Zabytek jest materialnym świadectwem historii – przekazuje wiedzę o czasach, w których powstał. Mówi nam nie tylko o ówczesnej kulturze, ale także, osiągnięciach w sztuce, nauce czy gospodarce.
Zabytek w języku potocznym to każdy wytwór działalności człowieka, będący świadectwem minionej epoki (pamiątką przeszłości). Najbardziej wartościowe zabytki, zwane przez archeologów również artefaktami, posiadają wartość historyczną, artystyczną lub naukową. Jednocześnie, choć często jest kluczowym, czas ich powstania nie przesądza o ich zabytkowości. Równie często to unikatowość, czyli liczba znanych nam egzemplarzy lub przykładów danego wytworu działalności człowieka, przesądza o jego wartości.
Zabytki dzielimy na obiekty ruchome, zwane również artefaktami, oraz nieruchome. Te pierwsze są to zazwyczaj mniejsze lub większe przedmioty, takie jak ceramika, biżuteria, narzędzia, uzbrojenie etc. Do tych drugich należą wszystkie rzeczy, których nie jesteśmy w stanie przenieść ręcznie, czyli zabytkowa drobna zabudowa, budynki, obiekty archeologiczne czy całe stanowiska archeologiczne.
Nauki humanistyczne zasadniczo i nie stworzyły jednej, uniwersalnej definicji zabytku przydatnej wszystkim naukom, co powoduje szereg nieporozumień. Nawet pomimo tego, że w Europie kwestie legalne związane z zabytkami są regulowane m.in. przez Kartę Wenecką, w zależności od kraju spotykamy się z różnymi definicjami zabytków. Najważniejsze zabytki w skali światowej znajdują się na liście światowego dziedzictwa UNESCO.
Najstarsze przedstawienie hydraulicznego koła wodnego na rzymskiej mozaice ma około 1700 lat i pochodzi z Apamei (obecna Syria) – uważa prof. Marek T. Olszewski z Uniwersytetu Warszawskiego. Najstarsze znane do tej pory było późniejsze o ok. 150 lat – twierdzi badacz. Naukowiec z Wydziału … Czytaj więcej…
Skórzane buty i drewniane sprzęty kuchenne, w tym fragmenty łyżek, odkryli archeolodzy wewnątrz fosy broniącej dostępu do średniowiecznego gródka w dzisiejszych Ciochowicach (woj. śląskie). Mieszkał w nim rycerz lub posiadacz ziemski wraz z rodziną i służbą. Archeolodzy od lat wiedzą o istnieniu gródka w … Czytaj więcej…
Starożytna mozaika znajdująca się w domu pochodzącym z IV w., w centrum starożytnego miasta Pafos na Cyprze była „obrazkową” krytyką chrześcijaństwa – uważa dr hab. Marek T. Olszewski. Powstała prawdopodobnie z inspiracji neoplatończyków, którzy krytykowali wyznawców nowej religii. Nea Pafos jest jednym z najważniejszych … Czytaj więcej…
Grecja klasyczna rzadko postrzegana jest jako kolebka wspaniałych wynalazków i niesłychanego jak na ówczesne czasy postępu technologicznego, choć informacje na ten temat znane były badaczom ze źródeł pisanych. Dopiero słynny mechanizm z Antykithiry, wydobyty z wraku na początku XX w. przyniósł potwierdzenie tych rewelacji. … Czytaj więcej…
Wyroby z metali szlachetnych i stopów, wykonywane 2 tys. lat temu na terenie dzisiejszej Polski przez Gotów – skandynawską społeczność przybyłą na obszar Pomorza – były świetnej jakości i nie odbiegały od podobnych wytworów z terenów Cesarstwa Rzymskiego – wynika z analiz ekspertki z … Czytaj więcej…
W VIII wieku po Podebłociu, dziś małej wiosce w województwie mazowieckim, wędrował Grek. Albo przynajmniej ktoś kto udawał Greka. Nie wiadomo skąd i w jakim w celu tam przybył, zostawił nam jednak po sobie pamiątkę. Od momentu jej odkrycia pozostaje ona po dziś dzień … Czytaj więcej…
Australia jest najsuchszym zamieszkanym kontynentem. Jednak jej współrzędne geograficzne i rozmiary decydują, że kontynent ten cechuje szeroki zakres warunków klimatycznych. Sztukę naskalną można odnaleźć we wszystkich australijskich bioregionach, od lasów deszczowych Tasmanii na południowym wschodzie, poprzez rozległe piaszczyste pustynie interioru, aż po surowe i … Czytaj więcej…
Karol IV Luksemburski chciał zostać cesarzem, a wszyscy wiedzą, że cesarzem nie zostaje byle gołodupiec. Karol takim nie był. Miał kilka „argumentów”, które miały mu pomóc w osiągnięciu celu. Nie było by w tym nic nadzwyczajnego gdyby nie fakt, że zostały odnalezione kilka setek … Czytaj więcej…
Jak długo trzeba nie wychodzić z domu, by mieć dość ulubionego serialu oraz wszystkich swoich współmieszkańców? U każdego ta granica przebiega w innym miejscu. Niezależnie jednak od tego czy jesteśmy uziemieni z powodu złamanej nogi, rekordowych opadów śniegu czy stanu epidemii związanego z rozprzestrzenianiem … Czytaj więcej…
Kamienie z zasady są anonimowe. Ten z Leźna też taki był, dopóki ktoś, kiedyś i gdzieś nie postanowił go owej anonimowości pozbawić. W zasadzie nastąpiło to dwukrotnie. Po raz pierwszy bardzo, ale to bardzo dawno temu w nieznanym nam bliżej czasie. Wtedy to, ktoś … Czytaj więcej…
