OSL

Datowanie OSL, czyli datowanie optycznie stymulowaną luminescencją (z ang. Optically Stimulated Luminescence), to nowoczesna metoda określania wieku osadów mineralnych, takich jak piaski, lessy czy muły, na podstawie ilości energii promieniotwórczej zgromadzonej w kryształach kwarcu lub skalenia od czasu ich ostatniego oświetlenia światłem słonecznym. Dzięki temu możliwe jest ustalenie, kiedy materiał został po raz ostatni wystawiony na działanie słońca lub intensywnego światła, co jest kluczowe w rekonstrukcji dawnych procesów geologicznych i historii stanowisk archeologicznych.

Jako pierwsza została opracowana metoda termoluminescencji (TL), w której pobudzanie luminescencji odbywa się przez podgrzanie próbki. Obecnie OSL i TL stosuje się często wspólnie, aby wzajemnie weryfikować wyniki. Przewaga OSL w datowaniu osadów geologicznych polega na tym, że do wyzwolenia luminescencji używa się tego samego czynnika – światła – które wcześniej wyzerowało „zegar” geologiczny.

Jak działa datowanie OSL?
Niektóre minerały magazynują energię słoneczną w znanym tempie. Ta energia jest uwięziona w niedoskonałościach sieci krystalicznej. W metodzie TL uwalnia się ją poprzez podgrzewanie, a w OSL – poprzez naświetlanie światłem w laboratorium. Pomiar ilości wyemitowanego światła pozwala określić moment ostatniego oświetlenia lub podgrzania materiału.

Jak dokładne jest datowanie OSL?
Wyniki mają zwykle dokładność od kilkudziesięciu do kilkuset lat. W przypadku młodych osadów (do kilku tysięcy lat) błąd może wynosić nawet poniżej 10%.

Na ile lat można datować OSL?
Metoda jest skuteczna w zakresie od kilkudziesięciu lat do 100–200 tys. lat, a w sprzyjających warunkach – nawet do około 500 tys. lat.

Po co jest datowanie luminescencyjne?
OSL jest jedną z najczęściej stosowanych technik określania wieku, opartych na pomiarze energii zgromadzonej w minerałach od czasu ich ostatniego naświetlenia lub podgrzania, a jej zaletą jest możliwość datowania osadów, dla których datowanie metodą radiowęglową jest nieskuteczne.

Badania wykorzystujące datowanie OSL opisane na stronie czasopisma„Archeologia Żywa”