Rozbieżna linia ludzkości? Zbadano DNA księżniczki z Sulawesi

Wciąż istnieje wiele niewiadomych na temat historii populacji wczesnego człowieka współczesnego w południowo-wschodniej Azji, gdzie dane archeologiczne są skąpe, a klimat tropikalny nie sprzyja zachowaniu starożytnego ludzkiego DNA. Jednak tak jak w przypadku najnowszego odkrycia z indonezyjskiej wyspy Sulawesi, czasem wytrwałość naukowców się opłaca, a już zawiła historia rodzaju ludzkiego staje się jeszcze bardziej zakręcona.

Jak dotąd zsekwencjonowano z tego regionu tylko dwa przedneolityczne ludzkie genomy o niskim pokryciu. Oba pochodzą z kontynentalnych miejsc łowiecko-zbierackich Hòabìnhian: Pha Faen w Laosie, datowanego na okres 7 939–7 751 lat temu i Gua Cha w Malezji (4 400–4 200 lat temu).

W artykule opublikowanym niedawno w Nature¹⁾CARLHOFF S., DULI A., NÄGELE K., NUR M., SKOV L., SUMANTRI I., OKTAVIANA A.A., HAKIM B., BURHAN B., … BRUMM A. 2021. Genome of a middle Holocene … Więcej opisano pierwszy starożytny ludzki genom z Wallacea, oceanicznej strefy wysp między szelfem Sunda (obejmującym kontynentalną południowo-wschodnią Azję i kontynentalne wyspy zachodniej Indonezji) a plejstoceńskim superkontynentem Sahul (dziś: Australia i Nowa Gwinea). Naukowcy uważają, że pierwsi współcześni ludzie korzystali z wysp Wallacea, głównie z indonezyjskich wysp, w tym Sulawesi, Lombok i Flores, gdy przeszli z Eurazji na kontynent australijski ponad 50 000 lat temu. Dokładna trasa ani sposób poruszania się po tym przejściu nie jest jednak znany.

Badacze wyodrębnili DNA z kości młodej kobiety należącej do społeczności łowiecko-zbierackich, określanych przez archeologów jako technokompleks Toalean. Na pochówek kobiety w wieku 17-18 lat natrafiono podczas badań prowadzonych w 2015 r. Jej odkrywcy nadali jej wówczas pseudonim Bessé – co jest przydomkiem nadawanym nowonarodzonym księżniczkom wśród ludu Bugis, który obecnie mieszka w południowym Sulawesi. Została ona pochowana 7 300-7 200 lat temu w wapiennej jaskini Leang Panninge (Jaskinia Nietoperza), położonej współcześnie w południowym Sulawesi w Indonezji. Jej pochówek jest jedynym do tej pory znanym nauce szkieletem technokompleksu Toalean.

„Toaleanie” to nazwa, którą archeolodzy nadali dość enigmatycznej kulturze prehistorycznych łowców-zbieraczy, którzy żyli na zalesionych równinach i górach Południowego Sulawesi od około 8000 lat temu do mniej więcej V wieku naszej ery” – przekazał jeden z autorów, Adam Brumm, w mailu do CNN. „Wykonywali oni bardzo charakterystyczne narzędzia kamienne (w tym maleńkie, precyzyjnie wykonane groty strzał, znane jako „grociki Marosa”), których nie można znaleźć nigdzie indziej nie tylko na tej wyspie, ale i w całej Indonezji”.

Analizy genetyczne pokazują, że ta przedneolityczna łowczyni-zbieraczka reprezentuje wcześniej nieznaną rozbieżną linię ludzkości.

Bessé, która jest powiązana z technokompleksem „Toalei”, dzieli większość dryfu genetycznego i podobieństwa morfologiczne z dzisiejszymi grupami papuaskimi i rdzennymi australijskimi. Jednocześnie jednak dzieli ona pochodzenie z oddzielną i odrębną grupą z Azji, z którą wcześniej wspomniane grupy nie mają wspólnego przodka. Tym samym reprezentuje wcześniej nieznaną rozbieżną linię ludzką, która rozgałęziła się mniej więcej w czasie podziału między te populacje około 37 000 lat temu.

Była ona najpewniej potomkinią pierwszej fali współczesnych ludzi, którzy wkroczyli do Wallacea 50 000 lat temu. Stanowili oni część początkowej kolonizacji „Wielkiej Australii” czyli połączonych obszarów lądowych Australii i Nowej Gwinei z epoki lodowcowej. „Są to przodkowie dzisiejszych rdzennych Australijczyków i Papuasów” – stwierdził Brumm.

Źródło: Nature, CNN, The Conversation