Skarb 300 srebrnych arabskich monet odkryty dzięki „Gryfowi”

Skarby wczesnośredniowieczne to wciąż nie lada gratka dla pasjonatów przeszłości. Odkrycie w okolicach wsi Strzelinko (woj. pomorskie) to trzecie w Polsce w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Każde kolejne zwiększa naszą wiedzę na temat ówczesnego handlu dalekosiężnego.

Bohaterami całego wydarzenia są członkowie Słupskiego Stowarzyszenia Eksploracyjno-Historycznego „Gryf”, którzy nie mieli żadnych wątpliwości co do wartości dokonanego odkrycia. Po uzyskaniu informacji o przypadkowym natrafieniu w okolicy Strzelinka na kilka srebrnych monet byli oni inicjatorami zgłoszenia skarbu. Weryfikację miejsca a następnie eksplorację, kontynuowano już we współpracy z Urzędem Ochrony Zabytków w Słupsku i Muzeum w Lęborku.

• 

• 

• 

Okazało się monety włożone do ręcznie lepionego naczynia ceramicznego zostały zakopane najpewniej na przełomie IX/X w. n.e. w zboczu wąwozu. Naczynie uszkodził jednak korzeń drzewa, przez co zabytki zaczęły się z niego wysypywać umożliwiając dokonanie odkrycia. Łącznie wydobyto ok. 200 całych monet i prawie 500 fragmentów monet (siekańców) wstępnie datowanych na okres od IV do X wieku. W tym momencie nad skarbem trwają prace inwentaryzacyjne i konserwatorskie. Dokładnych informacji na jego temat będzie można się spodziewać po ich ukończeniu.

Wstępnie udało się ustalić, że 2 spośród zabytków to perskie drachmy datowane na VII w. Pozostałe przedmioty wydają się być głównie arabskimi dirhemami datowanymi na okres od VIII-IX wieku, przy czym część zidentyfikowano jako starsze. Miałyby one być drachmami dynastii Sasanidów (IV-VI w.).

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Wczesnośredniowieczne skarby srebrne z Pomorza

Zwykle odkrycie tego typu depozytów tłumaczy się nasileniem na danych terenach dalekosiężnych kontaktów handlowych. Przede wszystkim w przypadku Pomorza, od końca VIII do początków IX stulecia możemy mówić o funkcjonowaniu najstarszych wieloetnicznych osiedli o charakterze emporiów – ośrodków rzemiosła i wymiany handlowej. Do tej pory od Zatoki Kilońskiej, do ujścia Wisły odkryto relikty 15 takich stanowisk. Stanowią one południową część tzw. nadbałtyckiej strefy gospodarczej. Jej podstawową funkcją była wymiana towarów, w tym najpewniej niewolników, na daleko położonych od siebie obszarach od Skandynawii poczynając, przez Ruś po Konstantynopol, aż po ziemie arabskie.

W skład ówczesnych skarbów wchodziły trzy główne kategorie zabytków: monety, biżuteria i surowiec do dalszej obróbki. Co ciekawe w najstarszych skarbach odnajdywane są głównie monety arabskie, dopiero od X wieku zaczynają się pojawiać monety z różnych części Europy – Saksonii, Anglii czy Danii. Z powodu wchodzących w ich skład pociętych monet, często nazywane są one zamiennie skarbami siekańcowymi. W systemie wymiany funkcjonującym do końca XI wieku liczył się wyłącznie ciężar kruszca, a nie forma wyrobu. Do tej pory odkryto ponad 300 skarbów różnej wielkości. Niestety większość odkryć miała miejsce jeszcze przed II wojną światową, w wyniku której, część z depozytów uległa zdekompletowaniu lub rozproszeniu. Pomorze nie ma jednak wyłączności na tego typu znaleziska, czego najlepszym przykładem jest skarb odkryty w Legnickim Polu w listopadzie 2018 r.

---