Na terenie województwa świętokrzyskiego, Kami Bilski, działający w ramach Stowarzyszenia „Wspólne Dziedzictwo” z Opatowa, odnalazł monetę o wyjątkowym znaczeniu – stater typu Kryspinów. Złota moneta celtycka, mająca prawie 2 000 lat, była dotąd znana zaledwie z dwóch innych egzemplarzy!
Ten rzadki artefakt został odkryty na terenie gminy Wojciechowice i przekazany do sandomierskiej delegatury Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków (WUOZ) w Kielcach. Jest to wspaniałe odkrycie i świadectwo bogatej historii regionu świętokrzyskiego.
Moneta o wymiarach 16,5 mm średnicy i 2 mm grubości, waży 6,29 g. Jest to jedna z kilku monet celtyckich znalezionych do tej pory w okolicach Opatowa1)BOCHNAK T. 2021. A Celtic Stater of the Krakow Type from the Opatów Area (Opatów County, Świętokrzyskie Voivodeship), „Notae Numismaticae – … Więcej, co świadczyć może o potencjalnej obecności Celtów w tym regionie, lub przynajmniej dalekim zasięgu ich kontaktów handlowych.
Dr hab. Marek Florek z sandomierskiej delegatury WUOZ w Kielcach w rozmowie z serwisem Nauka w Polsce podkreśla, że Celtowie, którzy wyprawili się na tereny dzisiejszej Polski i osiedlili w rejonie m.in. Krakowa, przynieśli ze sobą wiele osiągnięć z obszaru cywilizacji śródziemnomorskiej. Podkrakowscy celtyccy osadnicy, zwani przez archeologów grupą tyniecką kultury lateńskiej, emitowali monety zawierające różnorodne przedstawienia, które ewoluują od wyraźnych reprezentacji m.in. statków (wzorowanych na rzymskich denarach oraz greckich monetach) do bardziej stylizowanych i uproszczonych form w późniejszych typach.
Pierwotne motywy oparte na klasycznych wzorcach ulegały uproszczeniu i transformacji w procesie barbaryzacji, co jest odzwierciedleniem interakcji kulturowych i technologicznych między Celtami a innymi kulturami antycznymi.
Pośród liczniejszej grupy staterów typu krakowskiego aktualnie znamy już 29 monet z terenów dzisiejszej Polski 2)BUL Ł. 2022. The Development of Krakow Type Staters, „Notae Numismaticae – Zapiski Numizmatycznie”, XVII , s. 44–74, … Więcej. Nazwa ta jest najczęściej stosowana do wstępnego określenia znalezisk złotych, celtyckich monet. Przy czym numizmatycy sugerują, że niektóre z emisji małopolskich powinny być traktowane jako odrębne typy, przy czym sami jednak zaznaczają, że nie należy to do zadań najprostszych3)RUDNICKI M. 2012. Nummi Lugiorum – statery typu krakowskiego, „Wiadomości Numizmatyczne” 1 (193), s. 1–96.. Pośród tych dodatkowych specjaliści wyróżniają statery typu Kryspinów, do których zaliczyć należy odkrycie z okolic Opatowa.
Pierwszy egzemplarz statera typu Kryspinów znaleziono rzekomo w Utrechcie w XIX wieku i obecnie znajduje się w zbiorach Cabinet des Mćdailles de la Bibliotheque Nationale w Paryżu. Jego pierwsza publikacja autorstwa Féliciena de Saulcy jest datowana na 1868 rok. Drugi egzemplarz, odkryty w Kryspinowie, został zaprezentowany światu przez Piotra Kaczanowskiego w 1996 roku4)RUDNICKI M. 2012. Stater celtycki znaleziony w Masłowie, „Wiadomości Archeologiczne”, 2 (194), s. 163–192, 5)KACZANOWSKI P. 1996. Złota moneta celtycka z osady kultury przeworskiej w Kryspinowie, woj. Kraków, „Sprawozdania Archeologiczne”, XLVIII , s. … Więcej. Trzecim, byłby właśnie odnaleziony egzemplarz pod Opatowem.
Dr hab. Marek Florek dodał, że atrakcyjność regionu Opatowa dla Celtów mogła wynikać z bliskości szlaków handlowych i dostępności do rud żelaza w Górach Świętokrzyskich. „Nawet, jednak jeśli Celtowie podjęli jakieś próby eksploatacji tych złóż, to odbywały się one na niewielką skalę” – zaznaczył archeolog. Znaczący rozwój metalurgii żelaza w tym regionie miał miejsce dopiero za sprawą ludności kultury przeworskiej.
Odkrycie statera typu Kryspinów stanowi kolejny ważny krok w badaniach nad przeszłością ziem dzisiejszej Polski, oferując nowe perspektywy na przeszłość, która nadal skrywa wiele nieodkrytych historii i tajemnic do odkrycia przez przyszłe pokolenia.
Źródło: naukawpolsce.pap.pl, profil Facebook Stowarzyszenie Wspólne Dziedzictwo
Przypisy
| 1 | BOCHNAK T. 2021. A Celtic Stater of the Krakow Type from the Opatów Area (Opatów County, Świętokrzyskie Voivodeship), „Notae Numismaticae – Zapiski Numizmatycznie”, 15 , s. 37–47, https://doi.org/10.52800/ajst.1.a.03. |
|---|---|
| 2 | BUL Ł. 2022. The Development of Krakow Type Staters, „Notae Numismaticae – Zapiski Numizmatycznie”, XVII , s. 44–74, https://doi.org/10.52800/ajst.1.17.a2. |
| 3 | RUDNICKI M. 2012. Nummi Lugiorum – statery typu krakowskiego, „Wiadomości Numizmatyczne” 1 (193), s. 1–96. |
| 4 | RUDNICKI M. 2012. Stater celtycki znaleziony w Masłowie, „Wiadomości Archeologiczne”, 2 (194), s. 163–192, |
| 5 | KACZANOWSKI P. 1996. Złota moneta celtycka z osady kultury przeworskiej w Kryspinowie, woj. Kraków, „Sprawozdania Archeologiczne”, XLVIII , s. 119–133, |
Archeolog, doktor nauk inżynieryjno-technicznych, popularyzator. Pierwsza osoba, z którą powinno się kontaktować w sprawie patronatów i ewentualnej współpracy z „Archeologią Żywą”. Post-doc w Katedrze Antropologii Instytutu Biologii Środowiskowej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się wokół kultury materialnej późnego średniowiecza i wykorzystania nowoczesnych technologii w archeologii. Pasjonat multimediów i gier komputerowych. Prowadzący cyklu cotygodniowych popularnonaukowych webinarów pt. „Kontekst”
