Czy gry wideo mogą uczyć archeologii i historii? Jak najbardziej! Oto ranking 10 najlepszych propozycji dostępnych na rynku cyfrowej rozrywki.
Jakiś czas temu na stronie „Archeologii Żywej” miałem okazję pisać o naukowych wątkach w grach wideo. Dzisiaj natomiast chciałbym skupić się na tytułach, które z uwagi na przekazywane treści, mogłyby posłużyć jako materiały edukacyjne w czasie lekcji archeologii lub historii.
Na wstępie zaznaczę jednak, że nie chodzi mi o naukę jedynie suchych dat i wydarzeń, do czego przyzwyczaił nas rodzimy system edukacji, ale przede wszystkim pewnych procesów, które zachodziły na przestrzeni setek, a nawet tysięcy lat. Lista gier komputerowych o walorach edukacyjnych jest całkiem długa, dlatego w moim zestawieniu starałem się umieścić tytuły nowsze (z jednym wyjątkiem), jak również reprezentujące różne gatunki, aby każdy mógł tutaj znaleźć coś dla siebie. Ale po kolei!
10. Pentiment – hit z PC / Xbox Game Pass
Pentiment to najnowsza pozycja w tym zestawieniu, prosto od mistrzów gatunku cRPG, czyli studia Obsidian Entertainment. Akcja gry toczy się w XVI w. w bawarskim mieście Tassing i pobliskim opactwie Keirsau. To czasy, w których zrodziły się i nabrały rozpędu różne ruchy religijne, których efektem była reformacja. Pierwszą rzeczą, która rzuca się w oczy, jest sugestywna oprawa graficzna inspirowana średniowieczną iluminacją. Jednak to nie jedyny atut Pentimenta! Również opowiedziana w grze historia została mocno osadzona w realiach wieków średnich.
Podczas rozgrywki dowiecie się co nieco na temat życia codziennego, stosunków społecznych i sztuki średniowiecza. W grze obecne są też polskie akcenty, ale więcej w tej chwili nie zdradzę, aby nie psuć wam zabawy. To zdecydowanie jedna z najciekawszych gier wideo tego roku, w która muszą zagrać wszyscy amatorzy historii średniowiecza.
9. Ancestors: The Humankind Odyssey – walka o krzemień
To gra zręcznościowa z widokiem z perspektywy trzeciej osoby, w której wcielamy się w jednego z odległych przodków ludzkości. Naszym celem jest eksploracja otoczenia, ekspansja terytorialna i pokierowanie ewolucją naszego stada. Studio Panache Digital Games w doskonały sposób uchwyciło to, jakie niebezpieczeństwa czyhały na naszych małpich przodków i jakie wyzwania stawiała przed nimi codzienność w starszej epoce kamienia. Uczy też co nieco o ewolucji gatunków. Łatwo nie jest!
8. Dawn of Man – trudne początki cywilizacji
To tytuł, który przypadnie do gustu zwłaszcza archeologom. W tej grze strategicznej przejmujemy kontrolę nad paleolitycznym obozowiskiem, które musimy rozwijać przez kolejne wieki i epoki, od czasów pierwszych łowców i zbieraczy aż po wynalezienie żelaza. Produkcja studia Madruga Works uczy przede wszystkim tego, jak na przestrzeni mniej więcej 10 tysięcy lat rozwijała się i zmieniała nasza cywilizacja, a także stawiane przed nią wyzwania. Mnie samego, jako specjalistę od epoki brązu i wczesnej epoki żelaza, chyba najbardziej urzekło drzewko rozwoju technologii.
7. Crusader Kings – i ty możesz zostać królem
Któż z nas chociaż przez krótki moment, nie marzył kiedyś o tym, aby zostać królem. Seria gier strategicznych Crusader Kings daje graczowi możliwość stworzenia własnej dynastii i wprowadzenia jej na karty historii. Naszym celem na przestrzeni kolejnych pokoleń jest rozszerzenie strefy wpływów naszej rodziny i umocnienie jej władzy. Gdzie tutaj walory edukacyjne? Podczas rozgrywki można dowiedzieć się co nieco na temat tego, jak za kulisami mogła wyglądać polityka dynastyczna wielkich europejskich rodów. Dyplomacja i aranżowanie małżeństw, a może szpiegostwo i skrytobójstwa? Wybór należy do was! Dodatkowo nic tak dobrze nie uczy lokalizacji i nazw poszczególnych miast oraz krain historycznogeograficznych jak tłumienie w nich rebelii. Pozostałe serie produkcji firmy Paradox mają zbliżone założenia, różnią się jednak mechanikami, wynikającym z umieszczenia w innych realiach historycznych.
6. Assassin’s Creed – weź udział w odwiecznym konflikcie
To seria przygodowych gier akcji, o której słyszał chyba każdy. Pomimo tego, że Ubisoft w dosyć swobodny sposób podchodzą do postaci i wydarzeń historycznych, marce na pewno nie można odmówić walorów edukacyjnych, zwłaszcza w przypadku trzech ostatnich odsłon. W częściach o podtytułach Origins, Odyssey i Valhalla twórcy zaimplementowali tryby edukacyjne, które uczą nie tylko o najważniejszych zabytkach, głównie architektury, ale także życiu codziennym starożytnych Egipcjan i Greków oraz średniowiecznych wikingów. Jednak i wersje wcześniejsze, bez wspomnianego wyżej trybu edukacyjnego i w odświeżonych edycjach Remastered, są jak najbardziej godne polecenia. Assassin’s Creed II to chyba ulubiona część większości fanów serii.
5. Faraon: Nowa Era – u źródeł egipskiej cywilizacji
To wspomniany we wstępie drobny wyjątek. Oryginalny Faraon miał swoją premierę 23 lata temu, ale już w przyszłym roku na rynku ukaże się remake o podtytule New Era, który da nam możliwość powrócenia do starożytnego Egiptu. W Faraonie naszym celem jest zbudowanie tętniącego życiem egipskiego miasta, które zachwyci świat swoją kulturą, infrastrukturą i architekturą. Zadanie wcale nie jest łatwe, ponieważ nasi obywatele mają swoje potrzeby, a ich dobrobyt zależy w równej mierze od woli bogów i kaprysów Nilu.
4. Age of Empires – kultowy RTS w nowej odsłonie
To seria gier strategicznych, w których akcja toczy się w czasie rzeczywistym, gdzie gracz przejmuje kontrolę nad jedną z wielkich cywilizacji i prowadzi ją do zwycięstwa. Wirtualne nacje wzorowane są na tych prawdziwych, ale to nie największy atut Age of Empires. W najnowszej, czwartej części gracze, wraz z postępami w kampaniach fabularnych, odblokowują krótkie filmy dokumentalne na różnorodne tematy historyczne. Poziomem realizacji nie ustępują one tym, które na co dzień możemy oglądać na History Channel.
3. Sid Meier’s Civilization – stwórz swoje własne imperium
Seria towarzyszy nam już od przeszło 30 lat. Naszym głównym zadaniem w tej grze strategicznej jest poprowadzenie jednej z kilkunastu dostępnych cywilizacji od założenia pierwszego miasta po pierwszy lot w kosmos. W najnowszej, szóstej już odsłonie poznajemy nie tylko zależności pomiędzy wynalazkami czy ideami, ale także dowiadujemy się trochę na temat wpływu środowiska na rozwój cywilizacji. Najwięcej walorów edukacyjnych kryje się jednak w encyklopedii, będącej integralną częścią gry.
2. Valiant Hearts: The Great War – Wielka Wojna jakiej nie znaliście
To jedna z moich ulubionych gier komputerowych w tym zestawieniu. Nie dajcie się zwieść rysunkowej, kolorowej grafice, ponieważ tytuł ten opowiada przejmującą historię, której akcja toczy się w czasach Wielkiej Wojny po obu stronach barykady. Chociaż sama opowieść to fikcja, to znajdowane w trakcie zabawy przedmioty opatrzone zostały szczegółowymi opisami, które lepiej pozwalają zrozumieć realia I wojny światowej. Pozycja obowiązkowa dla amatorów historii Wielkiej Wojny.
1. Kingdom Come: Deliverance – symulator średniowiecznego życia
To prawdziwy rarytas na tej liście. Ekipie Warhorse Studios udało się stworzyć nietuzinkową historyczną grę role-playing, w której możemy zatracić się bez reszty. A to wszystko, dzięki drobiazgowemu odtworzeniu XV-wiecznych Czech. W Kingdom Come: Deliverance już sama rozgrywka to wyjątkowo pouczające i oryginalne doświadczenie. Jeżeli jednak łakniecie więcej, twórcy postarali się o obszerną i drobiazgową encyklopedię, która przybliży czytelnikowi średniowieczne realia.
A jest tego więcej…
Jak już wspomniałem we wstępie, lista gier komputerowych o walorach edukacyjnych, jest całkiem długa. Bardziej zaznajomieni z tematem czytelnicy na pewno zauważą, że w moim zestawieniu zabrakło wielu znanych tytułów, które jednak zasługują na wzmiankę. Mam tu na myśli marki, takie jak chociażby Europa Universalis, Victoria, Hearts of Iron, Zeus czy Total War. Głównym powodem ich pominięcia było to, że są to w zasadzie wyłącznie gry strategiczne, które w poruszanym kontekście, zasługiwałyby na osobny artykuł. W drukowanej wersji na 10 miejscu znajdowało się L.A. Noir, ale miejsce to zostało tutaj przyznane najnowszemu Pentiment, który zdecydowanie mocniej osadzony jest w historycznych realiach. Jeżeli uważacie, że pominąłem jakiś ważny tytuł, to koniecznie dajcie znać w komentarzach!
Liczę, że w niedalekiej przyszłości lista ta znacznie się wydłuży, ponieważ wśród twórców gier komputerowych panuje obecnie moda na realizm, co może zaowocować jeszcze większą liczbą historycznych produkcji. Trzymam kciuki, aby tak właśnie było.
Jest to pełny artykuł pt. „Gaming w służbie archeologii. Najciekawsze gry komputerowe o walorach edukacyjnych” opublikowany w numerze Archeologia Żywa 2 (84) 2022. Zachęcamy do wsparcia jedynego w Polsce popularnonaukowego czasopisma o archeologii i zakupu całego numeru bezpośrednio u nas!
Archeolog, absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego. Interesuje się epoką brązu oraz wczesną epoką żelaza, a zwłaszcza zagadnieniami związanymi z metalurgią wspomnianych okresów. W wolnych chwilach pasjonat nowych technologii i gier wideo o zabarwieniu archeologiczno-historycznym.
,,(…) gry strategiczne, które w poruszanym kontekście, zasługiwałyby na osobny artykuł.”
I takie zestawienie też powinno powstać. 😉 Bo Total War zasługuje na dużo więcej niż tylko wymienienie z tytułu.
Od siebie dorzucam, również strategię, Humankind (rozwój ludzkości przedstawiony IMO dużo lepiej niż w Cywilizacji) oraz stareńkie RPG Darklands (osadzone we względnie realistycznych XV-wiecznych Niemczech). O, i jeszcze platformówkę Apotheon, ale to już raczej wiedza o kulturze/sztuce.
Ach Faraon 😍 moja ukochana pozycja. Grywałam, grywam i grywać będę. A odświeżonej wersji już od dawna oczekuję z niecierpliwością 😊
Bardzo ciekawe zestawienie, zachęca do zabawy, z której można się czegoś ciekawego dowiedzieć o naszej historii, dobry pomysł!