Co takiego działo się w epoce kamienia? Niektórzy mają chyba wrażenie, że tak naprawdę to nic ciekawego. Bo jak często mamy okazję podziwiać filmy, czytać książki czy słuchać muzyki inspirowanej tym bardzo długim fragmentem naszej przeszłości? Każdy kto przeczyta ten numer Archeologii Żywej szybko zorientuje się, że to jednak nieprawda. Epoka kamienia była bowiem pierwszym, wielkim krokiem naprzód dla całego rodzaju Homo.
Dostępny w salonach Empik, Garmond, Inmedio, Relay, Ruch lub w naszym sklepie internetowym.
Wesprzyj jedyne czasopismo archeologiczne w Polsce i zamów nasz numer bezpośrednio do domu lub pobierz e-wydanie.
Trudne to było lato, chaotyczne. Dawny rytm i kierunki naszych działań ulegały zmianie z uwagi na potrzebę szybkiego reagowania na pandemię COVID-19. Myślę, że obecny rok nieco przypominał warunki w jakich przyszło żyć społecznościom ludzkim w paleolicie. Musiały one wówczas ciągle być czujne na zmiany środowiskowe – reagować na nie poprzez modyfikacje swoich zachowań społeczno-kulturowych, pod groźbą śmierci w razie reakcji niewłaściwej lub zbyt powolnej. Współcześnie często zapominamy, że jesteśmy częścią światowego ekosystemu i żyjemy we współzależności od zmian środowiskowych, które niekiedy mają gwałtowny charakter. Boleśnie się o tym przekonaliśmy w tym roku. Jak wyglądały relacje ludzi ze środowiskiem właśnie w paleolicie, czy ogólniej w epoce kamienia? Odpowiedź na to pytanie znajdziecie po części w bieżącym numerze Archeologii Żywej, w tekstach napisanych przez wybitnych badaczy tej epoki. Skąd w ogóle wzięliśmy się w Europie Środkowej?
Archeologia Żywa 4/2020 – spis treści
- 04 / Początki zasiedlenia środkowej Europy
Jan Michał Burdukiewicz - 12 / Homo erectus wschodniej Sahary
Mirosław Masojć, Grzegorz Michalec - 16 / Zagadka Jaskini Maszyckiej
Marta Połtowicz-Bobak, Dariusz Bobak - 26 / Życie na krawędzi… u schyłku paleolitu
Iwona Sobkowiak-Tabaka - 32 / Symbole w czasach zmiany czyli sztuka w początkach mezolitu
Tomasz Płonka - 38 / Tajemnice śmierci Ötziego
Magdalena Konczewska - 46 / Od krzemienia do noryckiej stali. Pradziejowe górnictwo w Alpach. Część I
Szymon Modzelewski - 52 / W hołdzie neandertalczykowi
Izabela Borysławska - 56 / Muzeum Neandertalczyka w dolinie Neanderthal
Marlena Adamczak - 58 / Iron men, czyli o ludności kultury przeworskiej. Część II
Bartosz Kontny - 68 / Kult gór w prekolumbijskim Meksyku, czyli jak Indianie prosili Tlaloka o deszcz
Iwona Żelazowska - 74 / Obóz z „Listy Schindlera” – badania archeologiczne na terenie KL Plaszow
Kamil Karski, Dawid Kobiałka - 82 / O tym co znajdujemy i dlaczego. Procesy depozycyjne i podepozycyjne w archeologii
Jakub Okonek - 86 / Starożytny fast food
Maciej Słowiński
AŻ 4/2020 – podgląd
Początki zasiedlenia środkowej Europy
Jan Michał Burdukiewicz
Skąd pochodzimy? Kiedy i w jakich okolicznościach ludzie pojawili się w Europie? A kiedy nasi przodkowie przybyli na ziemie dzisiejszej Polski? Aby znaleźć odpowiedzi na te pytania trzeba cofnąć się do przeszłości co najmniej 1000-krotnie odleglejszej niż historia naszego kraju.
Zagadka Jaskini Maszyckiej
Marta Połtowicz-Bobak, Dariusz Bobak
Badacze pradziejów Europy już w XIX wieku próbowali usystematyzować odkrywane pozostałości: określić chronologię oraz opisać charakterystyczne cechy zabytków, pozwalające na łączenie ich w kręgi (kompleksy) kulturowe, obejmujące niekiedy szerokie terytoria Europy. Wtedy też powstał termin kompleks magdaleński.
Życie na krawędzi… u schyłku paleolitu
Iwona Sobkowiak-Tabaka
Wszyscy mamy w pamięci dramatyczne sceny z filmu „Pompeje”, w reżyserii P. Andersona, ukazującego erupcję ezuwiusza w 79 r. n.e., którego lawa i popioły wulkaniczne pogrzebały żywcem mieszkańców Pompejów. Z podobną katastrofą ekologiczną, która miała miejsce około 13 000 lat temu, musieli się zmierzyć paleolityczni mieszkańcy Europy Środkowej. Ale od początku…
Kult gór w prekolumbijskim Meksyku, czyli jak Indianie prosili Tlaloka o deszcz
Iwona Żelazowska
Góry odgrywały bardzo istotną rolę w życiu prekolumbijskich Indian. Obecne są w legendach, mitach, a także w ich wierzeniach. W mitologii Meksyku, a właściwie całej Mezoameryki, góry i jaskinie były miejscem, z którego pochodzi wszelkie życie.
Archeologia Żywa 4 (78) 2020 – od redaktora naczelnego
O pierwszych ludziach w naszej części Europy pisze prof. Jan Michał Burdukiewicz. Jedną z dróg praludzi ku Europie ukazują Mirosław Masojć i Grzegorz Michalec, prowadzący badania na Pustyni Zachodniej w Sudanie. Niezwykłą historię pobytu społeczności kultury magdaleńskiej w Jaskini Maszyckiej pod Krakowem prezentują Marta Połtowicz-Bobak i Dariusz Bobak. O tym, jak ze zmianami klimatycznymi końca plejstocenu radzili sobie ówcześni mieszkańcy środkowej Europy pisze Iwona Sobkowiak-Tabaka, a Tomasz Płonka omawia sztukę mobilną i symbolikę okresu wczesnego mezolitu. O najdawniejszym górnictwie w Alpach pisze Szymon Modzelewski. Polecam też Waszej uwadze drugą część opowieści o Ötzim autorstwa Magdaleny Konczewskiej. Poza tematem numeru szczególnie polecam tekst Bartosza Kontnego, który kontynuuje opowieść o społeczności kultury przeworskiej mieszkającej w ówczesnej Polsce w okresie wpływów rzymskich. Za sprawą reportażu Iwony Żelazowskiej przeniesiemy się do prekolumbijskiego Meksyku. O trudnym dziedzictwie niemieckiego obozu koncentracyjnego w Krakowie–Płaszowie piszą Kamil Karski i Dawid Kobiałka. Jeśli chcecie się dowiedzieć w jaki sposób archeolodzy zdobywają wiedzę o przeszłości – polecam tekst Jakuba Okonka. Nieodmiennie zapraszam też do Archeokuchni, w której Maciej Słowiński prezentuje tym razem fast food rodem ze starożytności.
Zapraszamy do lektury kolejnego numeru AŻ oraz do odwiedzania naszej strony internetowej i mediów społecznościowych, gdzie na bieżąco znajdziecie nowinki ze świata archeologii. Nieodmiennie i ciągle zapraszamy też badaczy przeszłości do dzielenia się swoją wiedzą na łamach naszego czasopisma. Nasze badania mają tylko wtedy sens, jeśli będą możliwie szeroko użyteczne społecznie. A nie dzieje się tak, jeśli wyniki naszej pracy zamykamy w archiwach lub bazach danych, czy ogłaszamy jedynie w literaturze fachowej.
Życzymy miłej lektury!
Doktor habilitowany, profesor Uniwersytety Przyrodniczego we Wrocławiu. Archeolog, nauczyciel akademicki, redaktor naukowy „Archeologii Żywej”. Na co dzień pracuje w Zakładzie Antropologii Instytutu Biologii Środowiskowej UPWr. Jego zainteresowania naukowe oscylują wokół archeologii historycznej oraz wykorzystania archeologii w naukach przyrodniczych i kryminalistyce. Miłośnik niespiesznych podróży.
Architekt, absolwentka Politechniki Warszawskiej, obecnie sekretarz redakcji Archeologii Żywej. Chętnie zajmuje się również grafiką. Interesuje się historią sztuki, uwielbia wycieczki po Polsce i nie tylko.
Archeolog, doktor nauk inżynieryjno-technicznych, popularyzator. Pierwsza osoba, z którą powinno się kontaktować w sprawie patronatów i ewentualnej współpracy z „Archeologią Żywą”. Post-doc w Katedrze Antropologii Instytutu Biologii Środowiskowej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się wokół kultury materialnej późnego średniowiecza i wykorzystania nowoczesnych technologii w archeologii. Pasjonat multimediów i gier komputerowych. Prowadzący cyklu cotygodniowych popularnonaukowych webinarów pt. „Kontekst”
