Starożytny Egipt był wysoce rozwiniętą cywilizacją starożytnego Bliskiego Wschodu położoną w północno-wschodniej Afryce w dolinie i delcie Nilu (z oazami Pustyni Libijskiej włącznie). Specjalizacja archeologii zajmująca się badaniem starożytnego Egiptu zwana jest egiptologią.
Główną przyczyną wielkości i trwałości zdobyczy cywilizacji egipskiej było specyficzne położenie. Charakterystyczną cechą wyróżniającą Egipt na tle innych cywilizacji starożytnego Bliskiego Wschodu była religia. Jej motyw przewodni – wiara w życie po śmierci i kult władcy, prowadził do budowy potężnych grobowców, które do dziś są jednymi z ważniejszych źródeł poznania historii, kultury i umysłowości starożytnych Egipcjan.
Przez prawie 30 wieków – od zjednoczenia około 3100 roku p.n.e. do jego podboju przez Aleksandra Wielkiego w 332 roku p.n.e. – starożytny Egipt był czołową cywilizacją w świecie śródziemnomorskim. Od wielkich piramid Starego Królestwa po militarne podboje Nowego Królestwa, majestat Egiptu od dawna oczarowuje archeologów i historyków, tworząc własną, tętniącą życiem dziedzinę badań: egiptologię. Głównymi źródłami informacji o starożytnym Egipcie są liczne zabytki, przedmioty i artefakty, które zostały odzyskane ze stanowisk archeologicznych, pokryte hieroglifami, które dopiero niedawno odszyfrowano. Obraz, który się wyłania, przedstawia kulturę, której niewiele osób ma sobie równych pod względem piękna swojej sztuki, doskonałości architektury lub bogactwa tradycji religijnych.
CHRONOLOGIA STAROŻYTNEGO EGIPTU
– Okres predynastyczny i protodynastyczny (ok. 5500–ok. 3000 p.n.e.)
– Okres wczesnodynastyczny lub tynicki (ok. 3000–ok. 2657 p.n.e.)
– Stare Państwo (ok. 2657–ok. 2166 p.n.e.)
– Pierwszy Okres Przejściowy (2166 – 2020 p.n.e.)
– Średnie Państwo (ok. 2020–ok. 1793 p.n.e.)
– Drugi Okres Przejściowy (1793 – 1540 p.n.e.)
– Nowe Państwo (1540–1070 p.n.e.)
– Trzeci Okres Przejściowy (1070–664 p.n.e.)
– Okres Późny (664–332 p.n.e.)
– Egipt grecki (332–30 p.n.e.)
– Egipt rzymski (30 p.n.e.–V w. n.e.)
NAJNOWSZE ODKRYCIA I ARTYKUŁY O STAROŻYTNYM EGIPCIE
Odkrycia dotyczące starożytnego Egiptu opisujemy chętnie, bo wedle starej szkoły, polscy badacze są jednymi z bardziej szanowanych w tym kraju. Odwiedzając Muzeum w Kairze można natrafić na całą salę poświęconą dokonaniom właśnie naszych rodaków-archeologów.
Istnieje wiele mitów dotyczących technologii obróbki metali przez budowniczych piramid egipskich. Najpopularniejsze z nich głoszą, że do naszych czasów nie zachowały się żadne narzędzia, które można zbadać, oraz że starożytni Egipcjanie znali tylko czystą miedź. Ani jedno, ani drugie nie jest jednak prawdziwe: ostatnie … Czytaj więcej…
W najnowszym numerze Archeologii Żywej 3 (81) 2021 piszemy przede wszystkim o romansach archeologii z genetyką i antropologią. A przy okazji tego oczywiście najciekawsze odkrycia, wyniki badań i historie o przeszłości – w tym artykuł o jedynej dotąd znanej nauce egipskiej mumii kobiety w … Czytaj więcej…
W fortecy Berenike, nad brzegiem Morza Czerwonego, archeolodzy przebadali głęboką, wczesnohellenistyczną studnię. Jest to pierwsza tego typu konstrukcja znaleziona w tym rejonie. Jednak najciekawszy fakt związany jest z końcem jej funkcjonowania, być może spowodowanym przez zmiany klimatyczne – daleki efekt erupcji wulkanu. Portowe miasto … Czytaj więcej…
Badania radiologiczne starożytnej mumii, do tej pory uznawanej za kapłana Hor-Dżehutiego, wykazały, że jest to ciało kobiety w ciąży. Pochodziła z elity społeczności tebańskiej i została starannie zmumifikowana, owinięta w tkaniny i wyposażona w bogaty zestaw amuletów. To jedyny taki przypadek znany nauce, a … Czytaj więcej…
Kamienne główki naśladujące rzeźby z azjatyckiego regionu Gandhara i posąg ukazujący bóstwo znane z głębi Afryki odkryli archeolodzy w czasie badań świątyni w Berenike w Egipcie nad Morzem Czerwonym – poinformowali badacze z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW. Miasto Berenike założył w III wieku p.n.e. … Czytaj więcej…
Hieroglify ( z stgr. „święte znaki”) są znakami wykorzystywanymi w piśmie hieroglificznym, czyli najstarszym i najdłużej funkcjonującym rodzaju pisma starożytnego Egiptu. Jego odszyfrowanie zapewniło wgląd w kulturę tej niesamowitej cywilizacji. Dzięki nowemu narzędziu Google, każdy może poczuć się niczym Jean Francois Champollion. Czym są … Czytaj więcej…
W przeciwieństwie do współczesnych wielkich religii monoteistycznych egipscy kapłani nie byli przywódcami religijnymi, którzy pełnili rolę duszpasterską, głosząc zasady wiary. Wielu z nich nie pracowało tylko na rzecz świątyni, ale na własny rachunek – mówi historyk dr Joanna Wilimowska. Nie wszyscy kapłani egipscy byli … Czytaj więcej…
Małpy pochowane na cmentarzysku zwierząt w starożytnym porcie Berenike w Egipcie sprowadzono z Indii. Były domowymi maskotkami – wynika z analiz dr hab. Marty Osypińskiej. To pierwszy dowód na import tych zwierząt do starożytnego Egiptu z tak odległych rejonów – uważa badaczka. Dwa tysiące … Czytaj więcej…
Grecki historyk Herodot (V w. p.n.e.) podaje, że faraonowi Chufu brakowało środków do kontynuowania budowy piramidy. Miał więc wysłać swoją córkę do domu publicznego, żeby z tytułu jej pracy zdobyć fundusze. Księżniczka, miała prosić każdego swojego klienta, żeby oprócz zapłaty za jej usługi przyniósł … Czytaj więcej…
Jedna ze starożytnych kaplic w świątyni w Karnaku była w dużej mierze zdobiona błękitną polichromią – ustalił zespół dr Aleksandry Hallmann. Do naszych czasów zachowały się jej śladowe ilości, a ich wykrycie było możliwe dzięki zastosowaniu specjalistycznych analiz. Karnak jest jednym z największych na … Czytaj więcej…
