Archeologia Polski to dziedzina nauki, która odgrywa kluczową rolę w odkrywaniu i zrozumieniu przeszłości naszego kraju. Przez wieki na ziemiach dzisiejszej Polski rozwijały się różnorodne kultury i cywilizacje, których ślady są badane przez archeologów. Dzięki ich pracy możemy lepiej zrozumieć, jak żyli, pracowali i wierzyli nasi przodkowie.

Prehistoria Polski: od paleolitu do epoki żelaza
Archeologiczne badania na ziemiach polskich sięgają czasów prehistorycznych, obejmując okres od paleolitu, czyli starszej epoki kamienia, aż po epokę żelaza. Pierwsze ślady obecności człowieka na terenach Polski pochodzą sprzed około 500 tysięcy lat. W okresie paleolitu ludzie zamieszkujący te tereny byli łowcami-zbieraczami, korzystającymi z prostych narzędzi kamiennych.

W miarę upływu czasu, na przełomie mezolitu i neolitu, zaczęły się pojawiać pierwsze osady rolnicze. Rewolucja neolityczna, która w Polsce miała miejsce około 5500 lat p.n.e., wprowadziła nowy sposób życia – ludzie zaczęli uprawiać ziemię i hodować zwierzęta. Wraz z tymi zmianami pojawiły się także pierwsze trwałe osady i rozwój technologii, takich jak ceramika.

Epoka brązu (ok. 2300–700 p.n.e.) oraz epoka żelaza (ok. 700 p.n.e. – 400 n.e.) przyniosły kolejne innowacje, w tym rozwój metalurgii i bardziej zaawansowane struktury społeczne. Ważnymi stanowiskami archeologicznymi z tego okresu są grodziska, takie jak Biskupin, które dostarczają informacji o życiu codziennym, strukturach obronnych i kulturze materialnej ówczesnych społeczności.

Więcej o podziale na epoki…

Średniowiecze: narodziny państwa pierwszych Piastów
Archeologia średniowieczna w Polsce koncentruje się na badaniu początków państwowości oraz rozwoju miast i osad. Szczególnie ważnym wydarzeniem był chrzest Polski w 966 roku, który symbolizuje początek państwa polskiego. Badania archeologiczne pozwalają na lepsze zrozumienie tego okresu, w tym struktur władzy, budownictwa, rzemiosła i handlu.

Miasta takie jak Gniezno, Poznań czy Kraków były kluczowymi ośrodkami wczesnego państwa polskiego. Wykopaliska w tych miejscach odkrywają pozostałości grodów, kościołów, a także przedmiotów codziennego użytku, które świadczą o rozwijającej się kulturze i ekonomii. Badania nad zamkami, takie jak te w Malborku czy Ogrodzieńcu, pozwalają na zrozumienie średniowiecznego systemu obronnego oraz życia rycerstwa.

Nowożytność i współczesność: od renesansu do II wojny światowej
Archeologia nowożytna i współczesna w Polsce skupia się na okresach od renesansu aż po czasy najnowsze, w tym także II wojnę światową. Odkrycia z tego okresu dotyczą zarówno architektury, jak i życia codziennego mieszkańców miast i wsi. Ruiny zamków, pałaców, klasztorów oraz śladów działalności rzemieślniczej i handlowej z tego okresu dostarczają cennych informacji o życiu w Polsce na przestrzeni wieków.

W XX wieku szczególnie ważne stały się badania związane z II wojną światową, w tym odkrywanie miejsc bitew, obozów koncentracyjnych i innych miejsc związanych z tragedią wojenną. Badania te mają nie tylko wartość naukową, ale również kulturową i moralną, przyczyniając się do zachowania pamięci o tych wydarzeniach.

Czy można coś jeszcze odkryć w Polsce?
Tak, w Polsce wciąż można dokonać wielu archeologicznych odkryć. Istnieją nieodkryte osady i grodziska, podziemia miast kryjące pozostałości dawnych budowli, a także relikty II wojny światowej, które dostarczają nowych informacji historycznych. Ponadto, wciąż odkrywane są stanowiska prehistoryczne, co pokazuje, że nasza wiedza o przeszłości Polski jest nadal niepełna.

Najnowsze odkrycia archeologii Polski opisane na stronie czasopisma popularnonaukowego „Archeologia Żywa”