Rozprza to dziś niewielka wioska w województwie łódzkim. Wcześniej, przez ponad 500 lat, stanowiła istotny punkt handlowy i strategiczny. Swoje znaczenie utraciła w ramach działań odwetowych carskiej Rosji w 1870 roku.
Badania archeologiczne prowadzone w tutejszym grodzisku w latach ’60 XX wieku ukazały Rozprzę jako prężny ośrodek osadniczy, który rozwijał się już od VI wieku. Stosunkowo niedawno, kilka lat temu, Rozprza została przebadana raz jeszcze
Pierwszą wzmiankę w źródłach pisanych znajdziemy w tzw „falsyfikacie mogileńskim” z 1065 roku. (Tak naprawdę dokument ten powstał raczej w drugiej połowie XII wieku). Pobierano wówczas z miejscowości 7 grzywien dziesięciny. To było dość sporo w tej okolicy, można więc sądzić, że Rozprza była raczej czymś więcej niż małym gródkiem.
Wspomniane badania z XXI wieku przesunęły datę osadnictwa w tym miejscu na X i połowę XI wieku. To czas, kiedy pobliskie ziemie były włączone do państwa Piastów. Istniała w tym miejscu osada, której mieszkańcy uprawiali proso
Gród w Rozprzy powstał później – między połową XI a XIII wieku. Odnaleziono fragment wału, który co ciekawe, był usypany wyłącznie z piasku. Był siedzibą kasztelanii.
Około roku 1330 gród przekształcono w znaczący sposób. Przeszedł on w ręce prywatne rodu Nagodziców – Jelitczyków. Pozostałości starego grodu zostały zniwelowane a na ich miejsce wybudowano wieżę na kopcu (tzw. „motte”). Wzrastająca rola Piotrkowa Trybunalskiego osłabiła znaczenie Rozprzy.
Literatura Sikora J., Kittel P., 2017. Archeolodzy XXI wieku kontra gród w Rozprzy Archeologia Żywa ”, 3(65). Sikora J., Kittel P., Wroniecki P., 2018. W poszukiwaniu mirażu. Nowe badania grodziska w Rozprzy . „Światowit ”, VII(XLVIII). Grodzisko w Rozprzy w trakcie badań wykopaliskowych w 2015 roku. Na zdjęciu widać nie tylko wykop przez kopiec oraz drugi wykop przecinający fosę, ale także przestrzenny układ założenia. Centralny kopiec otoczony jest fosą i dookolnym wałem. Na południe od nich znajduje się druga trapezowata fosa oraz pozostałość ostańca terasy w dnie doliny Luciąży, na której rozłożone były obiekty drewnianego podzamcza. (fot. P. Wroniecki)
Średniowiecze i historia. Historia i średniowiecze. Czasem na poważnie, czasem z przymrużeniem oka, ale zawsze trzymając się naukowych kanonów. Bawimy się słowem i uwalniamy historię!
