Zabytek jest materialnym świadectwem historii – przekazuje wiedzę o czasach, w których powstał. Mówi nam nie tylko o ówczesnej kulturze, ale także, osiągnięciach w sztuce, nauce czy gospodarce.
Zabytek w języku potocznym to każdy wytwór działalności człowieka, będący świadectwem minionej epoki (pamiątką przeszłości). Najbardziej wartościowe zabytki, zwane przez archeologów również artefaktami, posiadają wartość historyczną, artystyczną lub naukową. Jednocześnie, choć często jest kluczowym, czas ich powstania nie przesądza o ich zabytkowości. Równie często to unikatowość, czyli liczba znanych nam egzemplarzy lub przykładów danego wytworu działalności człowieka, przesądza o jego wartości.
Zabytki dzielimy na obiekty ruchome, zwane również artefaktami, oraz nieruchome. Te pierwsze są to zazwyczaj mniejsze lub większe przedmioty, takie jak ceramika, biżuteria, narzędzia, uzbrojenie etc. Do tych drugich należą wszystkie rzeczy, których nie jesteśmy w stanie przenieść ręcznie, czyli zabytkowa drobna zabudowa, budynki, obiekty archeologiczne czy całe stanowiska archeologiczne.
Nauki humanistyczne zasadniczo i nie stworzyły jednej, uniwersalnej definicji zabytku przydatnej wszystkim naukom, co powoduje szereg nieporozumień. Nawet pomimo tego, że w Europie kwestie legalne związane z zabytkami są regulowane m.in. przez Kartę Wenecką, w zależności od kraju spotykamy się z różnymi definicjami zabytków. Najważniejsze zabytki w skali światowej znajdują się na liście światowego dziedzictwa UNESCO.
Umiejętność wytwarzania naczyń ceramicznych dotarła do Europy nie tylko wraz z rolnictwem z Bliskiego Wschodu, ale również z Dalekiego Wschodu poprzez Syberię i rejon Morza Kaspijskiego – dowodzi zespół naukowców w „Nature Human Behaviour”. Najwcześniejsze naczynia ceramiczne wytwarzane przez człowieka na świecie pochodzą z … Czytaj więcej…
To kolejny istotny krok w przybliżaniu naszej prehistorii! Ten fabularyzowany dokument to wędrówka po ziemiach naszego kraju i Europy przed około 4000 laty. Czas, o którym mówimy, to przejście z neolitu do epoki brązu, czyli od użytkowania kamienia do pierwszego w dziejach ludzkości metalu … Czytaj więcej…
Obecne ukształtowanie skarpy warszawskiej jest efektem wielowiekowych transformacji. Jej kształt oraz zabudowa przez wieki ulegały licznym przemianom, będącym efektem działań zarówno człowieka, jak i natury. Na pytanie, jak mógł wyglądać Zamek Królewski w dobie średniowiecza, częściowo odpowiada nowa ekspozycja prezentowana w zamkowych piwnicach! Na … Czytaj więcej…
Naukowcy ustalili wiek dwóch średniowiecznych kog odkrytych latem tego roku w Varberg, na zachodnim wybrzeżu Szwecji! Datowanie uzyskano dzięki analizom dendrochronologicznym. W historii jest i akcent polski! „Oba wraki są wyjątkowo rzadkie nie tylko w Szwecji, ale i za granicą. Wspaniale, że doszło do … Czytaj więcej…
Pył kwarcowy do produkcji naczyń fajansowych, odkrytych w czasie wykopalisk w starożytnym mieście Athribis w Delcie Nilu w Egipcie przez Polaków, pochodził z hałd powstałych po wydobyciu złota – ustalili naukowcy z UW i UKSW. Tell Atrib (Athribis) było ważnym ośrodkiem politycznym położonym w … Czytaj więcej…
Przeprowadzony w listopadzie rodzinny weekendowy wypad do lasu przyniósł nieoczekiwany i zaskakujący efekt, nie tylko dla odkrywców ale i dla służb konserwatorskich – siekiera z Rozkopaczewa to niezwykle rzadki zabytek archeologiczny na naszym terenie. Z Lubelszczyzny znanych jest dotychczas tylko 7 tego typu siekier. … Czytaj więcej…
Nie kilkadziesiąt tysięcy lat, ale około pół miliona lat mają narzędzia krzemienne odkryte ponad 50 lat temu w jaskini Tunel Wielki – to wyniki najnowszych analiz. Oznacza to, że są to jedne z najstarszych na obecnych ziemiach Polski wytwory rąk człowieka. Dr Małgorzata Kot … Czytaj więcej…
Traseologię, większość osób będzie kojarzyła zapewne z kryminalistyką. Amatorzy pióra Katarzyny Bondy, Wojciecha Chmielarza i Remigiusza Mroza znają ją doskonale. Wiedzą, że fachowcy tego działu kryminalistyki zajmują się badaniem śladów przemieszczania się po różnych powierzchniach ludzi, pojazdów, zwierząt i innych przedmiotów, takich jak na … Czytaj więcej…
Treść niektórych inskrypcji hieroglificznych wciąż pozostaje zagadką. Wynika to z ogromu dostępnych zapisów i ograniczonej mocy przerobowej egiptologów, a nie z niemożności ich odczytania – powiedział PAP egiptolog dr Filip Taterka. We wrześniu mija 200 lat od ogłoszenia przez francuskiego naukowca Jeana-François Champolliona zasad … Czytaj więcej…
Atrakcyjne renesansowe kafle piecowe o jakości i stylistyce wykonania dorównującej tej z zamku królewskiego na Wawelu w Krakowie odkryli naukowcy w czasie badań pozostałości po warowni w Żelechowie (woj. mazowieckie). Badania przeprowadzili w sierpniu archeolodzy i historycy z Instytutu Archeologii i Etnologii PAN oraz … Czytaj więcej…
