowego Muzeum … Czytaj więcej…
Na spokojnych polach gminy Księżpol (woj. lubelskie), poszukiwacze z „Grupy Eksploratorzy” odkryli niesamowite zabytki, które rzucają nowe światło na bogatą historię regionu. Bardzo liczne przedmioty z I–V wieku naszej ery, w tym monety i ozdoby, sugerują odkrycie zupełnie nowego, bogatego stanowiska archeologicznego! Podczas prac … Czytaj więcej…
W trakcie prowadzonych badań archeologicznych z dna jeziora wydobyto depozyt rytualny złożony z przedmiotów celtyckich, datowanych na III wiek p.n.e. Znalezisko to rzuca nowe światło na kontakty i aktywność Celtów w tej części Europy. W kwietniu 2024 r. archeolodzy z Uniwersytetu Warszawskiego przeprowadzili podwodne … Czytaj więcej…
