Polsko-marokańska misja archeologiczna, prowadząca badania rzymskiego limesu na przełomie października i listopada 2021 roku, odkryła pozostałości rzymskiej wieży obserwacyjnej, która stanowiła część systemu obrony antycznego miasta Volubilis.
Tingitana Frontier Project realizowany jest w ramach umowy o wzajemnej współpracy podpisanej w lipcu 2021 pomiędzy Uniwersytetem Warszawskim a Narodowym Instytutem Archeologii i Dziedzictwa Kulturowego w Rabacie (INSAP).
Ze strony polskiej badaniami kierowali doktor hab. Radosław Karasiewicz-Szczypiorski oraz magister Maciej Czapski, natomiast ze strony marokańskiej – profesor Aomar Akerraz (INSAP). Zespół naukowców zajmuje się poszukiwaniami elementów systemu obrony antycznego Volubilis, które było największym miastem w prowincji Mauretania Tingitana w okresie rzymskim (I–IV wiek n.e.).
System obrony granic składał się z fortów, w których stacjonowały jednostki pomocnicze (auxilia), oraz z wież obserwacyjnych, umożliwiających kontrolę poszczególnych odcinków pogranicza. Poszukiwania wież zapoczątkowali badacze francuscy w latach dwudziestych XX wieku. W powstałych dotychczas publikacjach wymieniono 15 stanowisk identyfikowanych jako posterunki obserwacyjne, jednak żaden dotąd nie został zweryfikowany wykopaliskowo. Po raz pierwszy w historii udało się to polskim i marokańskim archeologom na stanowisku Bled el Mellali.
Już w pierwszych dniach prac udało się potwierdzić istnienie w tym miejscu pozostałości rzymskiej wieży obserwacyjnej. Wymiary budowli to 5 × 5,5 m. W środku znaleziono fragmenty konstrukcji kamiennej, która mogła być częścią klatki schodowej, prowadzącej na wyższe kondygnacje wieży. Na podstawie fragmentów ceramiki obiekt można wstępnie datować na II–III wiek n.e.
Przy wyborze miejsca badań wykorzystany został cyfrowy model widoczności. Na mapie zaznaczono zasięgi widoczności ze znanych już stanowisk – fortów jednostek pomocniczych. Punktem skrzyżowania się zakresów jest właśnie stanowisko Bled el Mellali. Dzięki potwierdzeniu istnienia w tej lokalizacji w tym miejscu wieży udało się udowodnić skuteczność zastosowanej metody poszukiwania posterunków obserwacyjnych przy wykorzystaniu wzmiankowanego modelu terenu.
Nie był to koniec odkryć dokonanych w owocnym pierwszym sezonie wykopaliskowym. Tuż obok wieży odsłonięte zostały pozostałości zupełnie innej, wcześniejszej struktury o rozmiarach około 25 × 25 metrów. W dwóch sondażach znaleziono dokładnie obrobione bloki kamienne. Kształt części z nich sugeruje, że pochodzą one z zaokrąglonego narożnika nieznanej budowli. Na obecnym etapie badań można jedynie przypuszczać, że konstrukcję także wzniosło i wykorzystywało wojsko rzymskie. Wykopaliska będą kontynuowane w przyszłym roku. Ich wyniki pozwolą zapewne odpowiedzieć na wiele z pytań, które nurtują badaczy.
Pierwszy etap badań wykopaliskowych poprzedzony został dwoma sezonami badań powierzchniowych, których rezultaty opublikowano w „Polish Archaeology in Mediterranean”1)CZAPSKI M., ATKI M. 2020. Tingitana Frontier Project . Recherches marocaine dans la région de Volubilis au Maroc pendant la saison 2018, „Polish … Więcej
Zapraszamy do śledzenia strony Tingitana Frontier Project na portalu Facebook! Artykuł Macieja Czapskiego na temat badań Volubilis znajdziecie również w numerze Archeologia Żywa 3 (81) 2021.
Źródło: Oryginalny wpis pojawił się w serwisie Archeowieści dnia 14.02.2022
Autor: Maciej Czapski
Redakcja: M.M.
Korekta językowa: A.J.
Przypisy
| 1 | CZAPSKI M., ATKI M. 2020. Tingitana Frontier Project . Recherches marocaine dans la région de Volubilis au Maroc pendant la saison 2018, „Polish Archaeology in the Mediterranean”, 29 (2), s. 431–446, |
|---|
Archeowieści to partnerski serwis informacyjny prezentujący najnowsze odkrycia, badania i hipotezy dotyczące dziejów ludzkości i życia na Ziemi. Reaktywowany w 2021 roku przez Wydział Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego.
