Jakiś czas temu zakończyła prace terenowe ekspedycja CAŚ UW w Soba. Region ten jest obecnie dynamicznie rozwijającym się przedmieściem Chartumu, natomiast w średniowieczu była to stolica królestwa Alwy. W ciągu sześciu tygodni, naukowcy prowadzili praktyki terenowe dla studentów archeologii z sudańskich uczelni, warsztaty dla doświadczonych naukowców pracujących w sudańskich instytucjach, zajęcia w miejscowych szkołach podstawowych oraz prace badawcze nad rolą kobiet w przekazywaniu historii i dawnych zwyczajów.
Soba jest jednym z największych stanowisk archeologicznych w Sudanie i znajduje się w najszybciej rozwijającym się regionie kraju, w Prowincji Chartum. Ta sytuacja niesie ze sobą wiele możliwości, jak również wyzwań. Z jednej strony, w tym regionie znajdują się największe sudańskie uczelnie oraz mają swoje siedziby główne instytucje kultury działające na terenie całego kraju. Z drugiej strony, rozwój największego miasta Sudanu jest niezwykle szybki, zwłaszcza pod względem populacji. Przekłada się to na dużą ekspansję zabudowy miejskiej. Z tych też względów tegoroczny program ekspedycji koncentrował się na wykorzystaniu dogodnej lokalizacji, planując zróżnicowany program szkoleniowy, jak i na pracach z mieszkańcami Soba pomagających w budowaniu świadomości materialnych i niematerialnych pozostałości przeszłości.
W ciągu dwóch tygodniu, sześć studentek z trzech uniwersytetów sudańskich pracowało wraz z naukowcami z Polski poznając różnorodne metody dokumentacji, prowadzenia prac terenowych oraz analiz dziedzictwa archeologicznego na przykładzie zabytków z Soba. Ponadto trzynaścioro doświadczonych naukowców (z pięciu instytucji sudańskich) wzięło udział w tygodniowych warsztatach na temat wykorzystania metod teledetekcyjnych i geograficznych systemów informacji w archeologii.
Po uzyskaniu niezbędnych zgód oraz przy aprobacie dyrekcji, zorganizowano spotkania z dziećmi w sześciu szkołach podstawowych znajdujących się w Soba. Zajęcia miały charakter dyskusyjno-warsztatowy, w trakcie których dzieci były angażowane w rozważania na temat tego czym jest archeologia i jakich metod używa. Ponadto rozmowy prowadzono na temat przeszłości Soba oraz współczesnych opowieści odnoszących się do czasów dawnych. Uczniowie również rysowali przedmioty, historie, zdarzenia lub osoby, które kojarzyły im się z czasami dawnymi. Naszym celem w takich działaniach było rozpoczęcie dyskusji na temat przeszłości, jednocześnie nie narzucając dzieciom konkretnej wizji przeszłości.
Przez trzy tygodnie realizowano w Soba projekt etnograficzny dotyczący komunikacji społecznej poprzez strój oraz roli kobiet w pielęgnowaniu lokalnych tradycji. W tym czasie przeprowadzono 20 wywiadów z kobietami zamieszkującymi Soba, z których wynika, że mają one wiodącą rolę w podtrzymywaniu i przekazywaniu dawnych praktyk i zwyczajów. Jest to szczególnie widoczne na przykładzie lokalnych strojów, potraw, stylów dekoracji domów (wnętrz, jak i zewnętrznych elewacji), sposób prowadzenia domów jak również obecności przedmiotów wewnątrz oraz w obejściu, które mają szczególną wartość dla domowników lub szerszej społeczności.
Podsumowując, w tym sezonie prace zespołu naukowców koncentrowały się na poznawaniu i budowaniu relacji z mieszkańcami Soba, zgodnie z maksymą „nauka powinna być dla społeczeństwa“’ oraz na działaniach mających na celu wymianę wiedzy specjalistycznej między naukowcami z Sudanu i Polski.
O wynikach badań archeologicznych i również etnograficznych rozmawialiśmy już jakiś czas temu z badaczami w trakcie jednego ze spotkań w ramach cyklu „Kontekst”
Adiunkt w Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego. Organizator badań w Soba. Wykładał na Uniwersytecie Jordańskim w Ammanie. Prowadził warsztaty w Muzeum Narodowym w Chartumie oraz na Uniwersytecie Chartumskim. Autor licznych prac na temat archeologii doliny Nilu Środkowego oraz okresu średniowiecza w Afryce.
