Celtowie

CELTOWIE lub inaczej Galowie czy Galatowie to wysoce zaawansowana technologicznie indoeuropejska grupa ludów żyjąca na terenie Europy i Azji w epoce żelaza. Pojawiają się w rzymskich i greckich przekazach już w VI w. p.n.e. Zanik kultury celtyckiej nastąpił między V a VIII w. n.e. W kulturze popularnej kojarzeni są głównie z Asteriksem i Obelixem.

KIEDY ŻYLI CELTOWIE?
Ich kolebki badacze doszukują się gdzieś ok. 1000 lat p.n.e. w południowych Niemczech, jednak na moment uformowania się Celtów jako odrębnej grupy wskazywany jest VI w. p.n.e. Ich stopniowy zanik związany jest ze stopniową romanizacją i migracjami, w wyniku czego między V a VIII w. n.e. ludność posługująca się językiem celtyckim ograniczyła się głównie do Irlandii, zachodniej i północnej Wielkiej Brytanii i Bretanii. Choć dzięki rzymskim i greckim historykom znamy wiele słynnych historycznych postaci będących Celtami, to zdecydowanie najbardziej znanymi w kulturze popularnej są Asterix i Obelix.

SKĄD POCHODZĄ CELTOWIE?
Przodkowie Celtów pochodzą z regionu znanego jako Hallstatt, położonego w dzisiejszej Austrii. To właśnie w tym regionie około VIII wieku p.n.e. rozwinęła się kultura, którą uważa się za początek celtyckiej tożsamości. W późniejszym okresie, około VI wieku p.n.e., kultura celtycka rozszerzyła się na region La Tène (stąd nazwa kultury lateńskiej utożsamianej w polskiej archeologii z Celtami), obejmujący dalej tereny dzisiejszej Francji, Szwajcarii, Niemiec i Czech. Celtowie stopniowo rozprzestrzenili się na szerokie obszary Europy Zachodniej i Środkowej, zamieszkując tereny od Wysp Brytyjskich po Kotlinę Karpacką, od Półwyspu Iberyjskiego, południowej Francji i północnej Italii do południowej Polski.

CELTOWIE A KULTURA LATEŃSKA
W literaturze naukowej spotkać się można dodatkowo z określeniem kultury lateńskiej. Nie jest ona co prawda jednoznaczna z kulturą Celtów, ale określenie to stosuje się wszędzie tam gdzie widoczne są ich wpływy. Związek danego miejsca z Celtami mógł być więc bezpośredni, jeśli założymy, że mieszkali oni w danym miejscu, albo pośredni w wyniku np. kontaktów handlowych.

CELTOWIE NA TERENACH DZISIEJSZEJ POLSKI
Ślady osadnictwa starożytnych Celtów na obszarze współczesnej Polski datowane są na czasy od ok. 400 do ok. 120 r. p.n.e. Rejestrowane są w czterech wyraźnie wydzielających się skupiskach, w środkowej części Dolnego Śląska, na Górnym Śląsku, zachodniej i wschodniej Małopolsce. Niektórzy badacze sugerują również ich osadnictwo na Kujawach. Możliwe, że odzwierciedlają one jakąś formę podziałów plemiennych. Niestety greckie i rzymskie źródła pisane nie dostarczają odpowiednio dokładnych informacji dotyczących barbarzyńców zamieszkujących teren współczesnej Środkowej Europy w tych czasach.

SKĄD CELTOWIE WZIĘLI SIĘ W POLSCE
Powszechnie uważa się, że na ziemie wchodzące w skład dzisiejszej Polski Celtowie przybyli najpewniej z południa. Uważano, że grupy, które znalazły się w rejonie Dolnego Śląska, trafiły tam z północnych Czech. Tymczasem z najnowszych badań wynika, że było inaczej. Celtowie przybyli z obszaru Środkowego Dunaju – Moraw i Dolnej Austrii. Migracje Celtów na północ od Karpat można porównać do przemieszczania się ludności w późniejszych czasach.

CO ZAWDZIĘCZAMY CELTOM?
Celtom zawdzięczamy duży skok cywilizacyjny na naszych ziemiach. Olbrzymie nagromadzenie zabytków żelaznych na Śląsku z tego okresu wskazuje, że metalurgia była bardzo zaawansowana – uwagę zwracają kolczugi, czy broń wykonywana technikami zbliżonymi do średniowiecznych. Wraz ze sobą przynieśli również wiele żelaznych narzędzi, jak nożyce, siekiery, ciosła, pilniki, młotki czy kleszcze kowalskie, które w podobnej formie stosowano w Polsce aż do końca epoki przedindustrialnej, czyli przełomu XVIII/XIX w. Wraz z Celtami pojawiło się też koło garncarskie – dzięki temu wynalazkowi naczynia ceramiczne były wykonywane staranniej i były lepsze jakościowo.

NAJNOWSZE ODKRYCIA I BADANIA ZWIĄZANE Z CELTAMI I OPISANE NA STRONIE KWARTALNIKA ARCHEOLOGIA ŻYWA