Zawidów, Sulików i Białogórze – stanowiska w tych miejscowościach zostały wytypowane do przebadania w ramach międzynarodowego projektu edukacyjno-badawczego „1000 lat Górnych Łużyc – ludzie, grody, miasta”. Po długim okresie przygotowań w końcu nadszedł czas prac terenowych.
Górne Łużyce to kraina geograficzna położona po obu stronach Nysy Łużyckiej. Szczególnie ważne pod względem historycznym wydarzenia, jak Pokój w Budziszynie (1018 r.), czy założenie Związku Sześciu Miast (1346 r.), są głęboko zakorzenione w pamięci mieszkańców tego regionu.
Historyczne początki Górnych Łużyc sięgają X wieku. Zachowane w ziemi świadectwa tej długiej wspólnej historii zostały jednak z czasem wyparte ze świadomości żyjących tu ludzi. Celem projektu jest zwrócenie uwagi społeczeństwa na zabytki archeologiczne saksońsko-polskiego pogranicza oraz umożliwienie głębszego poznania wspólnego dziedzictwa kulturowego.
Badania w polskiej części Górnych Łużyc
Po polskiej stronie Górnych Łużyc wczesne średniowiecze jest jednym ze słabiej poznanych okresów w dziejach tego regionu i nim właśnie interesują się badacze z Katedry Antropologii Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. W X – XI wieku dzisiejsze Górne Łużyce nazywano Milskiem – od nazwy hipotetycznego, zachodniosłowiańskiego plemienia Milczan. Ich kultura i dzieje stały się jednym z fundamentów, z którego na przestrzeni kolejnych stuleci powstały Górne Łużyce.
Oprócz kwerend archiwalnych i analiz szkieletów ludzkich odkrytych dawniej na górnołużyckich cmentarzyskach, wrocławscy archeolodzy i antropolodzy zajmą się przebadaniem paru stanowisk archeologicznych. Będą to grodziska w Zawidowie, Sulikowie i Białogórzu, a także cmentarzysko kurhanowe w Białogórzu. Wszystkie z tych miejsc odkryto jeszcze przed II wojną światową, przy czym tylko te w Białogórzu przebadano dokładniej w latach 70-tych XX wieku. Niestety wyniki nie zostały nigdy zebrane i opublikowane, nie wspominając o tym, że nie dysponowano wówczas takimi możliwościami jak teraz. LiDAR, metody geofizyczne, skaning 3D, datowanie radiowęglowe – są dziś powszechnie używane i pozwalają na dokonanie bardziej wszechstronnych i wiarygodnych ustaleń.
Badacze wykonali już pierwszy etap działań, który zawsze powinien poprzedzać wszelkie prace terenowe. Zebrano dane na temat wszystkich znanych stanowisk datowanych na wczesne średniowiecze oraz punktów wyznaczonych w ramach Archeologicznego Zdjęcia Polski, pozyskano próbki materiału kostnego ze szkieletów znajdujących się w magazynach muzealnych, wykonano Numeryczne Modele Terenu, a tam gdzie było to możliwe dotarto do dokumentacji ze starych badań i odkrytych wówczas zabytków.
Czas ruszyć w teren
Prace dopiero rozpoczęto, więc na temat samych wykopalisk nie jesteśmy jeszcze w stanie napisać zbyt dużo. Na pierwszy ogień poszło grodzisko w Zawidowie, gdzie wyznaczono dwa małe sondaże. Główny cel? Dotarcie do drewnianych konstrukcji wałów i pobranie próbek, które umożliwią określenie chronologii bezwzględnej, czyli w miarę dokładnego momentu ich budowy. Czy będzie to IX wiek, jak do tej pory głosili to wcześniejsi badacze? Zobaczymy!
Trzeba wspomnieć w tym miejscu, że prowadzenie wszelkich działań jest właściwie bezproblemowe dzięki ogromnej przychylności ze strony Lasów Państwowych i poszczególnych z Nadleśnictw. Współpraca z Nadleśnictwem Pieńsk i Ruszów to sama przyjemność.
Prawdziwie interdyscyplinarne badania wymagają jednak o wiele szerzej zakrojonych działań niż kopanie, wydobywanie zabytków, wertowanie dokumentów i mierzenie kości. Badania geofizyczne z wykorzystaniem magnetometru i sondy elektrooporowej w Zawidowie i Sulikowie już zostały zakończone. W Białogórzu ekipa z Fundacji Archeolodzy.org jeszcze działa, i z tymi stanowiskami wiążą oni największe nadzieje. Zobaczymy co z tego wyjdzie! W niedalekiej przyszłości zaplanowano również analizy archeobotaniczne, archeozoologiczne i geomorfologiczne.
Badacze zapewniają, że o najważniejszych odkryciach Czytelnicy Archeologii Żywej dowiedzą się pierwsi, a czy do takich dojdzie? Pozostaje tylko trzymać kciuki!
O projekcie
Projekt „1000 lat Górnych Łużyc – ludzie, grody, miasta” jest współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Współpracy INTERREG Polska – Saksonia 2014-2020. Partnerem wiodącym projektu jest Krajowy Urząd Saksonii ds. Archeologii w Dreźnie, z którego strony pracami projektowymi kieruje dr Joanna Wojnicz. Pozostali partnerzy projektu to:
- Katedra Antropologii Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu,
- Muzeum Miejskie w Bautzen/ Budziszynie,
- Muzeum Ceramiki w Boleslawcu,
- Muzea Miejskie w Zittau/ Żytawie,
- Euroregionalne Centrum Kultury i Komunikacji w Pieńsku.
Zachęcamy wszystkich do obserwowania profilów Facebook i Instagram projektu.
Radosław Biel
Archeolog, doktor nauk inżynieryjno-technicznych, popularyzator. Pierwsza osoba, z którą powinno się kontaktować w sprawie patronatów i ewentualnej współpracy z „Archeologią Żywą”. Post-doc w Katedrze Antropologii Instytutu Biologii Środowiskowej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się wokół kultury materialnej późnego średniowiecza i wykorzystania nowoczesnych technologii w archeologii. Pasjonat multimediów i gier komputerowych. Prowadzący cyklu cotygodniowych popularnonaukowych webinarów pt. „Kontekst”
