Zabytek jest materialnym świadectwem historii – przekazuje wiedzę o czasach, w których powstał. Mówi nam nie tylko o ówczesnej kulturze, ale także, osiągnięciach w sztuce, nauce czy gospodarce.
Zabytek w języku potocznym to każdy wytwór działalności człowieka, będący świadectwem minionej epoki (pamiątką przeszłości). Najbardziej wartościowe zabytki, zwane przez archeologów również artefaktami, posiadają wartość historyczną, artystyczną lub naukową. Jednocześnie, choć często jest kluczowym, czas ich powstania nie przesądza o ich zabytkowości. Równie często to unikatowość, czyli liczba znanych nam egzemplarzy lub przykładów danego wytworu działalności człowieka, przesądza o jego wartości.
Zabytki dzielimy na obiekty ruchome, zwane również artefaktami, oraz nieruchome. Te pierwsze są to zazwyczaj mniejsze lub większe przedmioty, takie jak ceramika, biżuteria, narzędzia, uzbrojenie etc. Do tych drugich należą wszystkie rzeczy, których nie jesteśmy w stanie przenieść ręcznie, czyli zabytkowa drobna zabudowa, budynki, obiekty archeologiczne czy całe stanowiska archeologiczne.
Nauki humanistyczne zasadniczo i nie stworzyły jednej, uniwersalnej definicji zabytku przydatnej wszystkim naukom, co powoduje szereg nieporozumień. Nawet pomimo tego, że w Europie kwestie legalne związane z zabytkami są regulowane m.in. przez Kartę Wenecką, w zależności od kraju spotykamy się z różnymi definicjami zabytków. Najważniejsze zabytki w skali światowej znajdują się na liście światowego dziedzictwa UNESCO.
Królewska gra z Ur, znana również jako Gra na Dwudziestu Kwadratach (ang. Game of Twenty Squares) lub po prostu gra z Ur (ang. Game of Ur), była grą planszowa dla dwóch graczy, pochodzącą ze starożytnej Mezopotamii. Jej najstarsze egzemplarze datowane są na ok. 5000 … Czytaj więcej…
Pochodzenie i kluczowe aspekty wykonania Wenus z Willendorfu, mającej około 30 000 lat, pozostawały tajemnicą przez ponad stulecie od czasu jej odkrycia. Na podstawie wyników najnowszych badań wykorzystujących mikrotomografię komputerową udało się ustalić szczegóły związane z wykonaniem tej figurki. Dawno, dawno temu w Dolnej Austrii Figurkę … Czytaj więcej…
Trwają badania naczyń ceramicznych i ich fragmentów, pozyskanych w trakcie ponad stu lat badań archeologicznych w południowo-wschodnich Bałkanach. Archeolog z UAM w Poznaniu chce dzięki temu poznać kontakty kulturowe, do jakich dochodziło na tych terenach trzy tysiące lat temu. „Południowo-wschodnie Bałkany to teren często … Czytaj więcej…
Szachy sandomierskie odkryte zostały w 1962 roku, podczas wykopalisk prowadzonych przez prof. Jerzego Gąssowskiego i dr Eligię Gąssowską z Polskiej Akademii Nauk, na Wzgórzu Św. Jakuba w Sandomierzu. Obecnie znajdują się w zbiorach Muzeum Okręgowego w tym mieście, gdzie można je podziwiać na specjalnej … Czytaj więcej…
Germanie wytwarzali monety co najmniej 200 lat wcześniej, niż do tej pory sądzili badacze – przekonują naukowcy w filmowym podsumowaniu projektu. Zebrano dowody na początki ich mennictwa w 2. poł. III w. na terenach zachodniej Ukrainy. Wydział Archeologii UW opublikował materiał wideo, w którym przedstawiono … Czytaj więcej…
Wraki dwóch kog datowanych wstępnie na XIV-XV wiek zostały odkryte w Varberg, na zachodnim wybrzeżu Szwecji, w średniowiecznym Getakärr. Dotychczas w całej Szwecji odkryto jedynie siedem tego typu obiektów! Wraki leżą w odległości ok. 15 metrów od siebie. Pozostałości pierwszej kogi to część bakburty … Czytaj więcej…
Antropomorficzne gliniane fajki są jednym z najpiękniejszych i zarazem najciekawszych wytworów kultur Missisipi. Zabytki te rozwijały się od około 1500 roku p.n.e. do XII wieku n.e., od najprostszych form po fajki, których cybuchy przyjęły kształt antropomorficzny lub zoomorficzny i częstokroć przedstawiały postacie mitologiczne. Ze … Czytaj więcej…
Dwa bursztynowe pierścienie, misa z brązu, żelazny nóż w skórzanej pochewce z okuciami z brązu znajdowały się w grobie mężczyzny z przełomu XI i XII w., który archeolodzy odkryli w Ostrowitem (Pomorskie). Ich zdaniem był to przedstawiciel ówczesnej elity. Archeolodzy postanowili rozpocząć wykopaliska w … Czytaj więcej…
Płód znajdujący się w zmumifikowanej Egipcjance sprzed ponad dwóch tysięcy lat przetrwał do naszych czasów za sprawą bardzo nietypowego procesu rozkładu. Był on podobny do tego znanego z odkrywanych pradziejowych ciał w bagnach – uważa zespół polskich badaczy. W kwietniu 2021 r. Warszawski Projekt … Czytaj więcej…
To prezentacja w postaci cyfrowej unikatowej kolekcji egiptologicznej Muzeum Archeologicznego w Krakowie. Udostępniony zbiór zabytków jest częścią dużej kolekcji ofiarowanej przez żołnierzy Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich, wchodzącej w skład Armii Andersa, walczącej podczas II wojny światowej na Bliskim Wschodzie i stanowi jedyny tego rodzaju … Czytaj więcej…
