Felieton dudziarza

„Felieton dudziarza – rzecz o historii, muzyce oraz rekonstrukcji historycznej wieków minionych” to cykl 13 filmów-felietonów o charakterze historyczno-muzycznym zrealizowany przez gnieźnieńskiego dudziarza Mikołaja Woźniaka w ramach „Kultury w sieci” – programu stypendialnego Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Playlista odcinków w serwisie YouTube

Projekt o charakterze popularnonaukowym to nic innego, jak barwna opowieść o dawnej muzyce pochodzącej zarówno z Polski, jak i Europy. Ideą jest próba ukazania muzyki oraz towarzyszącej jej historii tak, by zachęcić widza do dalszych poszukiwań lub nawet – gry na instrumencie. Wątkiem przewodnim cyklu są dudy – główny instrument twórcy oraz pomysłodawcy projektu. Warto wspomnieć, że instrument ten towarzyszy europejskiej kulturze muzycznej od blisko 2000 lat.

„Felieton dudziarza” to niezwykła okazja do wysłuchania niecodziennej muzyki pochodzącej sprzed 500, 600, a nawet 700 lat, która przetrwała do czasów dzisiejszych. Towarzyszy temu ponad 20 dawnych instrumentów, z których każdy posiada własną, odrębną historię oraz towarzyszące jej ciekawostki. Instrumentom towarzyszą także rozmaite pieśni pochodzące m.in. ze średniowiecza czy ludowych zbiorów.

Próby odtworzenia i ukazania jej w świetle dzisiejszym podjęło się łącznie 10 artystów i budowniczych instrumentów w większości związanych ze środowiskiem rekonstrukcji historycznej oraz ruchem folklorystycznym.

Indywidualny opis każdego z odcinków znaleźć można na stronie internetowej projektu.

W projekcie udział wzięli

• Mikołaj Woźniak (Gniezno) – dudziarz, muzyk tradycyjny, odtwórca historyczny i popularyzator historii, założyciel zespołu „Huskarl” z Gniezna
• Aleksander Basiński (Gniezno) – bębniarz tradycyjny, budowniczy piszczałek ludowych, członek zespołu „Huskarl” z Gniezna
• Anton Korolev (Poznań) – dudziarz, lirnik, multiinstrumentalista, budowniczy dud, członek zespołu „Huskarl” z Gniezna
• Krystian Klej (Gniezno) – organista gnieźnieński 
• Tomasz Kurjata (Nowogród) – wieloletni lutnista, nauczyciel gry na gitarze, dyrektor artystyczny i główny wykonawca Festiwalu „Nadworny Lutnista Królewny Anny Wazówny” (Toruń)  
• Magdalena Urlich (Czaplinek) – śpiewaczka tradycyjna, członkini duetu „Zoriuszka”
• Alina Karolewicz (Czaplinek) – śpiewaczka tradycyjna, członkini duetu „Zoriuszka” 
• Tomasz Kiciński (Bukówiec Górny) – mistrz wielkopolskiej muzyki tradycyjnej, dudziarz, skrzypek ludowy, budowniczy dud, renowator instrumentów smyczkowych 
• Adam Jakubowski (Poznań) – muzyk tradycyjny, gitarzysta, flecista
• Piotr Szutka (Kraków) – dudziarz, budowniczy dud
• Albert Kiszkurno (Wola Jabłońska) – wódz drużyny wojów piastowskich „Jantar”, etnolog, właściciel Parku Historycznego „Uroczysko Wołkołatka”, odtwórca historyczny, aktor serii filmów dokumentalnych „Tajemnice Początków Polski” (reż. Zdzisław Cozac) 
• Jarosław Mikołajczyk (Gniezno) – dziennikarz, regionalista, pracownik Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie

O odtwórstwie muzyki dawnej

Odtwórstwo dawnej muzyki możliwe jest dzięki źródłom historycznym w formie zapisów nutowych, ikonografii, książek czy obrazów, które pozostawili nam przodkowie, a także dzięki cennym publikacjom wydawanym przez muzycznych badaczy oraz pasjonatów. Uzyskanie przez odtwórców historycznych konkretnego brzmienia zbliżonego do tego z danej epoki polega w dużej mierze na domysłach, inspiracjach i przypuszczeniach. To długotrwały i niezwykle twórczy proces, którego efekty obejrzeć można w „Felietonie dudziarza”.

Usłyszymy tu jedne z najstarszych instrumentów na świecie takie jak dudy, szałamaję, ludowe gwizdki, piszczałki czy drumlę. Całość dopełniają m.in. lira korbowa, bęben średniowieczny, psalterium, flet prosty, organy czy sama królowa instrumentów – lutnia.

Filmy zrealizowano w Gnieźnie i okolicach m.in. w gotyckim kościele św. Michała Archanioła, Muzeum Początków Państwa Polskiego, Muzeum Archeologicznym w Biskupinie oraz we wsi Jankowo Dolne czyli w miejscu skąd pochodzi najwcześniejsze przedstawienie dud (XV wiek) w regionie Wielkopolski. Część ujęć nagrano w Parku Historycznym „Uroczysko Wołkołatka” w Woli Jabłońskiej, Bukówcu Górnym (pow. leszczyński) czyli wsi z doskonale zachowanym wielkopolskim folklorem, a także na Starym Rynku w Poznaniu.

Historyczne lokalizacje oraz gotycka architektura pełnią doskonałe tło dla dawnych instrumentów oraz rozbrzmiewającej dzięki nim muzyki. Muzycy nierzadko ubrani są w średniowieczne stroje. Wszystko po to by oddać klimat i ducha minionych wieków oraz umożliwić współczesnemu odbiorcy jeszcze lepsze zrozumienie muzyki pochodzącej z czasów, które dziś możemy sobie jedynie wyobrażać.

Synteza faktu, przemyślenia oraz formy artystycznej pozwala na ukazanie świata dawnych dźwięków w aspekcie wielowymiarowym.

O Zespole Muzyki Dawnej „Huskarl”

Zespół Muzyki Dawnej „Huskarl” to gnieźnieński zespół założony w 2016 roku. Gra muzykę średniowieczną, renesansową, tradycyjną i folkową i zajmuje się odtwórstwem historycznym kultury muzycznej dawnej Europy. Występując w średniowiecznych strojach używa wyłącznie tradycyjnych instrumentów.

Oprócz koncertów muzyki dawnej i tradycyjnej prowadzi również warsztaty tańców dawnych z muzyką na żywo oraz prelekcje nt. dawnej muzyki połączone z prezentacjami instrumentów dawnych. Pośród nich wymienić można m.in. dudy różnego rodzaju, szałamaje, bębny tradycyjne, flety, piszczałki, liry korbowe czy nyckelharpę.

Zróżnicowany repertuar stanowią pieśni i tańce dawnej Europy, które przetrwały do czasów dzisiejszych bądź są współczesną interpretacją ich historycznych odpowiedników. Inspiracją jest twórczość średniowiecznych, renesansowych, XVII-wiecznych artystów oraz ludowych twórców. Dawny i tradycyjny repertuar oraz brzmienie muzyczne zbliżone do tego z danej epoki pozwala pokazać muzykę taką jak „drzewiej” wyglądała.

„Huskarl” występując w kraju i za granicą popularyzuje muzyczno-dudziarską historię przyczyniając się do kontynuacji niematerialnego dziedzictwa kulturowego.

Mikołaj Woźniak

Dudziarz | Oficjalna strona

Dudziarz, muzyk tradycyjny, odtwórca historyczny i popularyzator historii, założyciel zespołu „Huskarl” z Gniezna. Urodzony w miejscu, gdzie ukształtowało się państwo Polskie. Gniezno, czyli legendarna pierwsza Stolica Polski, to przede wszystkim miejsce koronacji pierwszych pięciu polskich królów, a także pierwsze polskie miasto królewskie. Pochodzi z Jankowa Dolnego, wsi z okolic Gniezna wzmiankowanej już w XI wieku. W obu miejscowościach dorastał oraz stawiał pierwsze kroki. Podczas prac archeologicznych prowadzonych w latach 90' znaleziono na tym terenie największy w Polsce oraz unikatowy na skalę europejską - XV-wieczny zbiór średniowiecznych kafli gotyckich. Jeden z nich przedstawia dudziarza, drugi natomiast średniowiecznych muzyków. Najwcześniejsze przedstawienia dud w Wielkopolsce pochodzą z rodzinnych miejscowości - Jankowa Dolnego oraz Gniezna. Obecnie znajdują się one w Muzeum Początków Państwa Polskiego. Pierwszy odnotowany w polskich kronikach średniowieczny grajek uliczny również pochodzi z Gniezna (XIII wiek). Jego działalność muzyczna jest niejako kontynuacją średniowiecznych tradycji miejsca, z którego pochodzi. Możliwość kontynuacji tradycji pochodzącej z najstarszej dzielnicy państwa Polskiego jest powodem do dumy.