Tak jak we wstępie zaznaczył nasz szef – nadeszły wakacje, a wraz z nimi najnowszy numer Archeologii Żywej 3 (69) 2018 pt. „Grody, Zamki, Twierdze”. Unikatowa warownia na Górze Zyndrama w Maszkowicach, grody i warownie krzyżackie na ziemi chełmińskiej, słowiańska osada z Lubogoszczy. To i więcej w najnowszym numerze!
Dostępny w salonach Empik, Garmond, Inmedio, Relay, Ruch lub w naszym sklepie internetowym. Wesprzyj jedyne czasopismo archeologiczne w Polsce i zamów nasz numer bezpośrednio do domu lub pobierz e-wydanie.
ARCHEOLOGIA ŻYWA 3/2018 – SPIS TREŚCI
- 04 / Zamek, pałac, a może twierdza? Krótki poradnik co jest czym
Radosław Biel - 06 / Prehistoryczna kamienna architektura na Górze Zyndrama w Maszkowicach – wytwór lokalnej adaptacji czy idee fixe przybyszów z południa Europy? [fragment artykułu dostępny również na stronie]
Joanna Jędrysik, Marcin S. Przybyła - 14 / Od castrum do el-Qasr. Historia osady na krańcach egipskiego świata
Paweł Polkowski - 21 / Castra terrae Culmensis. O grodach, warowniach i zamkach krzyżackich na ziemi chełmińskiej [fragment artykułu dostępny również na stronie]
Marcin Wiewióra, Bogusz Wasik - 32 / Twierdza Kudak – wykopaliska na kresach Rzeczpospolitej Obojga Narodów
Paweł Konczewski - 40 / De victis Hispanis tropaea in Pyrenaei – Historia pirenejskiego tropajonu Gnejusza Pompejusza Wielkiego
Adam Jakub Jarych - 46 / Unieradz – zagadka odciętych dłoni
Mariusz Kalwasiński - 50 / Fenomen powtarzalności. Badania skarbów z Karmina
Marcin Maciejewski, Justyna Baron, Radosław Jarysz, Radosław Kuźbik, Dagmara Łaciak, Beata Miazga, Kamil Nowak, Dawid Sych - 55 / Lubogoszcz – słowiańska osada na wyspach Jeziora Sławskiego[artykuł dostępny również na stronie]
Bartosz Tietz - 64 / Sprzączki i zapinki a życie w późnym średniowieczu
Jakub Sawicki - 72 / Hydrografia dla archeologa – słów kilka o urządzeniach przydatnych w prospekcji dokumentacji obiektów antropogenicznych w środowisku wodnym
Andrzej W. Święch, Jan Majcher - 80 / Archeologia w kulturze masowej
Jakub Okonek - 85 / W zamkowej kuchni
Maciej Słowiński
ARCHEOLOGIA ŻYWA 3 (69) 2018 – SŁOWO OD REDAKTORA NACZELNEGO…
Już są wakacje! Nastał czas, w którym wielu z nas rusza odkrywać nowe miejsca, krajobrazy, smaki i spotykać się z nowymi ludźmi. Dla mnie osobiście wakacyjne wojaże wiążą się nieodmiennie ze zwiedzaniem miejsc szczególnych w krajobrazie naszego globu – ufortyfikowanych siedzib ludzkich, zamków, twierdz. Wierzę, że takowe szczególne hobby podziela wielu z Was. A jeśli nie, to może zarazicie się nim poprzez lek- turę wakacyjnego numeru AŻ. Wraz zespołem redakcyjnym i autorami tekstów chcieliśmy zaproponować Wam bowiem odwiedzenie miejsc niezwykłych, obecnych w krajobrazach Polski, Europy i Afryki, a praktycznie pomijanych w kanonach miejsc podróży przeciętnego turysty.
Za sprawą lektury tekstów z niniejszego numeru AŻ, proponuję udać się w podróż przez dwa kontynenty i poznać fortalicje powstałe od epoki brązu aż po nowożytność. Na początek jednak kilka słów wyjaśnienia czym jest zamek, czym gród, a czym twierdza – w graficznej kapsułce przygotowanej przez Radosława Biela (to tak na wszelki wypadek, gdyby wasze pociechy zaczęły zadawać pytania typu: „Tato, a co to jest zamek?”).
…I TROCHĘ NA TEMAT ZAWARTOŚCI
Jeśli chcecie poznać początki idei wznoszenia kamiennych fortyfikacji na ziemiach polskich, sięgnijcie do tekstu o badaniach na Górze Zyndrama w Maszkowicach koło Łącka. Na szczycie tej góry zespół archeologów pod kierownictwem Marcina Przybyły od kilku lat bada pozostałości fortalicji z wczesnej epoki brązu. Wśród niezwykłych odkryć tam dokonanych jest technika budowy murów otaczających tą fortalicję – charakterystyczna dla ówczesnego budownictwa basenu Morza Śródziemnego, co może sugerować, że około 3800 lat temu w Kotlinie Łąckiej osiedlili się przybysze z południa Europy. Równie frapujące są odkrycia badaczy saharyjskiej Oazy Dahla, gdzie wśród zabudowy średniowiecznego miasteczka El-Qasr odkryto pozostałości fortu z okresu panowania Cesarstwa Rzymskiego nad Egiptem, o czym z wielką swadą pisze Paweł Polkowski.
O zaskakujących odkryciach co do genezy zamków krzyżackich na Ziemi Chełmińskiej piszą Marcin Wiewióra i Bogusz Wasik. W świat wczesnośredniowiecznego osadnictwa słowiańskiego na wyspach Jeziora Sławskiego wprowadzi nas Bartosz Tietz. A pamiętacie akapity w „Ogniem i Mieczem” dotyczące twierdzy Kudak? Jej opis autorstwa Henryka Sienkiewicza to nie fikcja literacka. Ta twierdza istniała naprawdę! Jej relikty nadal tkwią nad Dnieprem. Miałem okazję uczestniczyć w badaniach tej twierdzy. Wyniki tych badań i historię twierdzy przybliżam w artykule zawartym w niniejszym numerze AŻ.
Oczywiście to nie wszystko! W kolejnych artykułach opowiadamy Wam o tajemniczym kościółku w Unieradzu oraz o rzymskim tryumfie nad mieszkańcami Galii Zaalpejskiej. Zapraszamy również do lektury tekstów o zabytkach archeologicznych – skarbach z wczesnej epoki żelaza odkrytych nieopodal Karmina, a także o średniowiecznych ozdobach metalowych odnalezionych w ostatnich latach na Starym Mieście we Wrocławiu. Na koniec proponuję spróbować przygotować potrawy „z zamkowej kuchni”, inspirując się sprawdzonymi archeoprzepisami kulinarnymi Macieja Słowińskiego. Życzę miłej lektury i smacznego!
NA ZAKOŃCZENIE
Przypominamy, że na naszej stronie głównej zamieszczamy zwykle najważniejsze informacje i dłuższe artykuły. Naszą pozostałą aktywność możecie śledzić na naszym Facebooku, Twitterze i Instagramie, do czego serdecznie zachęcamy!
Życzymy miłej lektury!
Doktor habilitowany, profesor Uniwersytety Przyrodniczego we Wrocławiu. Archeolog, nauczyciel akademicki, redaktor naukowy „Archeologii Żywej”. Na co dzień pracuje w Zakładzie Antropologii Instytutu Biologii Środowiskowej UPWr. Jego zainteresowania naukowe oscylują wokół archeologii historycznej oraz wykorzystania archeologii w naukach przyrodniczych i kryminalistyce. Miłośnik niespiesznych podróży.
Architekt, absolwentka Politechniki Warszawskiej, obecnie sekretarz redakcji Archeologii Żywej. Chętnie zajmuje się również grafiką. Interesuje się historią sztuki, uwielbia wycieczki po Polsce i nie tylko.
Archeolog, doktor nauk inżynieryjno-technicznych, popularyzator. Pierwsza osoba, z którą powinno się kontaktować w sprawie patronatów i ewentualnej współpracy z „Archeologią Żywą”. Post-doc w Katedrze Antropologii Instytutu Biologii Środowiskowej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się wokół kultury materialnej późnego średniowiecza i wykorzystania nowoczesnych technologii w archeologii. Pasjonat multimediów i gier komputerowych. Prowadzący cyklu cotygodniowych popularnonaukowych webinarów pt. „Kontekst”
