Wiemy, że niektórzy już nie mogli się doczekać, ale w końcu to się stało! Archeologia Żywa 2 (68) 2018 niczym rączy koń przygalopowała na półki sklepowe. W tym numerze czeka na Was mała odmiana – nie piszemy wyłącznie o człowieku, ale również o zwierzętach.
Znaczenie zwierząt w dziejach ludzkości jest niesamowite. Bez ich pomocy, mniej lub bardziej aktywnej, nie zbudowalibyśmy tak prężnie działającej dziś cywilizacji. Z ogłoszeniem tematu numeru zwlekaliśmy długo, ponieważ przez cały ten czas nie wpadliśmy na odpowiedni tytuł. Dopiero po ponownym przeczytaniu zgromadzonych artykułów zaczęliśmy się zastanawiać nad ważną kwestią.
Czy u początków naszej współpracy zasługa leżała wyłącznie po naszej stronie? Nasz numer pt. „Zwierzęta – ludzie. Kto kogo oswoił?” jest jedynie wstępem do tych rozważań. Z pewnością w przyszłości do niego powrócimy. Dodatkowo wyłącznie na naszej stronie przeczytacie wpis towarzyszący temu numerowi zatytułowany „Pszczoły i ludzie„.
Zachęcamy do zaopatrzenie się we własny egzemplarz w wersji papierowej lub cyfrowej!
ARCHEOLOGIA ŻYWA 2/2018 – SPIS TREŚCI
- 04 / Świat zwierząt w symbolice łowców i zbieraczy u schyłku paleolitu i w mezolicie
Tomasz Płonka - 10 / Najdawniejszy przyjaciel człowieka
Radosław Biel - 16 / Paleolityczna broń miotana
Kamil Serwatka - 20 / Celtowie – lud spod znaku dzika
Przemysław Dulęba - 28 / Konno przez Barbaricum
Emilia Smółka-Antkowiak - 34 / Święte zwierzęta, źródła białka i domowi ulubieńcy: słów kilka o stosunku starożytnych Egipcjan do zwierząt
Halszka Przychodzeń, Dagmara Haładaj - 41 / Na spacer po pustyni. O polowaniu z psami na wschodniej Saharze
Paweł Polkowski - 50 / Jak ludzie usiedli przy stole
Anna Lewandowska Ronnegren - 56 / Archeologiczne tajemnice Gór Kamiennych i ich okolic
Paweł Konczewski - 63 / Spotkanie Miłośników Archeologii Żywej
- 64 / Symbolika zwierciadła
Magdalena Konczewska - 70 / Dolina Majes – niedoceniona sztuka naskalna z Peru
Karolina Juszczyk, Stanisław Rzeźnik - 76 / Sztuka okopowa. Doświadczenia i wspomnienia wojenne utrwalone w materii
Dawid Kobiałka - 81 / Archeologia postprocesualna – interpretatywna
Jakub Okonek - 85 / Z serem przez wieki
Maciej Słowiński
ARCHEOLOGIA ŻYWA 2 (68) 2018 – SŁOWO OD REDAKTORA NACZELNEGO…
W ogrodach Villi d’Este w Tivoli, nieopodal Rzymu, stoi zadziwiająca fontanna. Przedstawia ona sfinksa z głową i piersiami kobiety (zgadujecie skąd tryska woda…), lwim (?) tułowiem i kończynami oraz ptasimi skrzydłami i jaszczurczym ogonem. Wyobrażenia sfinksów ludzie tworzyli już u schyłku paleolitu. Najstarsze nam znane pochodzi sprzed około 11 500 lat, a odkryto je w Göbekli Tepe w Turcji. Skąd ówcześni ludzie czerpali pomysły na tworzenie takowych hybryd zwierząt i ludzi? Moim zdaniem powstawały one z obserwacji przyrody – z przekonania, że ludzie pod wieloma względami są bliscy zwierzętom. Przekonanie powyższe było i jest jak najbardziej prawdziwe. Wywodzimy się z Królestwa Zwierząt. Jesteśmy jego częścią nie tylko w sensie biologicznym, ale w ogromnej mierze również w sensie społecznym. Zwierzęta, podobnie jak my, mają samoświadomość swojego istnienia, mają uczucia, podobnie do nas dążą do szczęścia i toczą spory.
Co wobec tego odróżnia nas od zwierząt? Brytyjski antropolog Robin Dunbar w swojej bestselerowej książce „Człowiek. Biografia” zawarł pogląd, że różnica polega na tym, iż ludzie, w przeciwieństwie do zwierząt, wierzą w istoty i światy duchowe oraz zajmują się swoją historią. Tylko tyle! Mając na uwadze powyższe, zapraszam do lektury historii o relacjach ludzi i zwierząt. Prezentowany numer „AŻ” otwiera tekst Tomasza Płonki na temat symboliki zwierząt wśród społeczności zbieracko-łowieckich zamieszkujących Europę u schyłku plejstocenu i we wczesnym holocenie. W dalszej kolejności Radosław Biel opisuje pokrótce w jaki sposób doszło do udomowienia psa. O psach myśliwskich na dawnej Saharze pisze też Paweł Polkowski, a zagadnienie preparowania mumii zwierzęcych w starożytnym Egipcie przybliżają Halszka Przychodzeń i Dagmara Haładaj. O specjalnej estymie Celtów wobec dzików obszernie pisze Przemysław Dulęba, zaś jeździectwem w barbarzyńskiej Europie zajęła się Emilia Smółka-Antkowiak.
Poza tematem numeru szczególnie zachęcam do lektury artykułu omawiającego mniej znane dziedzictwo starożytnego Peru, jakim są andyjskie petroglify. Polecam też uwadze Czytelników tekst dotyczący dawnych metod produkcji sera, zawierający również praktyczne przepisy jak takowe sery warzyć.
NA ZAKOŃCZENIE
Na koniec chcemy polecić tekst naszego szefa o archeologicznych tajemnicach Gór Kamiennych – mało znanego, a urokliwego zakątka Polski. Czynimy to w nadziei, że jego lektura zachęci niektórych z Was do odkrywania owych tajemnic i do spędzenia z nami weekendu w ramach pierwszego Spotkania Miłośników Archeologii Żywej (SMAŻ) – o czym szerzej piszemy w tym numerze (na str. 63) oraz tutaj – na naszej stronie.
Rejestracja zgłoszeń na SMAŻ rozpocznie się 1 maja i będzie trwać do końca tego miesiąca, lub do wyczerpania miejsc. Uprzedzimy i przypomnimy Wam o tym odpowiednio wcześniej na naszych profilach społecznościowych.
Przypominamy, że na naszej stronie głównej zamieszczamy zwykle najważniejsze informacje i dłuższe artykuły. Naszą pozostałą aktywność możecie śledzić na naszym Facebooku, Twitterze i Instagramie, do czego serdecznie zachęcamy!
Życzymy miłej lektury!
Doktor habilitowany, profesor Uniwersytety Przyrodniczego we Wrocławiu. Archeolog, nauczyciel akademicki, redaktor naukowy „Archeologii Żywej”. Na co dzień pracuje w Zakładzie Antropologii Instytutu Biologii Środowiskowej UPWr. Jego zainteresowania naukowe oscylują wokół archeologii historycznej oraz wykorzystania archeologii w naukach przyrodniczych i kryminalistyce. Miłośnik niespiesznych podróży.
Architekt, absolwentka Politechniki Warszawskiej, obecnie sekretarz redakcji Archeologii Żywej. Chętnie zajmuje się również grafiką. Interesuje się historią sztuki, uwielbia wycieczki po Polsce i nie tylko.
Archeolog, doktor nauk inżynieryjno-technicznych, popularyzator. Pierwsza osoba, z którą powinno się kontaktować w sprawie patronatów i ewentualnej współpracy z „Archeologią Żywą”. Post-doc w Katedrze Antropologii Instytutu Biologii Środowiskowej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się wokół kultury materialnej późnego średniowiecza i wykorzystania nowoczesnych technologii w archeologii. Pasjonat multimediów i gier komputerowych. Prowadzący cyklu cotygodniowych popularnonaukowych webinarów pt. „Kontekst”
