Epoka kamienia jest najstarszym i najdłuższym etapem w dziejach ludzkości. Jej początki sięgają 2,6 miliona lat temu, kiedy wczesne istoty ludzkie w Afryce zaczęły wytwarzać narzędzia kamienne, a zamyka ją upowszechnienie narzędzi z brązu, które w Europie nastąpiło przed 4 tysiącami lat. Dzieli się na ją na starszą epokę kamienia – paleolit, oraz młodszą epokę kamienia – neolit, które na niektórych obszarach Ziemi, w tym w Polsce, rozdziela jeszcze środkowa epoka kamienia – mezolit. Epokę tę cechowały: duża zależność człowieka od środowiska przyrodniczego; wolne tempo przemian w gospodarce, technologii i kulturze, zwłaszcza w początkowych stadiach rozwoju, oraz podobieństwo sposobów życia na odległych od siebie obszarach.
Podział paleolitu na ziemiach polskich:
-paleolit dolny (500 000 – 220 000 lat temu)
-paleolit środkowy (220 000 – 40 000 lat temu)
-paleolit górny (40 000 lat temu – 15 000 lat pn.e.)
-paleolit późny (13 000 – 8000 lat p.n.e.)
Najstarsze obozowisko ludzkie na ziemiach polskich odkryto w Trzebnicy pod Wrocławiem i datowane jest właśnie na ok. 500 000 lat p.n.e. Zaś paliczki z Jaskini Ciemnej są najstarszymi znanymi ludzkimi szczątkami na ziemiach polskich i datowane są na ok. 100 tys. lat p.n.e.
Kluczowe wydarzenia epoki kamienia to:
– ukształtowanie się około 200 000 lat temu w Afryce człowieka typu współczesnego (Homo sapiens). Poprzedził to tzw. proces antropogenezy, w którym pojawiło się wiele form istot człowiekowatych: różne gatunki rodzaju Australopithecus i wczesne gatunki rodzaju Homo, m.in. H. habilis, H. ergaster, H. erectus, H. heidelbergensis, H. neanderthalensis. O ile obecnie Ziemię zamieszkuje jeden gatunek człowieka – Homo sapiens, to w niektórych wcześniejszych okresach różne gatunki tych istot człowiekowatych żyły współcześnie ze sobą
– zasiedlenie wszystkich kontynentów i opanowanie różnych stref klimatycznych. W Azji pierwsze istoty ludzkie (H. erectus, H. georgicus) pojawiły się około 2 milionów lat temu, w Europie (H. antecesor) około 1,2 miliona lat temu, w Australii (H. sapiens) około 60 tysięcy lat temu, a w obu Amerykach (H. sapiens) od 30 do 14 tysięcy lat temu
– przejście od gospodarki zbieracko-łowieckiej do rolniczo-hodowlanej, najwcześniej na Bliskim Wschodzie – około 10 tys. lat temu, przy czym ten moment to tzw. rewolucja neolityczna i jak można się łatwo domyślić wyznacza początek epoki neolitu.
Paleolit w Polsce:
Najstarsze obozowisko ludzkie na ziemiach polskich odkryto w Trzebnicy pod Wrocławiem i datowane jest na ok. 500 000 lat p.n.e. Prócz tego wymienić nalezy Kończyce Wielkie, Prudnik i Rusko k. Strzegomia. W okresie rozwoju Homo erectus na terenie Europy można wyróżnić dwa obszary – część zachodnią i południową, gdzie dominowały pięściaki aszelskie oraz część środkową i wschodnią, gdzie powstawały narzędzia odłupkowe. Ziemie dzisiejszej Polski należały do tej drugiej. Jeszcze do niedawna nie znaliśmy żadnych neandertalskich szczątków kostnych z terenów dzisiejszej Polski. Aktualnie są to 3 zęby z Jaskini Stajnia oraz dwa paliczki i ząb odkryte w Jaskini Ciemnej. Paliczki z Jaskini Ciemnej są najstarszymi znanymi ludzkimi szczątkami na ziemiach polskich.
Najnowsze odkrycia i artykuły:
Kości lwa jaskiniowego, mamuta i poroża reniferów odkryli archeolodzy podczas prac prowadzonych w Jaskini Raj (Świętokrzyskie). Celem badań jest analiza i szczegółowa rekonstrukcja zmian klimatycznych i środowiskowych, jakie zaszły w pradziejach na południu Polski. „Jaskinia Raj, to jedno z najbardziej znanych i najważniejszych stanowisk … Czytaj więcej…
Wyroby kamienne sprzed co najmniej 130 tys. lat odkryli archeolodzy na terenie Raciborza. To najstarsze ślady pobytu człowieka na przedpolu Bramy Morawskiej i dowód, że neandertalczycy kilkukrotnie odwiedzili ten region, pozostawiając wyroby kamienne na dnie ówczesnej doliny rzecznej. Prace archeologiczne w zachodniej części Raciborza, … Czytaj więcej…
Kilkutonowe, masywne nosorożce włochate żyły w Europie przez kilkaset tysięcy lat, aż do końca zlodowacenia. Wśród naukowców budzą ciekawość, dlatego rozpoczęli szeroko zakrojony projekt badawczy. Nosorożec włochaty żył w Europie bardzo długo, bo od około 470 tys. lat temu – aż po koniec ostatniej … Czytaj więcej…
Przez dziesięciolecia badacze podejrzewali, że wydawałoby się losowe kropki i kreski na malowidłach jaskiniowych w całej Europie skrywają ukrytą treść, jednak dotąd nie byli w stanie ich odczytać. Dzięki pracy amatorskiego pioniera okazuje się, że mogły one służyć do śledzenia okresów rozrodczych dzikich zwierząt, … Czytaj więcej…
W tym momencie większość sztuczek Grahama Hancocka – prowadzącego „Prehistorycznej apokalipsy”, jest dość rutynowa, więc w tym wpisie zrecenzuję dwa odcinki na raz. Postaram się trzymać tylko głównych punktów, a w odcinkach 3 i 4 są to: megalityczne budowle Malty i Droga Bimini na … Czytaj więcej…
Prowadzone już od połowy XIX wieku intensywne badania archeologiczne w poszczególnych regionach świata dały nam wgląd w historię społeczności, które je zamieszkiwały. Jednakże pomimo niewątpliwych osiągnięć całych pokoleń archeologów, nasza wiedza o ludach i kulturach/cywilizacjach, które rozwijały się w najbardziej odległych i trudno dostępnych … Czytaj więcej…
Nie kilkadziesiąt tysięcy lat, ale około pół miliona lat mają narzędzia krzemienne odkryte ponad 50 lat temu w jaskini Tunel Wielki – to wyniki najnowszych analiz. Oznacza to, że są to jedne z najstarszych na obecnych ziemiach Polski wytwory rąk człowieka. Dr Małgorzata Kot … Czytaj więcej…
Ślady po działalności grupy myśliwych sprzed kilkunastu tysięcy lat, wyspecjalizowanych w polowaniach na koziorożce alpejskie, odkryła słowacko-polska ekspedycja badawcza w Jaskini nad Huczawą (Hučivá diera) w Tatrach Bielskich na Słowacji. „To, jak dotąd, jedyny punkt w Tatrach ze śladami osadnictwa człowieka paleolitycznego. Pozostawiła je … Czytaj więcej…
Skamieniałości sprzed 250 tysięcy lat jest niewiele – podobnie jak z poprzedniej epoki należącej do Homo heidelbergensis – ale na podstawie dostępnych kości badacze zdołali stwierdzić, że w Europie dokonały się w tym czasie istotne zmiany, widoczne przede wszystkim w kształcie czaszki. W 1978 … Czytaj więcej…
Pochodzenie i kluczowe aspekty wykonania Wenus z Willendorfu, mającej około 30 000 lat, pozostawały tajemnicą przez ponad stulecie od czasu jej odkrycia. Na podstawie wyników najnowszych badań wykorzystujących mikrotomografię komputerową udało się ustalić szczegóły związane z wykonaniem tej figurki. Dawno, dawno temu w Dolnej Austrii Figurkę … Czytaj więcej…
