Kultura amfor kulistych to kultura neolityczna, której główny rozkwit umieszcza się w latach ok. 3400–2600 p.n.e., choć znamy i młodsze stanowiska. Jej zasięg obejmował głównie tereny dzisiejszej Polski, Niemiec, Danii, Czech oraz Słowacji. Jest znana przede wszystkim dzięki charakterystycznym ceramicznym wyrobom o kulistym brzuścu, od których archeolodzy nadali nazwę całej tej kulturze.
Ludność tej kultury znana była z eksploatacji krzemienia pasiastego, szczególnie z kopalni w Krzemionkach Opatowskich. Jej gospodarka opierała się na rolnictwie i pasterstwie, z dużym naciskiem na hodowlę bydła. Osadnictwo tej kultury charakteryzuje się niewielką liczbą domów, zbudowanych głównie w formie słupowych konstrukcji o nieregularnym czworokącie, a niekiedy jako ziemianki.
Zwyczaje pogrzebowe tej kultury obejmowały groby skrzynkowe, najczęściej w formie skrzyń z kamieni, pokrytych ziemnym nasypem, z brukowanym dnem i wierzchnią warstwą. W grobach tych znajdowano nie tylko ozdoby i krzemienne narzędzia, takie jak siekierki, ale również naczynia ceramiczne. Szczególnie interesujące jest znalezienie w grobach szczątków zwierząt, przede wszystkim bydła z obciętymi rogami. W niektórych naczyniach odnaleziono symbole, takie jak swastyka, co może wskazywać na religijne lub kulturowe znaczenie.
Narzędzia używane przez ludność kultury amfor kulistych to głównie krzemienne siekierki i ostrza. Znamy jednak przykłady wykorzystywania zabytków z miedzi, a nawet bardzo rzadkie wyroby brązowe! Metoda produkcji ceramiki polegała na formowaniu wstępnych wałków, które następnie były doklejane do siebie. Garnki miały niewielkie uszy, służące do ich zawieszania, a brak tradycyjnych kubków sugeruje, że mogły być one wykonane z mniej trwałych materiałów, na przykład ze skóry. Kształt szyjki garnków może wskazywać na ich przykrywanie skórzanymi pokrywami, co świadczy o adaptacji i innowacyjności ówczesnych ludzi.
Artykuły na temat odkryć związanych z kulturą amfor kulistych na stronie czasopisma „Archeologia Żywa”:
W trakcie badań ratowniczych na terenie budowy obwodnicy Chełma archeolodzy natknęli się na ślady osadnictwa datowane na młodszą epokę kamienia i wczesną epokę żelaza. Prace badawcze prowadzone przez Archeologiczny Serwis Konsultacyjno-Badawczy pod kierownictwem Mirosława Kusia, odsłoniły nieznane dotąd fragmenty historii regionu. W miejscowości Srebrzyszcze, … Czytaj więcej…
Obszar południowo-wschodnich pobrzeży Bałtyku jest terenem zapewniającym łatwy dostęp do surowca bursztynowego. Tak też było w pradziejach, na co wskazują m.in. liczne późnoneolityczne (III tysiąclecie p.n.e.) pracownie bursztyniarskie i ozdoby bursztynowe znajdowane na stanowiskach zlokalizowanych na Żuławach Wiślanych na południe od Zatoki Gdańskiej. Zastanawiające … Czytaj więcej…
Kolejny raz przypadkowy, lecz świadomy wartości zabytku odkrywca, przyczynił się do poszerzenia wiedzy na temat historii oraz wzbogacił kolekcję pradziejowych zabytków z terenu Lubelszczyzny. Tym razem zabytek pochodzi z młodszej epoki kamienia. Podczas przygotowania fundamentów pod budowę domu mieszkalnego w miejscowości Wysokie, gm. Jastków, … Czytaj więcej…
Kilkanaście osób, w tym kilkoro dzieci, pochowano blisko 5 tys. lat temu w masowym grobie w rejonie dzisiejszych Koszyc (małopolskie). Zdaniem naukowców mogli zostać zabici przez obcą społeczność przybyłą ze wschodu. Taki wniosek oparli na wynikach badań genetycznych. Podczas badań ratowniczych, przeprowadzonych w 2011 … Czytaj więcej…
