Fragment średniowiecznego instrumentu odkryty na Ostrowie Lednickim

Fragment niewielkiego instrumentu strunowego – najprawdopodobniej rebeka – odkryli archeolodzy na Ostrowie Lednickim, w jednej z siedzib pierwszych polskich władców. Podobnych średniowiecznych zabytków z terenów Polski znanych jest zaledwie dziesięć – zauważają naukowcy.

„To pierwszy fragment średniowiecznego instrumentu strunowego odkryty do tej pory na Ostrowie Lednickim. Tego typu zabytki są prawdziwą rzadkością. W czasie wykopalisk w obrębie osad z tego okresu zdecydowanie częściej odkrywane są proste, kościane piszczałki” – opowiada PAP Jacek Wrzesiński z Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, autor publikacji w „Studiach Lednickich”, w której przedstawił interpretację średniowiecznego przedmiotu¹⁾WRZESIŃSKI J., 2019, W poszukiwaniu dźwięków przeszłości. Zagadkowy przedmiot z Ostrowa Lednickiego, „Studia Lednickie”, t. XVIII , s. … Więcej.

Odkryty fragment przywodzi na myśl połowę serca. Wrzesiński uważa, że jest to najprawdopodobniej część rebeka. Badacze twierdzą, że od niego wywodzi się mandola. Rebek był bardzo niewielkim instrumentem – długość tego z Ostrowa Lednickiego mogła nie przekraczać nawet 30 cm. Grajek trzymał go na kolanie lub na ramieniu. Do pocierania strun stosowano smyczek z końskiego włosia. Struny były wykonane z jelit zwierzęcych.

Naukowcy nie są pewni, kiedy tego typu instrumenty trafiły na Słowiańszczyznę. Wiele wskazuje jednak, że pochodzą z Bliskiego Wschodu, skąd do Europy trafiły za pośrednictwem Arabów. Jak opowiada Wrzesiński, rebek mógł być używany zarówno w czasie uroczystości kościelnych, jak i podczas zabaw na terenie osady. Był to instrument uniwersalny.

Największa świetność instrumentu przypada na okres pomiędzy X a XIV wiekiem. Z analiz naukowców wynika, że rebek z Ostrowa Lednickiego powstał w drugiej lub trzeciej ćwierci XI w. Wykonano go z drewna bukowego.

Znaleziska dokonano w czasie wykopalisk prowadzonych dziesięć lat temu. Do tej pory badacze uważali jednak, że mają do czynienia z narzędziem stosowanym w gospodarstwie domowym. Po dokładniejszej analizie i poszukiwaniach podobnych przedmiotów okazało się jednak, że jest to główka strunowa, czyli miejsce, gdzie były zamontowane kołki strunowe.

Zabytek znaleziono w miejscu, które archeolodzy określają jako śmietnisko, tuż przy jednym z mostów na wyspie. Trafiały tam liczne drewniane przedmioty noszące ślady zużycia.

Naukowcy we współpracy z rzemieślnikiem wykonali rekonstrukcję instrumentu. Jest ona teraz wykorzystywana w czasie imprez, organizowanych przez muzeum na terenie Ostrowa Lednickiego.

Położona w Wielkopolsce wyspa Ostrów Lednicki pełniła od połowy X wieku funkcję jednej z głównych siedzib władzy państwa pierwszych Piastów. Było to centrum historycznego terytorium Polan. Ostrów Lednicki to hipotetyczna rezydencja Dąbrówki – żony Mieszka I. Być może tutaj urodził się pierwszy polski król – Bolesław Chrobry. Na terenie grodu znajdował się zespół pałacowo-sakralny, łącznie z kamiennym palatium, do którego przylegała kaplica. Tuż obok położony był kościół grodowy i osada.

Źródło: naukawpolsce.pap.pl