KIEDY POJAWIŁY SIĘ HOMINIDY?
Hominidy (Hominidae), czyli rodzina ssaków obejmująca współczesnych ludzi, małpy człekokształtne (szympansy, goryle, orangutany) oraz ich wymarłych przodków i krewnych, wyodrębniły się około 20-15 milionów lat temu. Proces ten rozpoczął się w miocenie, a pierwsze hominidy różniły się od swoich przodków cechami związanymi z adaptacją do nadrzewnego i naziemnego trybu życia.
ILE BYŁO GATUNKÓW HOMINIDÓW?
Do rodziny hominidów zaliczono kilkanaście gatunków, które zamieszkiwały różne regiony Afryki, Azji i Europy w różnych okresach. Najbardziej znane to:
– Australopithecus afarensis (np. Lucy, 3,9–2,9 mln lat temu)
– Homo habilis (2,4–1,4 mln lat temu)
– Homo erectus (1,9 mln–110 tys. lat temu)
– Homo neanderthalensis (400 tys.–40 tys. lat temu)
– Homo sapiens (ok. 300 tys. lat temu–obecnie)
Łączna liczba zidentyfikowanych gatunków w rodzinie hominidów to około 20-30, ale liczba ta może się zmieniać w miarę nowych odkryć.
CO TO ZNACZY ANTROPOGENEZA?
Antropogeneza to proces ewolucyjnego rozwoju człowieka i jego przodków. Obejmuje biologiczne, kulturowe i środowiskowe zmiany, które doprowadziły do powstania współczesnego człowieka (Homo sapiens). Proces ten rozpoczął się około 7 milionów lat temu, gdy przodkowie człowieka oddzielili się od linii prowadzącej do współczesnych szympansów, i trwał przez wiele etapów, obejmujących ewolucję dwunożności, wzrost objętości mózgu oraz rozwój narzędzi i kultury.
ILE OBECNIE ŻYJE GATUNKÓW CZŁOWIEKOWATYCH?
Obecnie w rodzinie człowiekowatych (Hominidae) żyje 8 gatunków, należących do czterech rodzajów:
– Homo sapiens – człowiek współczesny (1 gatunek).
– Pan (szympansy) – szympans zwyczajny (Pan troglodytes) i bonobo (Pan paniscus).
– Gorilla (goryle) – goryl wschodni (Gorilla beringei) i zachodni (Gorilla gorilla).
– Pongo (orangutany) – orangutan sumatrzański (Pongo abelii), orangutan borneański (Pongo pygmaeus), orangutan tapanulski (Pongo tapanuliensis).
Te gatunki są ostatnimi żyjącymi przedstawicielami niegdyś różnorodnej grupy, z której większość wyginęła w toku ewolucji.
Lucy, jedna z najbardziej znanych przedstawicielek australopiteków, doczekała się sugestywnej rekonstrukcji, którą można podziwiać w Centrum Edukacji Przyrodniczej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Model tej niezwykłej przedstawicielki gatunku Australopithecus afarensis, jest nie tylko dowodem ogromnych umiejętności autorów, ale także kluczowym elementem w popularyzacji nauki o … Czytaj więcej…
Skamieniałości sprzed 250 tysięcy lat jest niewiele – podobnie jak z poprzedniej epoki należącej do Homo heidelbergensis – ale na podstawie dostępnych kości badacze zdołali stwierdzić, że w Europie dokonały się w tym czasie istotne zmiany, widoczne przede wszystkim w kształcie czaszki. W 1978 … Czytaj więcej…
Żyjąca 3,2 miliona lat temu Lucy, przedstawicielka gatunku Australopithecus afarensis nazywana jest wielką damą nauki. Jej odkrycie było punktem zwrotnym w badaniach nad ewolucją człowieka. Lucy stała się ikoną nauki, ale też symbolem etiopskiego nacjonalizmu, artefaktem kulturowym oraz okazem wzorcowym, do którego porównywano inne … Czytaj więcej…
W ciągu ostatniej dekady postęp technologiczny umożliwił wygenerowanie danych z całego genomu około 15 wymarłych hominidów neandertalskich i denisowiańskich, które żyły od 100 000 do 40 000 lat temu na obszarze pomiędzy Europą Zachodnią a Syberią. Ujawniły one strukturę populacji, liczne przemiany demograficzne i … Czytaj więcej…
W najnowszym numerze Archeologii Żywej 4 (82) 2021 ruszyliśmy do boju by uporać się ze smokami, rycerzami i dziewicami! I choć nie wszystkim poświęciliśmy tyle samo miejsca liczymy, że nie będziecie zawiedzeni. Archeologia Żywa 4 (82) 2021 – słowo od redaktora naczelnego Moje każde … Czytaj więcej…
Wciąż istnieje wiele niewiadomych na temat historii populacji wczesnego człowieka współczesnego w południowo-wschodniej Azji, gdzie dane archeologiczne są skąpe, a klimat tropikalny nie sprzyja zachowaniu starożytnego ludzkiego DNA. Jednak tak jak w przypadku najnowszego odkrycia z indonezyjskiej wyspy Sulawesi, czasem wytrwałość naukowców się opłaca, … Czytaj więcej…
Bardzo rzadko się zdarza, by osady jaskiniowe, kryjące w sobie cenne znaleziska archeologiczne, przetrwały tysiące lat w niezmienionym kształcie. Tak właśnie jest w Jaskini Chagyrskaya w Górach Ałtaju, gdzie odkryto m.in. szczątki neandertalczyków. Geologiczny kontekst tych odkryć bada dr hab. Maciej Krajcarz z PAN. … Czytaj więcej…
Co najmniej 46 tys. lat temu w Jaskini Stajnia (Jura Krakowsko-Częstochowska) przebywali neandertalczycy. Właśnie do nich należały dwa zęby, których analizy, m.in. genetyczne, zakończył niedawno międzynarodowy zespół naukowców. Badania zębów neandertalczyków z Jaskini Stajnia przeprowadzili naukowcy z Uniwersytetów: Wrocławskiego i Śląskiego, Instytutu Systematyki i … Czytaj więcej…
Skąd pochodzimy? Kiedy i w jakich okolicznościach ludzie pojawili się w Europie? A kiedy nasi przodkowie przybyli na ziemie dzisiejszej Polski? Aby znaleźć odpowiedzi na te pytania trzeba cofnąć się do przeszłości co najmniej 1000-krotnie odleglejszej niż historia naszego kraju. Zagadnienie początków ludzkości należy … Czytaj więcej…
Zęby, kości, ozdoby i narzędzia krzemienne z jaskini Bacho Kiro we współczesnej Bułgarii ujawniły, że według najnowszych badań pierwsi Homo sapiens pojawili się w Europie nawet 47 000 lat temu. Odnajdywane na stanowisku ozdoby wykonane z zębów zwierzęcych i narzędzia krzemienne były wcześniej przypisywane … Czytaj więcej…
