Naukowcy ustalili wiek dwóch średniowiecznych kog odkrytych latem tego roku w Varberg, na zachodnim wybrzeżu Szwecji! Datowanie uzyskano dzięki analizom dendrochronologicznym. W historii jest i akcent polski!
„Oba wraki są wyjątkowo rzadkie nie tylko w Szwecji, ale i za granicą. Wspaniale, że doszło do ich odkrycia!” – mówi Elisabet Schager, archeolog i kierownik badań przedinwestycyjnych w Varberg. „Do tej pory jedynie 7 takich kog jest znanych ze Szwecji, a ok. 30 znamy z całej Europy” – dodaje Schager.
Varbergskoggen 1 to pozostałość bakburty, zachowana prawie całkowicie od jej dna po relingi, z elementami takielunku wciąż in-situ. Jej długość to ok 20,5 m. Analiza dendrochronologiczna pokazała, że drewno do budowy kogi zostało ścięte po 1346 roku, w regionie dzisiejszej Holandii, Belgii i północno-wschodniej Francji.
Pozostałość Varbergskoggen 2 to część przednia dna statku, która ma ok. 8 m długości oraz 4,5 m szerokości. Dęby do budowy statku zostały ścięte pomiędzy w latach 1355-1357 na terenach północnej Polski.
„Mamy wspaniałą kolekcję przedmiotów reprezentujących codzienne życie załogi, jak na przykład ich drewniane łyżki i miski. Oprócz tego znaleźliśmy kilka wiek beczek, które miały na sobie merki producentów przewożonych towarów. Mamy nadzieję, że zebrane próbki pozwolą nam na identyfikację pożywienia lub pozostałego ładunku. Będziemy szukać również śladów pasożytów, aby zobaczyć czy na statkach przewożone były zwierzęta, a jeżeli tak to jakie. Chcielibyśmy poskładać w całość losy kog, skąd przypłynęły i dokąd miały płynąć dalej” – tłumaczy archeolog.
Datowanie przeprowadzone przez dr Aoife Daly jest pierwszym z planowanych szczegółowych badań i analiz. Obie kogi są obecnie rozebrane na części, czekając w basenach poza terenem wykopalisk na to, aby każdy element został zeskanowany trójwymiarowo i opisany cyfrowo na modelu.
„Kiedy skończymy dokumentację elementów statków, mamy nadzieję, że uda nam się udzielić odpowiedzi na pytanie, dlaczego kogi zatonęły. Z wykopalisk wiemy tylko tyle, że Varbergskoggen 1 przechyliła się na bakburtę i zatonęła w płytkiej części portu z pełnym takielunkiem” – dodaje Elisabet Schager.
Kogi odkryto w trakcie badań ratowniczych wiosną 2022 roku. Od 2019 szwedzki urząd transportu (Trafikverket) nadzoruje budowę tunelu kolejowego w Varberg na zachodnim wybrzeżu Szwecji. Za prowadzenie badań archeologicznych odpowiedzialne jest Arkeologerna, SHM (Narodowe Szwedzkie Muzeum Historyczne) wraz z Kulturmiljö Halland, które jest częścią Hallands kulturhistoriska museum.
Badania prowadzone są z pomocą specjalistów – archeologów morskich z Visuell Arkeologi oraz Bohusläns Museum. Analiza dendrochronologiczna została przeprowadzona przez Aoife Daly. Dalsze badania będą kontynuowana w 2023 roku i obejmą m.in. skanowanie trójwymiarowe poszczególnych elementów statków.
Źródło tekstu i zdjęć: arkeologerna.com (tam też znajdziecie rzuty modeli wraków uzyskanych dzięki fotogrametrii)
Absolwent archeologii na Uniwersytecie Warszawskim oraz archeologii morskiej na Uniwersytecie Południowej Danii. Uczestnik badań archeologicznych między innymi w Danii, Norwegii, Szwecji i Niemczech. Od 2016 do 2019 związany ze Stavanger Maritime Museum. Od dwóch lat pracuje dla Bohusläns Museum w Szwecji.
