DENDROCHRONOLOGIA to nauka wykorzystująca słoje przyrostu rocznego drzew do określania wieku drewnianych obiektów. W ten sposób możliwe jest określenie datowania od najmniejszych łyżeczek, do konstrukcji wchodzących w skład największych budowli, jak np. katedry w Kamieniu Pomorskim. Analizy różnych parametrów słojów przyrostu rocznego mogą być także wykorzystywane w innych dziedzinach nauki. Wówczas dendrochronologia staje się metodą/narzędziem badawczym. W archeologii metoda dendrochronologiczna jest jedną z metod datowania bezwzględnego, uwielbianą przez badaczy bo często pozwala na uzyskanie bardzo dokładnych dat ścięcia drewna, z którego powstał dany obiekt.
Jak działa dendrochronologia?
Odkładając słoje roczne, drzewa i krzewy zapisują w nich informacje o warunkach środowiskowych, które w danym momencie panowały w miejscu, gdzie te rośliny się znajdowały. W zależności od specyfiki warunków klimatycznych, przyrosty roczne tworzą sekwencje o zróżnicowanych grubościach. W latach o sprzyjających dla danego gatunku warunkach środowiskowych przyrosty są szersze, a w latach niesprzyjających węższe. Zebrane z wielu lat i wielu drzew próbki z danego regionu wykazują wspólny schemat układu słojów. Poprzez zestawianie ze sobą kolejnych, coraz starszych próbek, tworzone są skale dendrochronologiczne dla poszczególnych gatunków drzew i regionów geograficznych. Punktem wyjścia są drzewa nadal rosnące, z których pobiera się próbki (szczególne znaczenie mają drzewa długowieczne, takie jak dąb w Europie czy sekwoja i sosna długowieczna w Ameryce), następnie belki konstrukcyjne z budynków o znanej dacie wzniesienia, np. z kościołów średniowiecznych, itd., aż do próbek drewna archeologicznego. Dendrochronolodzy opracowali ciągłe skale dendrochronologiczne sięgające nawet blisko 10,5 tys. lat wstecz (dęby z południowych Niemiec). Długość skali dla danego regionu wyznacza maksymalny okres datowania dendrochronolgicznego.
Jak dokładne jest datowanie dendrochronologiczne?
Dendrochronologia jest jedną z najdokładniejszych metod określania wieku bezwzględnego drewna. Umożliwia ona określenie roku kalendarzowego ścięcia drewna, a czasami nawet sezonu, a tym samym pozwala wyznaczyć graniczną datę powstania budowli (jej elementów wykonanych z drewna) i jest powszechnie stosowana w archeologii. Inną powszechnie wykorzystywaną metodą datowania bezwzględnego, lecz nie dającą tak dokładnych wyników jest datowanie radiowęglowe.
Artykuły opisujące wyniki badań, w których wykorzystywano datowanie dendrochronologiczne
Archeolodzy pracujący na działce po dawnej lodziarni „Miś” w Gdańsku dokonali odkrycia, które może rzucić nowe światło na początki chrześcijaństwa na Pomorzu Wschodnim. W trakcie badań natrafiono na relikty drewnianej konstrukcji, która – według wstępnych ustaleń – może być najstarszym kościołem w Gdańsku, pochodzącym … Czytaj więcej…
Prace wykopaliskowe na zamku Bolków odbyły się w drugiej połowie lipca i na początku sierpnia 2023 roku. Miały one na celu rozpoznanie najstarszych faz budowy zamku, w tym próbę odpowiedzi na pytanie o chronologię i kształt założenia obronnego z lat 70. XIII wieku, które … Czytaj więcej…
90 lat temu w miejscowości Biskupin koło Żnina (woj. kujawsko-pomorskie) odkryto pozostałości prehistorycznej osady. Jej badania trwały wiele lat i z czasem nabierały rozmachu. Obecnie wiadomo, że grodzisko powstało około 2700 lat temu, czyli na przełomie epok brązu i żelaza. Odkrycie biskupińskiego grodziska było … Czytaj więcej…
W piwnicach dawnej siedziby magistratu miejskiego odkryto pozostałości osadnictwa Słowian z X wieku oraz ceramikę. Uzyskane daty dendrochronologiczne i radiowęglowe potwierdzają przypuszczenia badaczy. „Uzupełniamy naszą wiedzę o historii Gdańska, Polski i Europy” – mówił prof. Ossowski w trakcie wtorkowej konferencji, zorganizowanej, by zaprezentować najnowsze … Czytaj więcej…
Obecne ukształtowanie skarpy warszawskiej jest efektem wielowiekowych transformacji. Jej kształt oraz zabudowa przez wieki ulegały licznym przemianom, będącym efektem działań zarówno człowieka, jak i natury. Na pytanie, jak mógł wyglądać Zamek Królewski w dobie średniowiecza, częściowo odpowiada nowa ekspozycja prezentowana w zamkowych piwnicach! Na … Czytaj więcej…
Naukowcy ustalili wiek dwóch średniowiecznych kog odkrytych latem tego roku w Varberg, na zachodnim wybrzeżu Szwecji! Datowanie uzyskano dzięki analizom dendrochronologicznym. W historii jest i akcent polski! „Oba wraki są wyjątkowo rzadkie nie tylko w Szwecji, ale i za granicą. Wspaniale, że doszło do … Czytaj więcej…
Drewno dębowe, które wykorzystano do budowy ołtarza Wita Stwosza zostało pozyskane w roku 1479 w Puszczy Niepołomickiej, do takich wniosków skłaniają wyniki badań dendrochronologicznych – mówił PAP profesor krakowskiej ASP Jarosław Adamowicz, kierujący zespołem, który zajmował się jednym z najważniejszych gotyckich zabytków w Polsce. … Czytaj więcej…
Jedyna tak dobrze zachowana na terenie Polski drewniana konstrukcja z XIII wieku to poddasze katedry w Kamieniu Pomorskim (Zachodniopomorskie) – ustalili toruńscy konserwatorzy. Do tej pory sądzono, że pochodzi z czasów nowożytnych. Drewno do jego budowy sprowadzono z pobliskiej wyspy Wolin. Do takiego ustalenia … Czytaj więcej…
Budowlę pałacowo-sakralną na Ostrowie Lednickim (woj. wielkopolskie) zaczęto wznosić w latach 936-985. Datę dotyczącą jednej z prawdopodobnych siedzib Mieszka I uzyskano w trakcie nowych analiz fizykochemicznych. Tak dokładnych informacji na temat wieku nie uzyskano dotychczas dla żadnej z podobnie starych budowli z terenu Polski. … Czytaj więcej…
Nie z drugiej połowy XVI wieku, ale dwa wieki starszy może być drewniany kościół z Domachowa (Wielkopolskie) – wynika z analiz dendrochronologicznych drewna świątyni. O ustaleniach badaczy poinformował Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Poznaniu. Do tej pory uważano, że kościół pw. św. Michała Archanioła … Czytaj więcej…
