Rewolucja igieł. Jak paleolityczne narzędzia zmieniły historię ubioru?

W czerwcowym numerze „Science Advances“ ukazał się artykuł, który przybliża istotne ustalenia dotyczące ewolucji ubioru w paleolicie. Czy to możliwe, że igły z oczkami sprzed tysięcy lat były kluczem do przetrwania naszych przodków w surowych klimatach? Ustalenia badaczy sugerują, że tak.

Według autorów publikacji pod kierownictwem Iana Gilligana z University of Sydney igły z oczkami są uważane za jedno z najważniejszych narzędzi paleolitycznych, symbolizujących rozwój zaawansowanego szycia. To dzięki tej innowacji technologicznej możliwe było wytworzenie bardziej precyzyjnych i funkcjonalnych ubrań. Proces produkcji igieł z oczkami był jednak skomplikowany i wymagał znacznych umiejętności, co świadczy o zaawansowanym poziomie części ówczesnych społeczności. Jedne z najstarszych znalezisk pochodzą z jaskiń Denisowa i Mezmaiska, gdzie odkryto zabytki tego typu datowane na 40 000 i 38 000 lat temu.

Archeologiczne dowody wskazują, że odzież w paleolicie przeszła znaczne zmiany. Znaleziska w Eurazji, datowane na wczesny i środkowy plejstocen, wskazują na użycie narzędzi kamiennych, zwłaszcza skrobaków do skór, do przygotowywania skór zwierzęcych na potrzeby izolacji termicznej. Narzędzia, takie jak kościane szydełka czy rylce, były również używane do szycia jedynie prostych, luźnych ubrań. Pojawienie się igieł z oczkami pozwoliło na ich lepsze dopasowanie, warstwowanie ubrań w tym tworzenie bielizny. Dodanie dodatkowych warstw zapewniało zatrzymywanie powietrza przy skórze, redukując utratę ciepła, co miało kluczowe znaczenie dla izolacji termicznej w zimnych klimatach

Ubiór odgrywać miał również ważną rolę w kontekście społecznym i kulturowym. W miarę jak ludzie zaczęli nosić bardziej kompletne ubrania, ozdabianie ciała zostało zastąpione dekorowaniem odzieży. Badania wykazują, że to właśnie igły z oczkami były używane do przyszywania ozdób, takich jak paciorki i muszle. Te zaś uważane są ze pełniące rolę w wyrażaniu tożsamości i statusu społecznego. W szczególności w kulturze górnego paleolitu, kiedy to ozdobne ubrania były używane jako część ceremonii pogrzebowych, np. jak w jaskini Sunghir.

Najnowsze odkrycia mają ogromne znaczenie dla zrozumienia ewolucji ubioru i jego roli w adaptacji człowieka do różnych warunków klimatycznych. Technologiczne innowacje w produkcji igieł z oczkami i rozwój bardziej zaawansowanych technik szycia odegrały kluczową rolę w umożliwieniu ludziom przetrwania w surowych warunkach glacjałów. Jednocześnie ewolucja ubioru miała istotny wpływ na kształtowanie się tożsamości społecznej i kulturowej.

Cytując końcowe wnioski za autorami: „Znaczenie igieł z oczkami nie leży jedynie w tworzeniu dopasowanych ubrań, ale także w dalszym rozwoju odzieży, co było małym krokiem technologicznym, ale ogromnym skokiem dla ludzkich społeczeństw, w których odzież była używana regularnie. Razem z niewidocznym rozwojem bielizny i mniej widocznym powstaniem skromności jako motywu okrywania ciała niezależnie od klimatu, przejście do odzieży jako elementu stroju przekształciło odzież z fizycznej potrzeby w społeczną konieczność, zapewniając jej ciągłe używanie aż do dzisiaj“.

Dla pełnego wglądu w wyniki badań i szczegółowe analizy odsyłam do artykułu „Paleolithic eyed needles and the evolution of dress” opublikowanego w „Science Advances“¹⁾GILLIGAN I., D’ERRICO F., DOYON L., WANG W., KUZMIN Y. V. 2024. Paleolithic eyed needles and the evolution of dress, „Science advances”, 10 … Więcej