Na spokojnych polach gminy Księżpol (woj. lubelskie), poszukiwacze z „Grupy Eksploratorzy” odkryli niesamowite zabytki, które rzucają nowe światło na bogatą historię regionu. Bardzo liczne przedmioty z I–V wieku naszej ery, w tym monety i ozdoby, sugerują odkrycie zupełnie nowego, bogatego stanowiska archeologicznego!
Podczas prac realizowanych na podstawie pozwolenia konserwatorskiego, „Grupa Eksploratorzy” przy Tarnogrodzkim Towarzystwie Regionalnym, kierowana przez Janusza Szabata i Piotra Magocha dokonała rewelacyjnego odkrycia. Wiesław Koman, archeolog z zamojskiej delegatury Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Lublinie, poinformował, że nieznane dotąd stanowisko archeologiczne ma powierzchnię 4-5 hektarów i może być jednym z największych w województwie lubelskim.
Podczas poszukiwań natrafiono na liczne metalowe zabytki, w tym dziewięć srebrnych denarów z czasów cesarzy Antonina Piusa (138-161 r. n.e.) i Marka Aureliusza (174 r.). Znaleziono również fragmenty denarów Herenii Etruskiej, żony cesarza Trajana Decjusza (249-251 r.), monety triumfalne Antonina Piusa (146-152 r.) oraz podróbki wykonane przez społeczności wiązane z lokalną kulturą wielbarską, powszechnie wiązanej z Gotami.
Szczególną uwagę przyciągnęły także liczne fibule, które pełniły rolę dzisiejszych brosz i agrafek. Znalezione fibule datowane są ogólnie na okres od III do V wieku naszej ery i przypisywane ludności kultury wielbarskiej. Analizę fibul przeprowadziła dr hab. Barbara Niezabitowska-Wiśniewska, profesor UMCS w Lublinie. Poinformowano jednocześnie, że badaczka jest „bardzo zaskoczona tak dużą ilością odkrytych fibul na tym stanowisku, albowiem podczas typowych archeologicznych badań wykopaliskowych na terenie osad z okresu wpływów rzymskich nigdy nie odnotowywano tak dużej ilości znalezisk tego typu.” Może to wskazywać na intensywne i bogate osadnictwo o bardzo rozległych kontaktach handlowych.
Młodsze odkrycia obejmują monety średniowieczne i nowożytne, takie jak fragment srebrnego grosza praskiego z połowy XIV w., szeląg ryski, srebrna trzygroszówka króla Zygmunta III Wazy (XVI/XVII w.), półkopiejka rosyjska z XVII w., 40 szelągów litewskich i koronnych z czasów króla Jana Kazimierza (1660-1668 r.) oraz pięciogroszowa miedziana moneta z okresu Księstwa Warszawskiego. Zarówno te, jak i starsze monety, przeanalizował dr Jacek Feduszka z Muzeum Zamojskiego z Zamościu.
Lokalizacja wszystkich metalowych zabytków została zapisana przez poszukiwaczy z pomocą GPS-u. Podczas weryfikacji stanowiska przez archeologów z Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Lublinie natrafiono na inne cenne artefakty. Zebrano kilka drobnych narzędzi krzemiennych oraz 61 fragmentów ceramiki naczyniowej. Wśród nich dominowały ułamki naczyń kultury wielbarskiej z okresu wpływów rzymskich, a także fragmenty ceramiki z wczesnego średniowiecza oraz nowożytności. Metalowe zabytki znajdowały się w warstwie ornej do 30 cm od powierzchni gruntu, tworząc skupiska, które mogłyby odpowiadać archeologicznym obiektom.
Odkrycie to jest nie tylko kolejnym dowodem na bogatą przeszłość regionu, ale także wskazówką dla przyszłych badań. Znaleziska zostały dokładnie skatalogowane i zgłoszone do urzędu konserwatorskiego w Zamościu, który dokonał terenowej weryfikacji. Dzięki temu, że wszystkie przedmioty posiadają lokalizację GPS, znacząco ułatwi to przeprowadzenie dalszych badań w przyszłości.
Zabytki zostaną wkrótce przekazane do Muzeum w Biłgoraju. W przyszłości archeolodzy planują powrócić na stanowisko, aby wpierw przeprowadzić badania nieinwazyjne, a następnie wykopaliska. O ich wynikach informować będziemy na bieżąco na stronie czasopisma „Archeologia Żywa”.
Źródło informacji i zdjęć: profil Facebook Lubelskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków
Archeolog, doktor nauk inżynieryjno-technicznych, popularyzator. Pierwsza osoba, z którą powinno się kontaktować w sprawie patronatów i ewentualnej współpracy z „Archeologią Żywą”. Post-doc w Katedrze Antropologii Instytutu Biologii Środowiskowej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się wokół kultury materialnej późnego średniowiecza i wykorzystania nowoczesnych technologii w archeologii. Pasjonat multimediów i gier komputerowych. Prowadzący cyklu cotygodniowych popularnonaukowych webinarów pt. „Kontekst”
