Dracula – od wołoskiego hospodara po ikonę popkultury

Choć tak naprawdę Wład Palownik był hospodarem wołoskim zaledwie przez kilka lat, to obecnie niepodzielnie rządzi rumuńską popkulturą. Przez wiele wieków wokół jego osoby narosło mnóstwo mitów, które rozpalają wyobraźnię historyków i turystów.

W późnym średniowieczu teren obecnej Rumu­nii znajdował się w orbicie wpływów sąsiednich mocarstw. W XV wieku szczególnie ekspansywną politykę prowadzili Turcy. Po zdobyciu Konstanty­nopola zaanektowali oni większą część półwyspu bałkańskiego i nie zamierzali na tym poprzestać. Jednym z ich celów była Wołoszczyzna.

Choć były to czasy, gdy rozlew krwi był na porządku dzien­nym, to tylko jeden władca hospodarstwa został zapamiętany jako potwór w ludzkiej skórze, słyną­cy ze swego okrucieństwa. Co więc doprowadziło do tego, że zręczny hospodar, mający na swym koncie wiele osiągnięć militarnych i politycznych, został okrzyknięty synem diabła?

Smo czy diabeł?

Historia Włada Palownika (rum. Vlad Țepeș; czyt. Wlad Tsepesz) rozpoczyna się w 1431 w Siedmiogrodzie. Konkretnie w Schäßburgu¹⁾obecnie Sighișoara (węg. Segesvár) w Transylwanii, gdzie przyszedł na świat jako syn Włada Diabła. Przydomek jego ojca wziął się od Zakonu Smo­ka założonego przez ówczesnego króla Węgier Zygmunta Luksemburskiego. Łacińskie słowo „draco” oznaczające smoka szybko zostało jednak zastąpione przez rumuńskich²⁾Transylwania była wówczas częścią Królestwa Węgier. W Siedmiogrodzie warstwa arystokratyczna była zdominowana przez Węgrów, a … Więcej chłopów na „dracul” – diabeł.

Krótkie, bo zaledwie kilkuletnie rządy Włada Diabła pełne były spisków, zdrad i wojen, co nie było wówczas niczym niespotykanym na Wołoszczyźnie znajdującej się na styku wpływów Turcji i Węgier. Ostatecznie hospodar został zamor­dowany wraz z jednym ze swych synów w 1447 roku. Stracił życie z rąk wołoskich bojarów, choć z inspiracji Jana Hunyadiego – wojewody siedmio­grodzkiego i regenta Węgier, który widział w nim sprzymierzeńca Turków.

Prawdopodobnie przypuszczenia regenta Wę­gier były trafne. Na sułtańskim dworze przebywał bowiem wówczas zarówno Wład Palownik, jak i jego młodszy brat Radu III Piękny. Z pewnością sytuacja ta wymuszała na Władzie Diable rezerwę wobec Węgrów, przez co nie angażował się w po­dejmowane przez nich antytureckie działania. To, co ostatecznie go zgubiło, pozwoliło jednak Wła­dowi Palownikowi zostać wołoskim hospodarem. Stało się to z inicjatywy sułtana, który widział w nim lojalnego poddanego. Hospodarem był jednak zaledwie przez rok, gdyż tuż po objęciu władzy musiał schronić się w Mołdawii ze względu na interwencję wojsk węgierskich.

Odsiecz belgradzka

Wkrótce okazało się, że nowy hospodar Wła­dysław II Dan popadł w niełaskę, podejrzewany o sprzyjanie Turkom. Wówczas wybór padł na Włada, który przebywając w Siedmiogrodzie zdołał zdobyć zaufanie Jana Hunyadiego. W 1456 roku miał okazję dać dowód swej lojalności wobec węgierskiego regenta, wspierając jego wojska w wyprawie na Belgrad oblegany przez Mehme­da II. Odsiecz nie tylko uratowała miasto, lecz także doprowadziła do rozgromienia tureckich wojsk.

Hunyadi znany był od tej pory w Imperium Osmańskim jako „przeklęty Janek”. Dla Włada zwycięstwo oznaczało z kolei, że droga do wła­dania Wołoszczyzną stoi dla niego otworem. Na przeszkodzie stał tylko Władysław II Dan, który nie zamierzał łatwo ustąpić. Nie obyło się bez rozlewu krwi, bo obu pretendentów do godności hospodara miało za sobą poparcie poszczególnych bojarów. Ostatecznie, Władysław II Dan poległ w walce, rzekomo tracąc głowę z rąk Włada. Tak oto w 1456 roku późniejszy Dracula znowu stał się władcą Wołoszczyzny.

Władca Wołoszczyzny

Jedną z najważniejszych politycznych decyzji w karierze Włada Palownika było wsparcie Ste­fana w walce o władzę w Mołdawii. To właśnie tam hospodar wołoski schronił się po interwencji wojsk węgierskich w 1448 roku. Stefan złotymi zgłoskami zapisał się w historii Mołdawii, a następnie Rumunii jako Stefan III Wielki.Sam papież nazwał go Zapaśnikiem Chrystusa. Stoczył liczne wojny z Turkami, doprowadził hospodarstwo mołdawskie do rozkwitu zarówno militarnego, jak i kulturalnego. Po dziś dzień jest pamiętany jako wybitny władca, a także święty kościoła prawosławnego. Wróćmy jednak do Włada, którego późniejsze działania ze świętością wiele wspólnego nie miały.

Gdy tylko hospodar rozpoczął swe rządy, zdecydował o zemście na bojarach, którzy przeszło dekadę wcześniej uśmiercili jego ojca i brata. Okazja nadarzyła się w Wielkanoc 1459 roku, kiedy to oprawcy jego rodziny spotkali się w Târgoviște³⁾czyt. Tyrgowiszte, miasto na północy Wołoszczyzny. Osobom, które były bezpośrednio powiązane z zamordowaniem rodziny Włada, miano poderżnąć gardła. Pozostali zostali zaś wysłani w stukilometrową podróż w góry. Ci, którzy zdołali dotrzeć tam o własnych siłach, zostali zmuszeni do pracy przy budowie twierdzy Poienari, która była najważniejszą z siedzib hospodara. Wład Palow­nik nie działał jednak wyłącznie z żądzy zemsty. Istotniejsze było bowiem pozbycie się potencjalnych przeciwników, którzy mogliby zagrażać jego pozycji.

Walka o władzę

Jednym z głównych politycznych celów Włada było bowiem umocnienie władzy central­nej, czemu stały na przeszkodzie silne rodziny bojarskie. Dodatkowo, były one wspierane przez saski patrycjat, wywodzący się z południowej części Siedmiogrodu. Stąd między innymi wojna handlowa, którą Wład wydał niemieckim kupcom. Tuż po objęciu władzy na Wołoszczyźnie ograniczył im wstęp na swoje terytorium, zezwalając jedynie na udział w przygranicznych jarmarkach.

Mimo wielu wrogów wewnętrznych, największym zagrożeniem dla władzy Palownika miało okazać się sąsiedztwo Turcji. Początkowo relacje były poprawne, jednak było to spowodowane corocznym haraczem w wysokości 10 tysięcy dukatów. W 1459 roku Wład miał już jednak po­czucie, że jego władza nie jest zagrożona i odmówił płacenia, przez co naraził się na gniew sułtana Mehmeda II. Pokazał jednocześnie, że potrafi wykorzystać trudne położenie swojego państwa pomiędzy Turcją a Węgrami. Do sułtana wysłał list, w którym zapewniał, że nie może zapłacić haraczu ze względu na utarczki z siedmiogrodz­kimi kupcami. Na jego wezwanie do stawienia się w Stambule odpowiedział natomiast prośbą o przysłanie paszy, który miałby go zastąpić podczas nieobecności. Sułtan przystał na to, wysyłając beja Nikopolis, Hamzę. Wiedział jednocześnie, że Wład spiskuje przeciwko niemu wysyłając listy do Macieja Korwina, króla Węgier.

Zemsta sułtana

Plan sułtana był prosty…

(…)

---