Tatuaże sprzed 800 lat jak nowe! Odkrycie z udziałem polskiej badaczki

Nowatorskie badania zespołu pod kierownictwem Judyty Bąk z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego ujawniają precyzję niedostrzegalną gołym okiem!

Tatuaże były powszechną formą sztuki w prekolumbijskiej Ameryce Południowej, co potwierdzają zmumifikowane liczne przykłady szczątków ludzkich z zachowanymi zdobieniami skóry, odzwierciedlającymi osobiste i kulturowe wartości tamtych czasów. Niestety, tatuaże z biegiem czasu blakną i rozmywają się, a procesy rozkładu ciała dodatkowo utrudniają ich badanie.

Międzynarodowy zespół badawczy, wykorzystując technikę fluorescencji stymulowanej laserowo (Laser-Stimulated Fluorescence, LSF), dosłownie i w przenośni rzucił nowe światło na praktyki tatuowania w kulturze prekolumbijskiej Chancay. Judyta Bąk z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, wspólnie z naukowcami z Fundacji Rozwoju Naukowego w Sierra Vista (USA), Chińskiego Uniwersytetu w Hongkongu oraz Narodowego Uniwersytetu im. José Faustino Sánchez Carrión w Huacho (Peru), przeanalizowała szczątki ludzkie przechowywane w Muzeum Archeologicznym im. Arturo Ruiza Estrady w Huacho. Większość z nich została odkryta podczas ratunkowych wykopalisk na cmentarzysku Cerro Colorado w 1981 roku.

Łącznie przebadano już ponad 100 mumii należących do kultury Chancay, przy czym wstępne wyniki datowania wskazują na lata 1222–1282 n.e. Proces badawczy obejmował użycie latarki UV do wstępnej selekcji eksponatów, a następnie skanowanie laserem o długości fali 405 nm. Obrazy poddano dalszej obróbce cyfrowej w celu wyrównania kolorów i saturacji. Wyniki opublikowano niedawno w prestiżowym czasopiśmie „Proceedings of the National Academy of Sciences”¹⁾KAYE T.G., BĄK J., MARCELO H.W., PITTMAN M. 2025. Hidden artistic complexity of Peru’s Chancay culture discovered in tattoos by laser-stimulated … Więcej

Przełomowa technologia ujawnia ukryte szczegóły

– „Dr Michael Pittman oraz Thomas Kaye, którzy od lat stosują metodę LSF, przypuszczali, że jej zastosowanie przyniesie lepsze rezultaty w porównaniu z dotychczasowymi technikami wykorzystywanymi w podobnych analizach. Na podstawie moich doświadczeń mogę potwierdzić, że stanowi ona istotny krok w badaniach nad tatuażami prekolumbijskimi!” – podsumowuje Judyta Bąk.

Zastosowanie fluorescencji stymulowanej laserowo (Laser-Stimulated Fluorescence, LSF) pozwoliło na odtworzenie szczegółów tatuaży, które dotąd były niewidoczne z powodu naturalnej degradacji skóry i pigmentu. Technika ta polega na wywoływaniu fluorescencji z wnętrza badanej powierzchni, co pozwala na wyraźne uwidocznienie zatartej grafiki, eliminując przy tym rozmycie tuszu. Badania ujawniły, że tatuaże z kultury Chancay charakteryzowały się precyzyjnymi wzorami geometrycznymi i zoomorficznymi o szerokości linii wynoszącej zaledwie 0,1–0,2 mm, co przewyższa precyzję najczęściej używanych współczesnych igieł do tatuażu (0,35 mm)! Co istotne, technika LSF sprawiła, że skóra stała się jasna w kontraście do czarnego pigmentu, co wyeliminowało efekt „rozmycia“ tuszu i pozwoliło na dokładną analizę wzorów.

Wyniki badań wskazują, że tatuaże były jedną z najbardziej złożonych form sztuki w kulturze Chancay, przewyższając pod względem detalu inne znane formy artystyczne, takie jak ceramika czy tkaniny. To zaś sugeruje, że tatuaże mogły mieć szczególne znaczenie społeczne lub rytualne, potencjalnie rezerwowane dla wybranych członków społeczności. Badacze podkreślają, że odkrycie to rozszerza naszą wiedzę na temat rozwoju artystycznego w Ameryce Południowej w okresie prekolumbijskim.

– „Dotychczas przebadano w ten sposób 100 zmumifikowanych szczątków ludzkich pochodzących z kultury Chancay oraz kilkanaście należących do kultur Paracas, Lima i Ychma. Proces zbierania danych nadal trwa, co pozwala na dalsze zgłębianie zarówno możliwości, jak i ograniczeń tej metody w kontekście badań nad zjawiskiem tatuażu” – dodaje badaczka.

Projekt został zrealizowany dzięki współpracy z Uniwersytetem José Faustino Sánchez Carrión oraz wsparciu Szkoły Nauk Środowiskowych Chińskiego Uniwersytetu w Hongkongu. Badacze planują dalsze eksploracje zmumifikowanych szczątków, by potwierdzić, czy złożoność tatuaży była cechą charakterystyczną dla całej społeczności, czy jedynie jej wybranej części.

Źródło: www.pnas.org