Monumentalny rondel – miejsce kultu w Nowym Objezierzu (zachodniopomorskie) powstał przed 4800 r. p.n.e. i funkcjonował przez około 200-250 lat – wynika z datowania radiowęglowego budowli. Wynik ten wskazuje na dłuższy czas funkcjonowania, niż przypuszczali archeolodzy.
Pozostałości budowli (nazwa rondel nawiązuje do kolistego kształtu) znajdują się na polu pod Cedynią, w miejscowości Nowe Objezierze. To konstrukcja o średnicy 110 m. Składała się z czterech dookolnych rowów z centralną częścią, która była osłonięta przez trzy palisady. Do wnętrza prowadziły trzy bramy.
Obiekt jest badany od 2017 r. Od września 2018 r. prowadzone są badania interdyscyplinarne z zastosowaniem najnowszych metod, które mają przybliżyć funkcję budowli i dostarczyć informacji o życiu mieszkających w pobliżu społeczności. W tym roku naukowcy prowadzili dwa rodzaje badań – metodą nieinwazyjną zbadali wschodnią część obiektu oraz obszary położone na północ, południe i wschód od niego. Badania wykopaliskowe przeprowadzono natomiast wokół tzw. bramy południowej i zachodniej.
„W wykopie założonym w obrębie bramy zachodniej odsłoniliśmy relikty czterech rowów. Głębokość wszystkich wynosiła od 1,3 do niemal 2 m. Podobnie, jak w dwóch innych bramach, także tutaj zarejestrowaliśmy relikty potrójnej palisady” – powiedziała PAP dr Agnieszka Matuszewska z Uniwersytetu Szczecińskiego.
Jak wskazała archeolog, podczas tegorocznych badań znaleziono liczne fragmenty ceramiki, wytworów krzemiennych i kamiennych, kości zwierzęcych, a także kilka bryłek polepy, muszli, barwnika (ochry) oraz fragment kwarcytu.
„W porównaniu z poprzednimi sezonami mamy znacznie więcej pozostałości kostnych – 472 fragmenty, i ceramicznych – niemal 1000 fragmentów naczyń” – zaznaczyła badaczka. Dodała, że depozyty kostne zostaną przeanalizowane przez archeozoologów, a następnie część z nich posłuży jako próbki do datowania radiowęglowego w Poznańskim Laboratorium Radiowęglowym.
Jak informują badacze, to właśnie pozyskane dotąd daty radiowęglowe (jedenaście oznaczeń) to najbardziej doniosłe odkrycie. Określają one dość precyzyjnie czas funkcjonowania obiektu na około 200-250 lat, przy czym datują budowę obiektu przed 4800 r. p.n.e.
„Samo w sobie jest to dosyć sensacyjne, biorąc pod uwagę fakt, iż jest to zbieżne z datowaniem obiektów położonych nad Dunajem, uważanych za najstarsze. Niemniej ważne wydaje się ustalenie, że cztery rowy otaczające centralny plac obiektu najprawdopodobniej nie funkcjonowały jednocześnie, lecz co kilkadziesiąt lat wykopywano nowy rów o coraz większej średnicy” – powiedział kierujący projektem prof. Lech Czerniak z Uniwersytetu Gdańskiego. Zaznaczył też, że oddanie do datowania kolejnych kilkunastu prób powinno umożliwić uściślenie, jak często rowy odnawiano. Dzięki temu będzie można rozpoznać „rytualny kalendarz”, zgodnie z którym obiekt ten wykorzystywano do świętowania. „Warto sobie uświadomić, że wiele społeczności tzw. przedpiśmiennych najważniejsze święta obchodziło raz na kilka, a nawet kilkanaście lat, ale za to bardzo intensywnie” – wskazał archeolog.
Bardzo ważnym elementem projektu – podkreśliła dr Matuszewska – są prowadzone na stanowisku i w jego otoczeniu badania paleośrodowiskowe; mają pozwolić na określenie wpływu społeczności użytkujących rondel w pierwszej poł. 5 tysiąclecia p.n.e. na środowisko.
„Na pierwszym planie w projekcie są jednak pytania dotyczące społecznych aspektów funkcjonowania rondeli, m.in. o to, co skłoniło mieszkańców danego regionu do poniesienia ogromnego wysiłku związanego z budową rondela i utrzymania go w dobrym stanie, jak dotarła tu idea i wiedza niezbędna do budowy tego obiektu, a także – jak często i jak długo obiekt był wykorzystywany” – powiedział prof. Czerniak.
Rondele – jak wskazują badacze – dla lokalnych społeczności miały szczególne znaczenie ze względu na swoje konstrukcyjne i rytualne powiązania z siłami kosmicznymi. Wskazują na to azymuty, jakie można wyznaczyć między centralnym punktem obiektu a bramami. Zagadkowy jest fakt, że funkcjonowały na dość ograniczonym obszarze (Węgry, Austria, Czechy, Słowacja, Niemcy i Polska) i stosunkowo krótkim czasie między 4850–4600 p.n.e. Jednak podobne obiekty, co do funkcji, a do pewnego stopnia również formy budowano niezależnie w różnych epokach i regionach Europy (najbardziej znanym obiektem jest Stonehenge).
W trzecim sezonie badań obiektu w Nowym Objezierzu uczestniczyli naukowcy z Gdańska, Poznania, Szczecina i Warszawy – archeolodzy i badacze innych dyscyplin, a także studenci. Badania finansowane są ze środków Narodowego Centrum Nauki.
Źródło: naukawpolsce.pap.pl
Dziennikarka naukowa w Polskiej Agencji Prasowej.
