Muzeum Górnośląskie w Bytomiu rozwija swoją Pracownię Konserwacji Zabytków

Muzeum Górnośląskie w Bytomiu kontynuuje modernizację jedynej w regionie Pracowni Konserwacji Zabytków Archeologicznych. Dzięki dofinansowaniu z programu rządowego „Wspieranie działań muzealnych” placówka wzbogaciła się o nowoczesny przenośny spektrometr fluorescencji rentgenowskiej (XRF) – urządzenie, które znacząco zwiększy możliwości badawcze i konserwatorskie muzeum.

Opis projektu

Nowy sprzęt pozwala na szybką i całkowicie nieniszczącą analizę składu pierwiastkowego zabytków archeologicznych. Dzięki temu konserwatorzy i archeolodzy mogą dokładniej rozpoznać materiały, z których wykonano przedmioty, a także precyzyjniej zaplanować proces ich konserwacji i ekspozycji.

Jak podkreślają specjaliści z Muzeum Górnośląskiego, zakup spektrometru znacząco poszerza zakres prac prowadzonych w Bytomiu – zarówno w zakresie bieżących analiz, jak i badań nad zabytkami pozyskanymi podczas ostatnich wykopalisk przy kościele św. Wojciecha w Bytomiu. Wśród odkrytych tam artefaktów znalazły się między innymi fragmenty kafli piecowych, srebrne monety oraz metalowe okucia ksiąg. Dzięki nowym badaniom mogą one dostarczyć cennych informacji o życiu codziennym, kontaktach handlowych i tradycjach artystycznych średniowiecznego Bytomia.

Jak działa spektrometr XRF?

Spektrometr fluorescencji rentgenowskiej (XRF) działa w oparciu o zjawisko emisji promieniowania wtórnego – tzw. fluorescencji rentgenowskiej. Gdy wiązka promieniowania X pada na powierzchnię próbki, atomy zawartych w niej pierwiastków wzbudzają się i emitują promieniowanie o charakterystycznej energii. Analizując to promieniowanie, urządzenie precyzyjnie określa skład pierwiastkowy badanego materiału. Co istotne, cały proces jest bezpieczny i nieniszczący, nie wymaga pobierania próbek ani jakiejkolwiek ingerencji w strukturę zabytku.

Do czego wykorzystuje się badania XRF?

Metoda ta znajduje szerokie zastosowanie w archeologii i konserwacji. Pozwala m.in. rozpoznać rodzaj stopu metalu, zidentyfikować pochodzenie surowców, określić zanieczyszczenia powierzchni czy ślady korozji. W przypadku ceramiki i szkła umożliwia odróżnienie lokalnych wyrobów od importów, a w badaniach monet – ustalenie zmian w zawartości srebra czy miedzi. Na Górnym Śląsku technika XRF ma szczególne znaczenie także w analizie skażeń metalami ciężkimi, takimi jak ołów czy cynk, co pozwala lepiej zrozumieć historyczne procesy przemysłowe i ich wpływ na środowisko.

Wyniki badań prowadzonych w Pracowni będą publikowane w czasopiśmie naukowym „Rocznik Muzeum Górnośląskiego. Archeologia” oraz w innych periodykach specjalistycznych. Inwestycja sprzyja też rozwojowi współpracy muzeum z uczelniami, instytutami badawczymi i innymi ośrodkami kultury, tworząc nową przestrzeń dla wspólnych projektów naukowych i edukacyjnych.