Inkowie

INKOWIE byli najbardziej znani z ustanowienia swego własnego państwa w Ameryce Prekolumbijskiej, które w latach 1438-1533 skupiało się na terenie dzisiejszego Peru i reprezentowało szczyt cywilizacji Inków. Ich kultura rozwijała się od XI wieku do połowy XVI wieku. Przed 1438 rokiem Państwo Inków było znane jako Królestwo Cuzco. Inkowie wykorzystali podbój i pokojową asymilację, aby włączyć do niego terytorium dzisiejszego Peru, a następnie dużą część zachodniej Ameryki Południowej, skupiając się na andyjskim paśmie górskim.

Nazwa keczua dla imperium po reformach Pachacutiego brzmiała Tawantin Suyu1, co można przetłumaczyć jako Cztery Regiony lub Cztery Zjednoczone Regiony. Państwo Inków podzielono wówczas na cztery suyusy, których rogi spotkały się w stolicy, Cuzco (Qosqo). Innym słynnym miastem Inków jest Machu Picchu. Warto wspomnieć o zasługach polskich naukowców w badaniu architektury Machu Picchu!

Dlaczego Inkowie upadli?
Wkrótce po wojnie domowej Inków ostatni Sapa Inca (cesarz) został schwytany i zabity na rozkaz konkwistadora Francisco Pizarro, co oznaczało początek hiszpańskich rządów. Resztki imperium wycofały się do odległych dżungli Vilcabamby i założyły małe państwo Neo-Inca, które zostało podbite przez Hiszpanów w 1572 roku.

Co wybudowali Inkowie?
Inkowie byli doskonałymi organizatorami. Mimo że nie znali koła i wozów, szacuje się, że wybudowali sieć dróg liczącą ok. 40 tysięcy km, wybrukowanych wielokątnymi kamieniami. Drogi ułatwiały komunikację, łączność i zarządzanie rozległym imperium. Najważniejszą arterią komunikacyjną była droga zwana Wielką Drogą Królewską. Zbudowana została wzdłuż pasma Andów, równolegle do trasy prowadzącej wzdłuż wybrzeża Oceanu Spokojnego. Obie drogi połączone były ze sobą licznymi odcinkami, biegnącymi najczęściej wzdłuż brzegów rzek i górskich żlebów. Przy drogach pobudowane były składy żywności i tzw. tambos, czyli gospody zapewniające nocleg. W nich zmieniały się sztafety inkaskiej poczty.

Jak Inkowie budowali mosty?
Pozostawione przez Inków mosty miały konstrukcję wiszącą. Elementem nośnym były liny wykonane z włókien agawy. Inkaskie miasta można podzielić na dwa typy budowli: jedne z nich ulegały stopniowej ewolucji (np. stolica imperium Cuzco), inne sprawiają wrażenie zaplanowanych i wzniesionych w całości (np. Machu Picchu – najbardziej znane miasto kultury inkaskiej, Ollantaytambo).

Jak Inkowie budowali mury?
Jednak jednymi z najsłynniejszych dzieł Inków były monumentalne budowle wzniesione z kamieni bez użycia zaprawy. Do budowy używano kamieni o różnych kształtach i różnej wielkości: od wielkich bloków o wymiarach 5,0 x 5,0 m, do niedużych odłamków skalnych. Bloki skalne najczęściej rozdzielano wzdłuż linii pęknięć, a ich wykończenie zakłada się, że miało miejsce za pomocą doszlifowywania za pomocą tarcia. Jako surowców najczęściej używano lokalnych materiałów np. Cusco zbudowano z dolorytu zielonego, zaś słynne Machu Picchu w dużym stopniu z granitu. Wszystkie elementy były dokładnie do siebie dopasowane – dotyczy to budowli sakralnych i pałacowych. Ściany budynków były lekko nachylone, zawsze opierając się o siebie i skałę pod spodem. Średni kąt nachylenia ścian wynosił między 5 a 10 stopni. Nachylenie ścian wraz z dokładnością dopasowania do siebie każdego z bloków zapewniało niezwykłą stabilność budowli, nawet w tak problematycznym obszarze, gdzie trzęsienia ziemi są codziennością.

Co uprawiali Inkowie?
Państwo Inków u swego szczytu zamieszkane było przez około 12 milionów mieszkańców. Zajmowali się oni głównie rolnictwem, uprawiając kukurydzę, ziemniaki, komosę ryżową, bawełnę i kokę, oraz hodowlą lam i alpak. Część pól nawadniano przy pomocy sztucznych kanałów irygacyjnych. Domy mieszkalne budowano z cegły suszonej lub ciosanych kamieni łączonych zaprawą glinianą. Rozwinięta była ceramika, zdobiona inkrustacjami i malowidłami.

Najnowsze odkrycia i wyniki badań związanych z Inkami opublikowane na stronie czasopisma Archeologia Żywa