Barbarzyńcy! Tym jednym słowem w starożytności i wczesnym średniowieczu „cywilizowani” mieszkańcy południowej Europy określali ludy żyjące generalnie na północ od Alp. W tym numerze Archeologii Żywej chcemy Wam przybliżyć, co z owej barbarzyńskiej Europy pozostało w dziedzictwie archeologicznym.
Dostępny w salonach Empik, Garmond, Inmedio, Relay, Ruch lub w naszym sklepie internetowym.
Wesprzyj jedyne czasopismo archeologiczne w Polsce i zamów nasz numer bezpośrednio do domu.
Na podobieństwo odkrywania nawarstwień archeologicznych od najmłodszych ku starszym, przyjrzymy się wpierw czasom tuż przed włączeniem Polski w krąg cywilizacji łacińskiej, co miało miejsce w X-XI w. O zachodzących wówczas interakcjach kulturowych pomiędzy Słowianami i Normanami piszą Leszek Gardeła i Kamil Kajkowski. Cofając się w głąb dziejów o kilka stuleci, tematem obecności Germanów, po których pozostały archeologiczne kultury przeworska i wielbarska, zajęli się w dwóch osobnych tekstach Bartosz Kontny i Marta Chmiel-Chrzanowska. Patrząc dalej w przeszłość, Przemysław Dulęba opisuje świat Celtów oraz dzieli się z nami najnowszymi odkryciami na temat ich obecności w dzisiejszej Polsce. O kolejne stulecia w przeszłość – ku początkom epoki żelaza – przeniesiemy się wraz z Kingą Langowską, która omawia tzw. kulturę pomorską, a w szczególności przybliża fenomen urn twarzowych spotykanych w pochówkach tej kultury. Początki kultury pomorskiej to mniej więcej czas okresu archaicznego starożytnej Grecji i początków Rzymu – okres kiedy, to Grecy, Rzymianie i Pomorcy byli takimi samymi barbarzyńcami wczesnej epoki żelaza, czerpiącymi szeroko z doświadczeń starszych społeczności epoki brązu. Ale to już zupełnie inna historia, którą zaprezentujemy w jednym z kolejnych numerów AŻ.
Archeologia Żywa 3/2020 – spis treści
- 04 / Słowiańscy wikingowie? Tożsamość, ideologia i wojskowość w świecie pierwszych Piastów
Leszek Gardeła, Kamil Kajkowski - 13 / Iron men, czyli o ludności kultury przeworskiej. Część I
Bartosz Kontny - 22 / Fenomen kultury wielbarskiej
Marta Chmiel-Chrzanowska - 28 / Kiedy i skąd Celtowie przybyli do Polski?
Przemysław Dulęba - 37 / Skalpy, mumie, tatuaże… Kultura scytyjskich władców Wielkiego Stepu
Łukasz Oleszczak - 46 / Zagadka popielnic twarzowych kultury pomorskiej
Kinga Alina Langowska - 54 / Jak Izraelici posiedli Kanaan
Ks. prof. Mariusz Rosik - 58 / Duklja (Doclea) – rzymskie miasto w sercu Czarnogóry
Piotr Piekarz - 66 / Między początkiem a końcem świata Milczan
Paweł Konczewski - 70 / Malarstwo naskalne minionego świata. Myśliwi z dolin górskich południowego Peru
Józef Szykulski, Ewa Bewziuk, Monika Gorczyńska - 76 / Kartagina i co po niej (nie) zostało
Michał Janusz - 82 / Community archaeology – czym jest archeologia wspólnotowa?
Dawid Kobiałka - 86 / W kuchni wikingów
Maciej Słowiński
AŻ 3/2020 – podgląd
Słowiańscy wikingowie? Tożsamość, ideologia i wojskowość w świecie pierwszych Piastów
Leszek Gardeła, Kamil Kajkowski
W październiku 1900 roku w niewielkiej wsi Ciepłe niedaleko Gniewu dochodzi
do niespodziewanego odkrycia: spod narzędzi robotników pracujących przy budowie kolei wąskotorowej wyłaniają się pozostałości cmentarzyska, na którym spoczywają zmarli pochowani z bogatym wyposażeniem. Wśród pięciu odsłoniętych grobów jest jeden, który wzbudza wyjątkowe emocje. Znaleziono w nim: miecz inkrustowany srebrem i miedzią, żelazny grot włóczni, luksusowe elementy rzędu końskiego i oporządzenia jeździeckiego oraz całą gamę innych przedmiotów. Wszystko to wyroby o bardzo wysokiej klasie, które wydają się świadczyć o szczególnym statusie pochowanej z nimi osoby.
Kiedy i skąd Celtowie przybyli do Polski?
Przemysław Dulęba
Zawarte w tytule pytanie jest jednym z kluczowych zagadnień, które badacze epoki żelaza próbują rozwikłać od dawna. Wiemy, iż najstarsze ślady osadnictwa celtyckiego w Polsce pochodzą z terenu Dolnego Śląska. Kwestia początków kultury lateńskiej na Śląsku nadal jest jednak pełna luk.
Zagadka popielnic twarzowych kultury pomorskiej
Kinga Alina Langowska
Niezwykłe zabytki archeologiczne, jakimi są popielnice twarzowe kultury pomorskiej od wieków intrygują badaczy dziejów człowieka. Stanowią fenomen kulturowy owiany nutką tajemnicy. Czym są te szczególne artefakty odnajdywane na Pomorzu Gdańskim? Co mogą nam powiedzieć o życiu, wierzeniach i ubiorze ówczesnych mieszkańców dzisiejszej Polski?
Kartagina i co po niej (nie) zostało
Michał Janusz
„A poza tym sądzę, że Kartaginę należy zniszczyć”. Wypowiedź przypisywana Katonowi Starszemu do dzisiaj dźwięczy nam w uszach. Rzymianie w 146 r. p.n.e. dopięli swego i miasto to naprawdę zrównali z ziemią.
Archeologia Żywa 3 (77) 2020 – od redaktora naczelnego
A co poza tematem numeru? Tradycyjnie zapraszamy Was w różne zakątki świata. Sytuacja pandemii COVID-19 „uwięziła” w Peru archeologów z Uniwersytetu Wrocławskiego, prof. Józefa Szykulskiego, Ewę Bewziuk i Monikę Gorczyńską. Mając w związku z tym nieco wolnego czasu, opisali oni obszernie frapujące zagadki prehistorycznego malarstwa naskalnego południowego Peru. Za sprawą tekstu Michała Janusza przeniesiemy się do starożytnej Kartaginy, a wraz z ks. prof. Mariuszem Rosikiem udamy się ku początkom Izraela. Wielu z Was wyruszy pewnie na wakacyjne wojaże na Bałkany. Udając się tam, warto zboczyć do ruin rzymskiego miasta Doclea, położonego w sercu Czarnogóry, o którym obszernie pisze Piotr Piekarz. Zapraszamy też do archeokuchni, w której Maciej Słowiński warzy potrawy tym razem rodem ze Skandynawii. To główne, ale nie wszystkie treści jakie przygotowaliśmy dla Was w letnim numerze naszego magazynu. Zapraszamy do lektury, a także do zaglądania na naszą stronę internetową i do mediów społecznościowych, gdzie informujemy o wakacyjnych atrakcjach dla miłośników archeologii, do czego raz jeszcze serdecznie zapraszam!
Życzymy miłej lektury!
Doktor habilitowany, profesor Uniwersytety Przyrodniczego we Wrocławiu. Archeolog, nauczyciel akademicki, redaktor naukowy „Archeologii Żywej”. Na co dzień pracuje w Zakładzie Antropologii Instytutu Biologii Środowiskowej UPWr. Jego zainteresowania naukowe oscylują wokół archeologii historycznej oraz wykorzystania archeologii w naukach przyrodniczych i kryminalistyce. Miłośnik niespiesznych podróży.
Architekt, absolwentka Politechniki Warszawskiej, obecnie sekretarz redakcji Archeologii Żywej. Chętnie zajmuje się również grafiką. Interesuje się historią sztuki, uwielbia wycieczki po Polsce i nie tylko.
Archeolog, doktor nauk inżynieryjno-technicznych, popularyzator. Pierwsza osoba, z którą powinno się kontaktować w sprawie patronatów i ewentualnej współpracy z „Archeologią Żywą”. Post-doc w Katedrze Antropologii Instytutu Biologii Środowiskowej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się wokół kultury materialnej późnego średniowiecza i wykorzystania nowoczesnych technologii w archeologii. Pasjonat multimediów i gier komputerowych. Prowadzący cyklu cotygodniowych popularnonaukowych webinarów pt. „Kontekst”
