Mumia Tajemniczej Damy – Studia i perspektywy

Wystawa czasowa „Mumia Tajemniczej Damy – Studia i perspektywy” odbędzie się w dniach 4 listopada 2022 – 5 marca 2023 w Muzeum Śląska w Katowicach. Na wystawie zostaną zaprezentowane nowoczesne metody badawcze, które zostały wykorzystane do badań mumii, w szczególności tych ze starożytnego Egiptu.

Głównym przedmiotem wystawy będzie słynna mumia tzw. „Tajemniczej Damy”. Ta znakomicie zachowana Egipska mumia, należąca do Uniwersytetu Warszawskiego, jest eksponowana w Muzeum Narodowym w Warszawie (236805/3 MNW). Od kilku lat jest badana przez zespół Warsaw Mummy Project we współpracy z Muzeum Narodowym w Warszawie. Jest ona szerzej znana jako pierwsza zanana egipska mumia w ciąży, o której usłyszał świat w kwietniu 2021.

Anonimowa mumia nazwana przez nas Tajemniczą Damą skrywa wiele tajemnic: w XIX wieku uważano ją za kobietę, potem za kapłana Hor-Dżehutiego, ale po naszych badaniach ostatecznie okazało się, że to kobietą w ciąży. Innym ważnym znaleziskiem odkrytym w jej ciele były zmiany patologiczne w czaszce, które wskazywały na raka. W ten sposób wystawa podkreśla związki między badaniami mumii a współczesną medycyną. Jak powiedziała współkierownik Warsaw Mummy Project, Marzena Ożarek-Szilke, „Wiele współczesnych chorób można prześledzić wstecz, do czasów starożytnych, a dzięki badaniom najstarszych przypadków możemy szukać lepszych metod leczenia współczesnych pacjentów”.

Celem Warsaw Mummy Project jest przeprowadzenie kompleksowych i multidyscyplinarnych badań mumii egipskich w Muzeum Narodowym w Warszawie, obejmujących analizy antropologiczne i paleopatologiczne, analizy fizyko-chemiczne, a także rekonstrukcje twarzy. Projekt obejmuje nieinwazyjne badania, m.in. za pomocą tomografii komputerowej (TK) i zdjęć rentgenowskich (RTG). RTG i TK pomogły zespołowi badawczemu zajrzeć pod bandaże bez uszkadzania zabytków i ustalić płeć, wiek w chwili śmierci, choroby i możliwe przyczyny śmierci tych osób. Można powiedzieć, że kości opowiadają nam o życiu i historii tych ludzi.

Nowoczesne techniki umożliwiają naukowcom przeprowadzenie wirtualnej autopsji mumii i właśnie to zrobili badacze z Warsaw Mummy Project. Spoglądając pod bandaże za pomocą TK i RTG można wirtualnie wydobyć z mumii przedmioty takie jak starożytne amulety i kości. Niektóre z nich, np. czaszka mumii, zostały wydrukowane w 3D dzięki pomocy stowarzyszenia Robisz.To i następnie podobnie jak amulety opracowane przez Stanisława Szilke. Będzie je można zobaczyć na wystawie. Dodatkowo, hologram mumii wykonany ze skanów TK również przez Stanisława Szilke w fascynujący sposób przedstawia obrazy radiologiczne mumii.

Ponadto, Warsaw Mummy Project wykracza poza analizy historyczne i medyczne. Skany TK posłużyły do wykonywania rekonstrukcji twarzy zmarłych, co pokazuje ich jako ludzi a nie eksponaty. Dwóch różnych specjalistów antropologii sądowej oraz kryminalistyki, Chantal Milani i Hew Morrison, pracowało niezależnie nad rekonstrukcjami twarzy przy użyciu dwóch różnych technik, więc istnieje możliwość porównania wyników. „Nasze kości, a w szczególności czaszka, dostarczają wielu informacji o twarzy danej osoby. Chociaż rekonstrukcji nie można uznać za dokładny portret, anatomia każdej czaszki jest wyjątkowa i pokazuje zestaw kształtów i proporcji, które były widoczne na twarzy żywej osoby” – powiedziała Chantal Milani, włoski antropolog sądowy i członek projektu. Po raz pierwszy twarz Tajemniczej Damy zostanie pokazana szerokiej publiczności, która będzie mogła spojrzeć jej w oczy.

„Dla wielu osób starożytne egipskie mumie są ciekawostką muzealną. Chcielibyśmy pokazać mumie jako niegdyś żyjących, czujących i kochających ludzi, których śmierć była tragedią.” Powiedział Wojciech Ejsmond, współkierownik Warsaw Mummy Project.

Kurator wystawy

Dr Renata Abłamowicz

Program

Dr Renata Abłamowicz, Muzeum Śląskie w Katowicach

Marzena Ożarek-Szilke, współkierownik Warsaw Mummy Project, Klinika Onkologii, Uniwersyteckie Centrum Kliniczne, Warszawski Uniwersytet Medyczny / Royal Anthropological Institute of Great Britan and Irland / Reikon Games

Dr Wojciech Ejsmond PhD, współkierownik Warsaw Mummy Project

Stanisław Szilke, Warsaw Mummy Project