LINGWISTYKA (inaczej językoznawstwo) to dziedzina nauki zajmująca się badaniem różnych języków po kątem ich budowy, funkcji i rozwoju.
Ten dział nauki obejmuje tematy związane z rozwojem języka, jak języki różnią się od siebie, strukturę ludzkich języków, dialektów, akty mowy, wymowę, językoznawstwo historyczne, a nawet nieformalne aspekty języka takie jak tworzenie kalamburów, czy tego jak Internet wpłynął na nasz język.
Działy lingwistyki
Lingwistyka dzieli się na wiele specjalizacji i działów, pośród których dla archeologii najbardziej pomocne są antropolingwistyka, etnolingwistyka, językoznawstwo diachroniczne i porównawcze, a także onomastyka. Czytając artykuły i prace poświęcone badaniom archeologicznym najczęściej spotkać się można właśnie z wykorzystaniem dwóch ostatnich: językoznawstwa porównawczego i onomastyki. Stąd też często pośrednio służą ono odkryciom o charakterze niejęzykoznawczym.
Językoznawstwo porównawcze
Językoznawstwo porównawcze zajmuje się porównywaniem form językowych w różnych językach naturalnych. Celem takiego porównywania jest ustalenie podobieństw i różnic między językami. Na przykład w językach słowiańskich słowo ‘woda’ ma taką samą postać. Podobne do niej są niemieckie ‘Wasser’ czy angielskie ‘water’. Taka obserwacja pozwala wyciągnąć wnioski o bliskości tych języków i wyznaczyć stosunki pokrewieństwa między nimi, tj. zrekonstruować rodziny językowe, np. rodzinę indoeuropejską. Z drugiej strony pozwala na ustalenie, że na terenie dzisiejszych Węgier musieli dawniej mieszkać Słowianie, skoro w nazwach miejscowych tamtego terenu obecne są rdzenie, które językoznawstwo porównawcze określa jako słowiańskie. Analiza porównawcza języków pozwala też rzucić pewne światło na kulturę i pochodzenie ludów posługujących się prajęzykiem danej rodziny.
Onomastyka
Onomastyka, czasem określana jako nazewnictwo, z kolei zajmuje się już szczegółowiej badaniem nazw własnych czyli m.in. nazwami miejscowości, rzek, jezior, zwierząt, roślin, imionami i nazwiskami. Bada ich pochodzenie, funkcjonowanie i powstawanie w ujęciu historycznym. Analiza onomastyczna podpiera się wieloma metodologiami właściwymi dla innych gałęzi językoznawstwa (w tym analizą porównawczą), nauk humanistycznych oraz pozahumanistycznych.
Wyniki badań wykorzystujących lingwistykę opisane w na stronie czasopisma Archeologia Żywa
W Polsce jest ponad 400 tys. form nazwisk, a w „Internetowym słowniku nazwisk w Polsce” skatalogowałyśmy około 30 tys. najpopularniejszych – używanych przez 75-80 proc. polskich obywateli. Chcemy kontynuować pracę nad słownikiem, bo widzimy, jak ważne są dla wielu osób dociekania dotyczące ich nazwisk … Czytaj więcej…
W jednym z ostatnich numerów magazynu „Science” można przeczytać trzy artykuły, w których ogromny zespół paleogenetyków i archeologów odpowiada na szereg istotnych pytań dotyczących historii m.in. Bliskiego Wschodu i Europy. Najważniejszym wydaje się spektakularne odkrycie tego skąd wzięli się Indoeuropejczycy. Paleogenetycy już od ponad … Czytaj więcej…
Badania genetyczne cieszą się w ostatnich latach słuszną popularnością. Dostarczają bowiem informacji na temat zmian w krajobrazie kulturowym i genetycznym świata. Istnieją jednak wyjątki, o czym świadczą badania zespołu prof. Eske Willersleva z Uniwersytetu w Kopenhadze. Okazuje się, że nie wszędzie dochodziło do tak … Czytaj więcej…
Konie domowe (Equus ferus caballus) pochodzą z pontyjsko-kaspijskiego stepu na północy Kaukazu, skąd w ciągu kilku wieków opanowały pozostałą część Eurazji. To wynik obszernego badania opartego m.in. na analizie genetycznej. Dzięki pracy 162 naukowców – archeologów, paleontologów, lingwistów i genetyków – udało się rozwikłać … Czytaj więcej…
Kto mieszkał na ziemiach dzisiejszej Polski w pierwszych wiekach naszej ery? Skąd wzięli się Słowianie i kim byli Germanie Wschodni? Przy okazji dyskusji pod wpisem o skarbie spod Hrubieszowa padło pytanie o tożsamość ludności zamieszkującej dzisiejsze ziemie polskie w okresie rzymskim. Okazuje się, że … Czytaj więcej…
