EPOKA ŻELAZA to czas, gdy żelazo stało się głównym surowcem w wytwarzaniu narzędzi. Ramy czasowe epoki żelaza są różne i uzależnione od stref geograficznych, zróżnicowania kulturowego i rozwoju społeczno-gospodarczego.
Najstarsze wyroby z kutego żelaza (głównie pochodzenia meteorytowego), pochodzą z XV i XIV wieku p.n.e. z terenów gdzie ludność zamieszkiwała państwo Hetytów (Azja Mniejsza). Stamtąd żelazo przez Palestynę dotarło do Egiptu, i dalej do Mezopotamii i Iranu. Następnie na Kaukaz, w XII w p.n.e. do Grecji oraz w XI-X w. p.n.e. do Italii. Do dalszych części Europy żelazo dotarło przez Półwysep Bałkański oraz Kaukaz. W znaczeniu historycznym epoka żelaza trwa do dziś (w sensie archeologicznym skończyła się w XIII w.)
Epokę żelaza dzielimy na:
–okres halsztacki C i D – od VII do IV w, p.n.e.
-okres lateński albo przedrzymski – od V/IV w. p.n.e. do początku I w. n.e.
-okres rzymski (wpływów rzymskich) – od I w. n.e. do ok. 375 roku (schyłek Cesarstwa Rzymskiego)
-okres wędrówek ludów – od końca IV w. (najazd Hunów) do końca VII w. (stabilizacja osadnictwa słowiańskiego we wczesnym średniowieczu).
W każdym z tych okresów możemy wyróżnić wpływy różnych sąsiednich kultur na lokalne społeczności zamieszkujące tereny dzisiejszej Polski.
Najważniejsze kultury na ziemiach polskich to kultura łużycka (od epoki brązu – 400 r. p.n.e.), kultura pomorska (VII – III w p.n.e.), kultura przeworska (III w. p.n.e. – V w. n.e.), kultura wielbarska (I – V w. n.e.), kultura lateńska (V w. p.n.e. – I w. n.e.)
Najnowsze odkrycia i wyniki badań na temat epoki żelaza opublikowane na stronie miesięcznika Archeologia Żywa
Wyobraźmy sobie, że właśnie przeglądamy Internet i widzimy nagłówek: „Sensacyjny wynalazek. Apple prezentuje rewolucyjnego iPhone 2G”. Hmm… jakaś pomyłka? Nic podobnego – ktoś właśnie opisuje nam pierwszego iPhone’a jako najnowszą sensację. Brzmi śmiesznie? Dla archeologów to dzień powszedni. Inspiracją do wstępu był wpis, który … Czytaj więcej…
Pola uprawne wraz z miedzami, zagrody, zabudowania, a nawet drogi, czyli kompletnie zachowany układ przestrzenny starożytnej osady sprzed blisko 2 tys. lat odkryli archeolodzy w Borach Tucholskich. To unikat w skali całej Europy – podkreślają autorzy odkrycia. Teren Borów Tucholskich na pograniczu woj. kujawsko-pomorskiego … Czytaj więcej…
Niezwykły zbieg okoliczności: kataklizm, łut szczęścia, ludzka dociekliwość i pasja sprawiły, że w lesie na terenie powiatu gorzowskiego odkryto nieznane dotąd cmentarzysko sprzed dwóch tysięcy lat. Mówi się, że szczęściu trzeba pomagać. Tak też było i w tym przypadku. Do ujawnienia grobów doszło z … Czytaj więcej…
Wprowadzili znajomość koła garncarskiego, zaawansowanej metalurgii żelaza oraz mennictwa – Celtowie przybyli 2,5 tys. lat temu na południowe tereny obecnej Polski i znacząco wpłynęli na dalsze losy tego obszaru. Mało kto zdaje sobie sprawę z tego, że kolebką Celtów, wbrew pozorom, nie jest wcale … Czytaj więcej…
Pozostałości osady z przełomu III i II wieku przed Chrystusem odkrytej w Samborowicach pokazują, że zamieszkująca ją celtycka społeczność utrzymywała rozliczne kontakty handlowe z odległymi obszarami ówczesnej Europy. Samborowice to obecnie niewielka miejscowość położona w powiecie raciborskim, niedaleko od granicy z Czechami. Jest to … Czytaj więcej…
Ciałopalny pochówek odkryty przez naukowców z Instytutu Archeologii i Etnologii (IAiE) PAN pochodzi sprzed ok. 1800 lat i znajduje się w okolicy wsi Czerlonka. Puszcza Białowieska jest ostatnim lasem naturalnym na Niżu Europejskim. Tradycyjnie uznawana za obszar pozbawiony dziedzictwa kulturowego dopiero w ostatnich latach … Czytaj więcej…
Fragmenty importowanych i lokalnych naczyń, kilkanaście brązowych scytyjskich grotów, oraz ozdoby z brązu to kolejne odkrycia w Chotyńcu – jedynym w Polsce scytyjskim grodzisku. W zeszłym roku archeolodzy z Uniwersytetu Rzeszowskiego pochwalili się odnalezieniem pierwszej na terenach dzisiejszej Polski greckiej amfory. Na podstawie cech typologicznych stwierdzili, … Czytaj więcej…
Kości należące do mieszkańców starożytnego miasta, zabitych w czasie krwawego najazdu w poł. I tysiąclecia p.n.e. oraz obszerny kurhan z wieloma pochówkami – to najważniejsze znaleziska w Metsamor w Armenii dokonane przez archeologów z Uniwersytetu Warszawskiego. Metsamor w Armenii jest jednym z najbardziej znanych … Czytaj więcej…
Jakiś czas temu pisaliśmy o samych Scytach, stanowisku w Chotyńcu i o tym dlaczego jest ono ważne dla polskiej archeologii. Okazuję się, że archeolodzy z Uniwersytetu Rzeszowskiego nie powiedzieli ostatniego słowa, ponieważ pojawiła się grecka amfora! Chotyniec leżący na Podkarpaciu uznawany był przez długi … Czytaj więcej…
To, że Scytowie zapuszczali się na obszar dzisiejszej Polski, wiemy od bardzo dawna. Jednak to, że na Podkarpaciu odkryto grodzisko Scytów, zmienia całkiem sporo. W Chotyńcu (gm. Radymno) znajdowało się wielkie grodzisko. Archeolodzy znali je już od dłuższego czasu, ale jak to zwykle u nas bywa … Czytaj więcej…
