Budowlę pałacowo-sakralną na Ostrowie Lednickim (woj. wielkopolskie) zaczęto wznosić w latach 936-985. Datę dotyczącą jednej z prawdopodobnych siedzib Mieszka I uzyskano w trakcie nowych analiz fizykochemicznych.
Tak dokładnych informacji na temat wieku nie uzyskano dotychczas dla żadnej z podobnie starych budowli z terenu Polski.
Naukowcy są zgodni, że pierwsi Piastowie nie mieli stolicy; przemieszczali się między głównymi grodami kraju, gdzie znajdowały się tzw. palatia, czyli budowle rezydencjonalno-sakralne. Mieszko I mieszkał zapewne jednocześnie w Poznaniu, Gnieźnie i Ostrowie Lednickim.
Od dawna wiadomo, że palatium na Ostrowie Lednickim składało się z dwóch części – kaplicy i rezydencji. Budowla powstała z głazów narzutowych. Wzniesiono z nich mury i fundamenty, które połączono zaprawą gipsową i wapienną. Kaplica ma kształt krzyża greckiego, a w jej ramionach są niewielkie absydy. W północnym i południowym ramieniu kaplicy znajdują się zagłębienia interpretowane przez część badaczy jako pozostałości basenów chrzcielnych. Od zachodu przylega do niej część rezydencjonalna zbudowana na planie prostokąta o wymiarach 14 na 31 m.
Już wcześniej wiadomo było również, że palatium na Ostrowie Lednickim powstało w początkach istnienia państwa Piastów. Dotychczasowe wnioski na temat jego wieku oparte były jednak głównie o analizy architektoniczne.
Teraz naukowcy przeanalizowali liczne, pobrane z murów średniowiecznej budowli drobinki węgla z zapraw, a także znalezione tuż przy pałacu fragmenty kości i ziarna zbóż. Wykorzystali do tego metodę radioaktywnego izotopu węgla (C14 AMS). Jak zastrzegają, samo wykonanie datowania tą metodą nie jest wystarczające i bywa niedokładne. Dlatego zastosowali jednocześnie metodę, która pozwala doprecyzować wiek budynku: modelowanie, wykonane w oparciu o statystykę bayesowską (nazwa pochodzi od XVIII–wiecznego matematyka Thomasa Bayesa). Do tego modelu wprowadzono uzyskane daty C14.
Dzięki zastosowaniu nowoczesnej statystyki w przypadku badania palatium z Ostrowa Lednickiego udało się ustalić, że jego budowę rozpoczęto w latach 936-985 (z prawdopodobieństwem blisko 70 proc.). Analizy wykonał prof. Tomasz Goslar z Poznańskiego Laboratorium Radiowęglowego.
„Wszystko wskazuje na to, że budowę palatium rozpoczęto tuż po wzniesieniu mostów wiodących na wyspę” – wskazuje w rozmowie z PAP koordynatorka nowego projektu badawczego, Danuta Banaszak z Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy. W czasie wcześniejszych analiz dendrochronologicznych naukowcy ustalili datę ścięcia drzew, z których go wykonano – było to w latach 963-964. Oznacza to, że palatium wzniesiono w czasie rządów Mieszka I. Władca ten panował w latach 960-992.
Jak dodaje Banaszak, z terenu Polski znanych jest co prawda kilka innych pozostałości po podobnych budowlach rezydencjonalnych (m.in. z Giecza, Poznania czy Przemyśla), jednak żadna nie zachowała się tak dobrze. Określenie ich wieku w tak precyzyjny sposób nie jest możliwe, gdyż nie udało się pobrać tak licznych próbek do analiz fizykochemicznych.
„Nasze najnowsze badania pozwalają określić lednickie palatium jako jedną z najstarszych budowli tego typu w Polsce, i to z bardzo dużym prawdopodobieństwem” – podkreśla Banaszak.
W trakcie najnowszych badań naukowcy odkryli też sześć niewielkich szkiełek. Znaleźli je przy zewnętrznych ścianach kaplicy pałacowej oraz w jej wnętrzu. „Być może są to pozostałości po przeszklonych oknach kaplicy” – uważa Banaszak. Dane dotyczące otworów okiennych i ich wykończenia w przypadku pozostałych budowli tego typu w Polsce nie są znane ze względu na ich fragmentaryczny stan zachowania.
Banaszak zwraca również uwagę na kolejne ciekawe znalezisko: fragment tynku z częściowo zachowanym malunkiem. Odkryto go kilka lat temu przy północnej ścianie pałacowej kaplicy w warstwie, której wiek szacowany jest na 2. poł. XI/XII w. Teraz eksperci dokładnie się mu przyjrzeli.
„Najprawdopodobniej jest to fragment tynku z wnętrza kaplicy. Widoczna jest na niej półkolista linia, być może jest to fragment aureoli” – sugeruje Banaszak. Dzięki analizom z wykorzystaniem m.in. skanera fluorescencji rentgenowskiej udało się ustalić, że ciemny pigment na tynku mógł być wykonany z czerni kostnej, czyli powstać przez wyprażanie kości lub czerni otrzymanej na bazie roślin. W skład pigmentu wchodzi też żelazo i miedź. Zdaniem ekspertów zaangażowanych w projekt, być może w ten sposób chciano nadać barwnikowi metaliczny połysk lub zielony odcień.
Najnowsze badania przeprowadzano w ramach grantu „Ostrów Lednicki – palatium Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Chronologia i kontekst”, otrzymanego od MKiDN.
Źródło: naukawpolsce.pap.pl
Dziennikarz naukowy w Polskiej Agencji Prasowej (PAP) i portalu PAP - Nauka w Polsce. Ukończył archeologię i PR na Uniwersytecie im. A. Mickiewicza w Poznaniu. Autor książki „Wielka Piramida. Tajemnice cudu starożytności" (Wydawnictwo Poznańskie 2023).
„Dzięki zastosowaniu nowoczesnej statystyki w przypadku badania palatium z Ostrowa Lednickiego udało się ustalić, że jego budowę rozpoczęto w latach 936-985…”
„W czasie wcześniejszych analiz dendrochronologicznych naukowcy ustalili datę ścięcia drzew, z których go wykonano – było to w latach 963-964”
Czy budowę rozpoczęto w 936 roku, czy w 963?
Pierwsze to wyniki datowania C14, a drugie dendrochronologicznego, które tradycyjnie ma mniejszy zakres wahań. Jeśli połączyć wnioski z obu, to wychodzi, że najpewniej budowa miała miejsce w latach 963-964, jako że ten przedział się właśnie pokrywa.
Może tak. Ale w tym czasie Piastowie byli już wyraźnie władającą rodziną i dysponowali już rozległym PAŃSTWEM, które przed 948 r. przekroczyło Odrę (Ziemia Lubuska) oraz weszło w kontakt z Cesarstwem i Sasami. Stąd mogli już ok. 940 r. zacząć budować Palatium. Problem polega na kaplicy, którą budowano w pierwszej fazie. Ale ta obejmuje i lata: 963 – 964 do 967. W końcu sposób budowy kaplicy mógł być zbieżny z technologią wznoszenie Palatium. Sposób w jaki sposób Piastowie utrwalili budowane od 850 r. państwo wyraźnie świadczy o wielkich zdolnościach i wielkiej znajomości ówczesnego Świata oraz panujących na Zachodzie i w Cesarstwie stosunków. Czyli przygotowania do przyjęcia chrześcijaństwa mogli podjąć już po „zjednoczeniu ” Wielkopolski północno – wschodniej (prawdopodobnie z Ziemiami: Kaliską, Sieradzką i Łęczycką, Dobrzyńską, Gdańską; Kujawami i chyba Mazowszem) z Wielkopolską południowo – wschodnią. Co oznaczało, że mogli mieć konstruktywne kontakty z chrześcijaństwem zachodnim. Proszę porównać z postawą Lutyców czy Wieletów. I tu wyraźnie piszę: Piastowie nie byli Wikingami; byli Słowianami.
Proszę zwrócić uwagę na jeden fakt: jak błyskawicznie Piastowie (i siłą rzeczy „Polska”) stali się partnerami Sasów i Ottonów (nawet jeśli Mieszko I musiał stać w obecności Cesarza). To wyraźnie świadczy o spójności Ich państwa przed 965 / 967. W chwili chrztu miało już 116 lat. by, Ziemią Dobrzyńską i b ł, budować i zok AKTÓRE AKÓTÓRE ĄCĄ RODZINĄ I utwar