DENDROCHRONOLOGIA to nauka wykorzystująca słoje przyrostu rocznego drzew do określania wieku drewnianych obiektów. W ten sposób możliwe jest określenie datowania od najmniejszych łyżeczek, do konstrukcji wchodzących w skład największych budowli, jak np. katedry w Kamieniu Pomorskim. Analizy różnych parametrów słojów przyrostu rocznego mogą być także wykorzystywane w innych dziedzinach nauki. Wówczas dendrochronologia staje się metodą/narzędziem badawczym. W archeologii metoda dendrochronologiczna jest jedną z metod datowania bezwzględnego, uwielbianą przez badaczy bo często pozwala na uzyskanie bardzo dokładnych dat ścięcia drewna, z którego powstał dany obiekt.
Jak działa dendrochronologia?
Odkładając słoje roczne, drzewa i krzewy zapisują w nich informacje o warunkach środowiskowych, które w danym momencie panowały w miejscu, gdzie te rośliny się znajdowały. W zależności od specyfiki warunków klimatycznych, przyrosty roczne tworzą sekwencje o zróżnicowanych grubościach. W latach o sprzyjających dla danego gatunku warunkach środowiskowych przyrosty są szersze, a w latach niesprzyjających węższe. Zebrane z wielu lat i wielu drzew próbki z danego regionu wykazują wspólny schemat układu słojów. Poprzez zestawianie ze sobą kolejnych, coraz starszych próbek, tworzone są skale dendrochronologiczne dla poszczególnych gatunków drzew i regionów geograficznych. Punktem wyjścia są drzewa nadal rosnące, z których pobiera się próbki (szczególne znaczenie mają drzewa długowieczne, takie jak dąb w Europie czy sekwoja i sosna długowieczna w Ameryce), następnie belki konstrukcyjne z budynków o znanej dacie wzniesienia, np. z kościołów średniowiecznych, itd., aż do próbek drewna archeologicznego. Dendrochronolodzy opracowali ciągłe skale dendrochronologiczne sięgające nawet blisko 10,5 tys. lat wstecz (dęby z południowych Niemiec). Długość skali dla danego regionu wyznacza maksymalny okres datowania dendrochronolgicznego.
Jak dokładne jest datowanie dendrochronologiczne?
Dendrochronologia jest jedną z najdokładniejszych metod określania wieku bezwzględnego drewna. Umożliwia ona określenie roku kalendarzowego ścięcia drewna, a czasami nawet sezonu, a tym samym pozwala wyznaczyć graniczną datę powstania budowli (jej elementów wykonanych z drewna) i jest powszechnie stosowana w archeologii. Inną powszechnie wykorzystywaną metodą datowania bezwzględnego, lecz nie dającą tak dokładnych wyników jest datowanie radiowęglowe.
Artykuły opisujące wyniki badań, w których wykorzystywano datowanie dendrochronologiczne
Prace wykopaliskowe na zamku Bolków odbyły się w drugiej połowie lipca i na początku sierpnia 2023 roku. Miały one na celu rozpoznanie najstarszych faz budowy zamku, w tym próbę odpowiedzi na pytanie o chronologię i kształt założenia obronnego z lat 70. XIII wieku, które … Czytaj więcej…
90 lat temu w miejscowości Biskupin koło Żnina (woj. kujawsko-pomorskie) odkryto pozostałości prehistorycznej osady. Jej badania trwały wiele lat i z czasem nabierały rozmachu. Obecnie wiadomo, że grodzisko powstało około 2700 lat temu, czyli na przełomie epok brązu i żelaza. Odkrycie biskupińskiego grodziska było … Czytaj więcej…
W piwnicach dawnej siedziby magistratu miejskiego odkryto pozostałości osadnictwa Słowian z X wieku oraz ceramikę. Uzyskane daty dendrochronologiczne i radiowęglowe potwierdzają przypuszczenia badaczy. „Uzupełniamy naszą wiedzę o historii Gdańska, Polski i Europy” – mówił prof. Ossowski w trakcie wtorkowej konferencji, zorganizowanej, by zaprezentować najnowsze … Czytaj więcej…
Obecne ukształtowanie skarpy warszawskiej jest efektem wielowiekowych transformacji. Jej kształt oraz zabudowa przez wieki ulegały licznym przemianom, będącym efektem działań zarówno człowieka, jak i natury. Na pytanie, jak mógł wyglądać Zamek Królewski w dobie średniowiecza, częściowo odpowiada nowa ekspozycja prezentowana w zamkowych piwnicach! Na … Czytaj więcej…
Naukowcy ustalili wiek dwóch średniowiecznych kog odkrytych latem tego roku w Varberg, na zachodnim wybrzeżu Szwecji! Datowanie uzyskano dzięki analizom dendrochronologicznym. W historii jest i akcent polski! „Oba wraki są wyjątkowo rzadkie nie tylko w Szwecji, ale i za granicą. Wspaniale, że doszło do … Czytaj więcej…
Drewno dębowe, które wykorzystano do budowy ołtarza Wita Stwosza zostało pozyskane w roku 1479 w Puszczy Niepołomickiej, do takich wniosków skłaniają wyniki badań dendrochronologicznych – mówił PAP profesor krakowskiej ASP Jarosław Adamowicz, kierujący zespołem, który zajmował się jednym z najważniejszych gotyckich zabytków w Polsce. … Czytaj więcej…
Jedyna tak dobrze zachowana na terenie Polski drewniana konstrukcja z XIII wieku to poddasze katedry w Kamieniu Pomorskim (Zachodniopomorskie) – ustalili toruńscy konserwatorzy. Do tej pory sądzono, że pochodzi z czasów nowożytnych. Drewno do jego budowy sprowadzono z pobliskiej wyspy Wolin. Do takiego ustalenia … Czytaj więcej…
Budowlę pałacowo-sakralną na Ostrowie Lednickim (woj. wielkopolskie) zaczęto wznosić w latach 936-985. Datę dotyczącą jednej z prawdopodobnych siedzib Mieszka I uzyskano w trakcie nowych analiz fizykochemicznych. Tak dokładnych informacji na temat wieku nie uzyskano dotychczas dla żadnej z podobnie starych budowli z terenu Polski. … Czytaj więcej…
Nie z drugiej połowy XVI wieku, ale dwa wieki starszy może być drewniany kościół z Domachowa (Wielkopolskie) – wynika z analiz dendrochronologicznych drewna świątyni. O ustaleniach badaczy poinformował Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Poznaniu. Do tej pory uważano, że kościół pw. św. Michała Archanioła … Czytaj więcej…
Szkutę służącą do wiślanej żeglugi w Czersku odkryto prawie dziesięć lat temu. Dopiero teraz jednak, po stworzeniu odpowiedniej pracowni, która zajmie się konserwacją rozpoczęto wydobywanie zabytku. Czersk koło Góry Kalwarii nie leży nad Wisłą. Ale pięć wieków temu leżał. Dlatego nie dziwi, że to … Czytaj więcej…
