W miniony weekend na grodzisku w Żmijowiskach, na terenie Muzeum Dawnych Słowian (oddział Muzeum Nadwiślańskiego w Kazimierzu Dolnym) oraz w Chodliku, zrealizowano zdjęcia do filmu sferycznego odtwarzającego przedchrześcijański obrządek pogrzebowy Słowian. To część projektu „Dotknąć przeszłości dzięki technologii przyszłości. Podróż do źródeł państwa polskiego w Chodliku”, realizowanego pod kierownictwem dr. Łukasz Miechowicza przez Instytut Archeologii i Etnologii PAN w ramach programu Nauka dla Społeczeństwa II finansowanego przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
Film, którego premiera planowana jest na drugą połowę 2025 roku, ukaże sceny pożegnania zmarłego woja, palenia stosu oraz złożenia szczątków na kurhanie – zgodnie z rekonstruowanym na podstawie źródeł pisanych i badań archeologicznych rytuałem pogrzebowym Słowian. Produkcja zostanie opatrzona komentarzem naukowym i udostępniona zarówno w aplikacji AR (z ang. Augmented Reality, czyli rozszerzonej rzeczywistości) towarzyszącej cyfrowej rekonstrukcji grodziska w Chodliku, jak i na platformie YouTube.
Kierownikiem produkcji jest Mateusz Osiadacz z Bevel Studio, które odpowiada za realizację całego projektu, w tym produkcję wszystkich treści cyfrowych oraz aplikacji mobilnej AR, a także za całość nagrań filmowych, w tym film VR. Reżyserem i operatorem obrazu jest Marek Titow z firmy Altereye, wybitny specjalista w dziedzinie nagrań sferycznych. Za dźwięk odpowiada Joanna Bednarczyk. Making-of realizuje B’cause Film Productions. W inscenizacjach udział wzięły Drużyna Grodu Horodna, Bielska Drużyna Najemna „Svantevit”, Drużyna Wojów Arkona oraz PAN OD HISTORII.
Chodlik – IMPONUJĄCE GRODZISKO
Grodzisko w Chodliku to jedno z najważniejszych stanowisk archeologicznych wczesnego średniowiecza w Polsce. Położone w dolinie Chodelki – na naturalnie obronnym terenie w widłach rzek – było potężnym ośrodkiem plemiennym funkcjonującym od VIII do X wieku. Trójwałowe obwarowania o długości ponad 2 km otaczały majdan o powierzchni 8,5 ha – czyniąc Chodlik jednym z największych znanych grodów tej epoki na ziemiach dzisiejszej Polski.
Badania archeologiczne prowadzone są tu od ponad stu lat, a od 2009 roku – systematycznie w ramach Misji Archeologicznej w Chodliku, kierowanej przez dr. Łukasza Miechowicza. To właśnie z inicjatywy zespołu pod jego kierownictwem doszło do odkrycia m.in. wczesnośredniowiecznego cmentarzyska kurhanowego, pozostałości domostw i przedmiotów pozwalających odtworzyć duchowy i materialny świat dawnych mieszkańców Kotliny Chodelskiej.
Wokół grodziska funkcjonowały liczne osady, cmentarzyska oraz dodatkowe elementy fortyfikacji, takie jak wał podłużny. Przez region przebiegały szlaki handlowe i przeprawy wiślane, a dogodne położenie zapewniało naturalną ochronę i strategiczne znaczenie. Dziś pozostałości grodu do niedawna porośnięte lasem i trawą i niewidoczne w krajobrazie znów nabierają dawnej świetności. Dzięki grantowi MKiDN udało się oczyścić wały z bujnej roślinności. Projekt cyfrowej rekonstrukcji grodziska i jego elementów ma na celu przywrócenie tego dziedzictwa zbiorowej świadomości, bez konieczności przekształcania terenu. Dzięki technologii rozszerzonej rzeczywistości odwiedzający będą mogli obejrzeć zrekonstruowane wały, zabudowania i obiekty, a także wziąć udział w procesie badań archeologicznych i poznać duchowy świat mieszkańców Kotliny Chodelskiej sprzed tysiąca lat.
Cyfrowe grodzisko, realna historia
Celem projektu „Dotknąć przeszłości dzięki technologii przyszłości. Podróż do początków państwa polskiego w Chodliku” jest stworzenie nowoczesnej aplikacji w technologii rozszerzonej rzeczywistości (AR), która umożliwi użytkownikom cyfrowe „zwiedzanie” grodziska w jego wczesnośredniowiecznej formie – z rekonstrukcjami wałów, zabudowy, elementów kultury materialnej i duchowej. Odbiorca będzie mógł zobaczyć zabytki in situ, prześledzić zmiany osadnictwa od VI do X wieku i zanurzyć się w świecie przedchrześcijańskich rytuałów.
Nowoczesna forma popularyzacji łączy naukę, edukację i turystykę, nie ingerując przy tym w delikatną substancję zabytku. Równolegle przez Gminę Karczmiska realizowany jest drugi projekt fizycznej rewitalizacji grodziska w Chodliku, dzięki któremu zabytek będzie lepiej dostępny dla zwiedzających. Obok reliktów grodu powstanie m.in. wieża widokowa. Oba projekty zostaną zakończone w 2026 r. Nad całością prac czuwają archeolodzy z IAE PAN oraz Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Lublinie.
Źródło: chodlik.edu.pl; https://www.facebook.com/chodlik
O badaniach prowadzonych na grodzisku w Chodliku dr Łukasz Miechowicz opowiadał w jednym z naszych spotkań w ramach cyklu KONTEKST
Archeolog, doktor nauk inżynieryjno-technicznych, popularyzator. Pierwsza osoba, z którą powinno się kontaktować w sprawie patronatów i ewentualnej współpracy z „Archeologią Żywą”. Post-doc w Katedrze Antropologii Instytutu Biologii Środowiskowej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się wokół kultury materialnej późnego średniowiecza i wykorzystania nowoczesnych technologii w archeologii. Pasjonat multimediów i gier komputerowych. Prowadzący cyklu cotygodniowych popularnonaukowych webinarów pt. „Kontekst”
