Materialne pozostałości konfliktów i zbrodni XX w. w świetle najnowszych badań archeologicznych

„Materialne pozostałości konfliktów i zbrodni XX w. w świetle najnowszych badań archeologicznych”, konferencja przygotowana przez Dział Naukowy Muzeum II Wojny Światowej we współpracy z Wojewódzkim Urzędem Ochrony Zabytów w Gdańsku postara się odpowiedzieć nie tylko na te pytania.

Miejsca konfliktów wojennych, obozy jenieckie czy koncentracyjne – to obszary zainteresowań także archeologów. Co odkrywają na takich terenach badacze? Jak badania archeologiczne np. na Westerplatte, w obozach KL Stutthof, Płaszów, Gross-Rosen czy w opuszczonych, łemkowskich wsiach i znalezione tam eksponaty wzbogacają naszą wiedzę o wojennej przeszłości?

Cel konferencji to przede wszystkim zaprezentowanie najnowszych wyników badań archeologicznych w zakresie materialnych pozostałości konfliktów i zbrodni XX w. Podczas konferencji referaty zaprezentuje 23 prelegentów z ośrodków akademickich i muzeów z całej Polski, a także z Ukrainy. Uczestnicy przedstawią rezultaty swoich prac, nowe kierunki podejmowanych działań, oraz zaprezentują możliwości i zagrożenia związane z wykorzystaniem pozyskanych artefaktów w pracy muzealników.

Wojna, zagłada i pamięć. Archeologia coraz bliżej nas

Nieprzypadkowo tak duża konferencja naukowa odbywa się na Pomorzu. W ciągu kilku ostatnich lat to właśnie na terenie woj. pomorskiego archeolodzy pracowali szczególnie intensywnie, m.in. na terenie obozu jenieckiego z okresu I wojny światowej mieszczącego się w okolicach Czerska. Prace archeologiczne na jego terenie przyniosły już efekty w postaci wystaw prezentujących pozyskane artefakty. Stały się one również przyczynkiem dla szerszych badań, zgłębiających problematykę życia codziennego w obozach jenieckich w okresie I wojny światowej. Prace archeologiczne prowadzono także na Mierzei Wiślanej, na terenie dawnego niemieckiego, nazistowskiego obozu Stutthof.

Do najważniejszych badań archeologicznych penetrujących tematykę II Wojny Światowej z pewnością zaliczymy te, które przeprowadzane są na Westerplatte, na terenie dawnej Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte (WST). Systematyczne badania na obszarze WST, prowadzone przez Muzeum II WŚ przyniosły efekt w postaci niezwykle ciekawych eksponatów, będących zarówno materialnym świadectwem pierwszej bitwy w dziejach II WŚ, jak i artefaktami związanymi z życiem codziennym załogi składnicy. Są one również źródłem cennych informacji o kurortowej przeszłości Półwyspu.

– Westerplatte poświęcamy cały panel konferencji, przedstawiający archeologię jako wstęp do badań interdyscyplinarnych jednego z naszych najważniejszych Pomników Historii. Pragnę przypomnieć, że pierwsze koncepcje jak zagospodarować Pole Bitwy powstawały kilka lat temu właśnie w naszym urzędzie – opowiada Agnieszka Kowalska, Pomorska Wojewódzka Konserwator Zabytków. – Prelegenci opowiedzą o  Westerplatte  w różnych aspektach, zawsze jednak z „archeologią w tle”.

Bogaty program konferencji pokazuje jak ogromny potencjał badawczy tkwi w archeologii współczesności. Wśród zagadnień konferencji znalazły się także te poświęcone także pracom ekshumacyjno-archeologicznym na Ukrainie, polskich obszarach morskich, w rejonie Rawki i Bzury czy odkryciom dokonanym podczas budowy dróg. „Materialne pozostałości…” to także referaty poświęcone zagadnieniom towarzyszącym archeologii, jak chociażby jej odbiór w mediach.

Rozwój archeologii współczesności otwiera niewątpliwie szerokie pole także dla późniejszych dociekań nie tylko archeologów, ale i historyków czy reprezentantów innych dziedzin nauki. Jej progres otwiera szerokie pole dla dociekań archeologów i historyków. A wyniki badań stanowią ważny element odzyskiwania, budowania i pielęgnowania pamięci. Archeologia współczesności ma zatem ogromny walor poznawczy i edukacyjny.

Konferencja naukowa Materialne pozostałości konfliktów i zbrodni XX wieku w świetle najnowszych badań archeologicznych.

Przebieg konferencji: 

Wykład inauguracyjny Archeologia współczesności jako archeologia we współczesności wygłosi prof. dr hab. Arkadiusz Marciniak z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu (14 czerwca 2018 r., godz. 9.15)

14.06.2018 r. (czwartek)

PANEL I: Archeologia współczesności. Problematyka, możliwości i wyzwania
PANEL II: Archeologia miejsc pamięci i miejsc zbrodni. Najnowsze wyniki badań

15.06.2018 r. (piątek)

PANEL III: Archeologia przestrzeni walki
PANEL IV: Archeologia jako wstęp do badań interdyscyplinarnych. Westerplatte – Pomnik Historii

Patronat honorowy nad wydarzeniem objął Jarosław Sellin Sekretarz Stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Patronat naukowy nad konferencją sprawują Uniwersytet Gdański, Narodowy Instytut Dziedzictwa, Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk. Patronat medialny: Radio Gdańsk, TVP 3 Gdańsk, Archeologia Żywa, StrefaHistorii.pl, Gdańsk Strefa Prestiżu.