STAROŻYTNA GRECJA – cywilizacja, która w starożytności rozwijała się w południowej części Półwyspu Bałkańskiego, na wyspach mórz Egejskiego i Jońskiego, wybrzeżach Azji Mniejszej, a później także w innych rejonach Morza Śródziemnego.
Starożytna Grecja (inaczej Hellada) uważana jest za kolebkę cywilizacji zachodniej. Grecka kultura, sztuka, mitologia, filozofia i nauka zostały za pośrednictwem Rzymian przekazane Europie i wywierały na jej mieszkańców ogromny wpływ w różnych okresach dziejów.
OD KIEDY DO KIEDY – STAROŻYTNA GRECJA OD PREHISTORII DO CZASÓW HELLENISTYCZNYCH
1. Prehistoria (od ok. 18000-3100 p.n.e.)
2. Epoka brązu (od ok. 3100-1100 p.n.e.)
2.1. Wczesna epoka brązu (ok. 3100-2000 p.n.e.)
2.2. Cywilizacja minojska (ok. 2000-1450 p.n.e.)
2.3. Przybycie Greków (ok. 2000 p.n.e.)
2.4. Cywilizacja mykeńska (ok. 1700-1100 p.n.e.)
3. Wieki ciemne (ok. 1100-800 p.n.e.)
4. Okres archaiczny (ok. 800-500/479 p.n.e.)
5. Okres klasyczny (479-323 p.n.e.)
5.1. Pięćdziesięciolecie (479-431 p.n.e.)
5.2. Wojna peloponeska (431-404 p.n.e.)
5.3. Sytuacja po wojnie (404-355 p.n.e.)
5.4. Wzrost pozycji Macedonii (360-336 p.n.e.)
5.5. Panowanie Aleksandra Wielkiego (336-323 p.n.e.)
6. Okres hellenistyczny (323-30 p.n.e.)
KLASYCZNA STAROŻYTNA GRECJA – Z CZEGO SIĘ SKŁADAŁA?
Cechą charakterystyczną dla starożytnej Grecji było rozbicie polityczne, którego wyrazem było ukształtowanie się typowego dla świata greckiego tzw. polis czyli miasta-państwa. Polis wzięło swój początek w Azji Mniejszej, a następnie te formy ustrojowe pojawiły się we wschodniej części Grecji. Polis musiało mieć swobodę w polityce wewnętrznej oraz zagranicznej. Obywatele myśleli głównie w kategoriach swego miasta, stąd brak tendencji zjednoczeniowych w świecie greckim. W tym okresie zaczęły też powstawać mające religijny charakter amfiktionie, czyli związki miast lub plemion połączone kultem jakiegoś boga, które urządzały wspólne igrzyska czy zebrania, w tym przedstawienia teatralne. Największe znaczenie odgrywała amfiktionia delficka skupiająca Ateny, Spartę oraz Tesalię a opiekująca się świątynią Apollina w Delfach.
STAROŻYTNA GRECJA A TERENY DZISIEJSZEJ POLSKI
W okresie klasycznym i hellenistycznym, czyli pomiędzy 479 a 30 r. p.n.e., na ziemiach wchodzących w skład współczesnej Polski rozwijały się całkowicie odmienne kultury, które określić by można wspólnym mianem kultur wczesnej epoki żelaza. Najważniejszymi spośród nich były kultura łużycka (ok. 650–400 lat p.n.e.), kultura pomorska (ok. 700–300 p.n.e.), kultura przeworska (ok. 300 p.n.e. – 500 n.e.), kultura lateńska (ok. 500 p.n.e. – 100 n.e.), powszechnie wiązana z Celtami, a w południowo-wschodniej części kraju, co wiemy od stosunkowo niedawna, osiedlali się Scytowie. Wszelkie zabytki, które odkrywane są na terenie Polski, a wyglądają na wyprodukowane w polis starożytnej Grecji uznawane są za tzw. importy, które dotarły za pośrednictwem właśnie Celtów lub Scytów. Pierwszą grecką amforę odnaleziono właśnie na scytyjskim grodzisku w Chotyńcu dopiero w 2017 roku!
NAJNOWSZE WYNIKI BADAŃ I ODKRYCIA ZWIĄZANE ZE STAROŻYTNĄ GRECJĄ OPISANE NA STRONIE KWARTALNIKA ARCHEOLOGIA ŻYWA
Pierwsze dowody na to, że Grecy myli ręce pochodzą z 2 poł. II tysiąclecia p.n.e. – ustalili badacze z Polski i Kanady. Mykeńczycy, czyli ówcześni mieszkańcy Grecji lądowej, używali do tego celu szerokich mis, co było początkowo związane z rytuałami religijnymi. W innych zaawanasowanych … Czytaj więcej…
Przez wieki kobiety w czasie ciąży, porodu i połogu radziły sobie same lub pozostawały pod opieką rodziny, lokalnych akuszerek lub wykształconych położnych. Położnictwo należy do jednych z najstarszych zawodów na świecie. W starożytności stanowiło domenę kobiet. Lekarze, z reguły mężczyźni, interweniowali tylko w przypadku … Czytaj więcej…
Starożytna mozaika znajdująca się w domu pochodzącym z IV w., w centrum starożytnego miasta Pafos na Cyprze była „obrazkową” krytyką chrześcijaństwa – uważa dr hab. Marek T. Olszewski. Powstała prawdopodobnie z inspiracji neoplatończyków, którzy krytykowali wyznawców nowej religii. Nea Pafos jest jednym z najważniejszych … Czytaj więcej…
Grecja klasyczna rzadko postrzegana jest jako kolebka wspaniałych wynalazków i niesłychanego jak na ówczesne czasy postępu technologicznego, choć informacje na ten temat znane były badaczom ze źródeł pisanych. Dopiero słynny mechanizm z Antykithiry, wydobyty z wraku na początku XX w. przyniósł potwierdzenie tych rewelacji. … Czytaj więcej…
Gdyby dominacja plemion scytyjskich na Wielkim Stepie zaczęła się po bitwie pod Grunwaldem, to zakończyłaby się we współczesnych czasach. Takie porównanie może uświadomić nam, jak trwały i żywotny był koczowniczy model kultury Scytów. Pozostałości po Scytach z różną częstotliwością spotykamy na rozległych terenach całej … Czytaj więcej…
Ateński Teatr Dionizosa w V wieku p.n.e. tętnił życiem. Obywatele polis oglądali spektakle wyłącznie podczas festiwali. Inscenizacje porywały rozmachem i brawurowym aktorstwem. Widzowie reagowali nadzwyczaj żywiołowo. Klaskali i wyrażali pochwały głośnymi okrzykami, ale kiedy nie byli zadowoleni, gwizdali i walili piętami w drewniane ławy. … Czytaj więcej…
Jakiś czas temu pisaliśmy o samych Scytach, stanowisku w Chotyńcu i o tym dlaczego jest ono ważne dla polskiej archeologii. Okazuję się, że archeolodzy z Uniwersytetu Rzeszowskiego nie powiedzieli ostatniego słowa, ponieważ pojawiła się grecka amfora! Chotyniec leżący na Podkarpaciu uznawany był przez długi … Czytaj więcej…
To, że Scytowie zapuszczali się na obszar dzisiejszej Polski, wiemy od bardzo dawna. Jednak to, że na Podkarpaciu odkryto grodzisko Scytów, zmienia całkiem sporo. W Chotyńcu (gm. Radymno) znajdowało się wielkie grodzisko. Archeolodzy znali je już od dłuższego czasu, ale jak to zwykle u nas bywa … Czytaj więcej…
Gdy archeologia leżała u swych podstaw wydaje się, że podobnie jak inne dyscypliny nauki, była zupełnie zdominowana przez mężczyzn. Prawda jest jednak taka, że kobiety w archeologii odgrywały niejednokrotnie znaczącą rolę. Nie przejmowały się stereotypami. Istniały po to by prowadzić własne projekty, a wszelkie … Czytaj więcej…
Jeden ze starożytnych 7 Cudów Świata – Mauzoleum w Halikarnasie, znane również jako grobowiec króla Mauzolosa ma zostać przywrócony. Co to jednak oznacza i jak wygląda dokładny plan projektu? Duński archeolog prof. Poul Pedersen oraz jego współpracownik prof. John Lund niedawno zawitali do Bodrum, położonego … Czytaj więcej…
