Pozostałości kolejnego średniowiecznego skarbu odkryli w trakcie październikowych poszukiwań archeologowie w Zawichoście-Trójcy (Świętokrzyskie). Wiosną w tym miejscu znaleziono skarb z prawie 2 tys. monet piastowskich. Wszystko wskazuje na to, że nie jest on jedyny.
W ubiegłym tygodniu w Zawichoście-Trójcy zakończono kolejne badania. Kierowali nimi Monika Bajka i Marek Florek. W ramach praktyk uczestniczyli w nich studenci I roku archeologii UMCS w Lublinie.
Jak powiedział PAP dr Marek Florek, konserwator zabytków archeologicznych z sandomierskiej delegatury Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Kielcach, w trakcie badań pozyskano dwie monety wchodzące w skład pierwszego skarbu. Jedną z nich to bardzo dobrze zachowany denar Władysława Wygnańca. Odszukano również liczne fragmenty naczyń z XI w. oraz fragment bogato zdobionego grzebienia kościanego i przęślik z różowego łupku wołyńskiego.
W październiku prace prowadzono również w innych wykopach sondażowych, usytuowanych w miejscach, gdzie wcześniej znajdowano pojedyncze monety z XI w., stwierdzono występowanie warstwy kulturowej. Zawierała ona materiały datowane od wczesnego okresu brązu po czasy nowożytne. Wśród nich było kilkanaście monet lub ich ułamków oraz drobne fragmenty ozdób srebrnych z końca X i początków XI w.
Zabytki te są obecnie opracowywane, wiadomo, że część z nich to monety m.in. cesarzy Ottona I i Ottona III, cesarzowej Adelajdy, monety angielskie oraz tzw. saskie krzyżówki. „Prawdopodobnie wszystkie znajdowały się w jednym pojemniku. Przypuszczamy, że są to pozostałość kolejnego skarbu, tym razem z XI wieku” – zaznaczył Florek.
Wszystko wskazuje na to, że dawna miejscowość Trójca była najistotniejszym ośrodkiem XI-wiecznego handlu w północnej Małopolsce.
Dr Florek wskazał, że była ona położona w miejscu jednej z najważniejszych średniowiecznych przepraw przez Wisłę. Przebiegały tam dwa szlaki handlowe z Rusi: od Kijowa poprzez Grody Czerwieńskie oraz drugi ze Smoleńska i Nowogrodu. Dodatkowo krzyżowały się one ze szlakiem prowadzącym znad Morza Bałtyckiego nad Adriatyk.
Ponadto w Trójcy odnaleziono kilkadziesiąt odważników żelaznych powlekanych brązem, które były używane w handlu w rejonie Morza Bałtyckiego i służyły do odważania srebra. Łączy się je z systemem miar i wag stosowanym w X i XI w. przez wikingów. „To też największy zbiór odważników tego typu w Polsce południowej” – podkreślił.
„To kolejne potwierdzenie, że Trójca w wieku IX była centrum handlu o znaczeniu międzynarodowym, gdzie przybywali kupcy z Rusi, Skandynawii i na pewno innych krajów, ponieważ wśród zabytków mamy np. ozdoby, które mają analogie na terenie Bizancjum. Na pewno mamy już namacalny dowód, że Trójca była najważniejszym centrum handlu w północnej Małopolsce” – ocenił Florek.
Skarb w momencie odnalezienia (fot. Nadwiślańska Grupa Poszukiwawcza „SZANSA”). 
Według ostatnich ustaleń skarb liczy 1883 monety (fot. Marek Florek). 
Denar Władysława Wygnańca (fot. Marek Florek).
Z całego terenu objętego poszukiwaniami o powierzchni ok. 3 ha pochodzi prawie 140 monet o chronologii X, XI i XII w., co pozwala zaliczyć go do jednego z największych depozytów zbiorowych monet z X-XII w. (głównie XI w.). Oprócz tego w marcu znaleziono tam skarb składający się z 1880 monet piastowskich w tym 5 denarów krzyżowych z lat 1070-80, 1 denara Bolesława Szczodrego, 2 denarów Bolesława Krzywoustego, 629 denarów Władysława Wygnańca (głównie typu IV, z orłem i zającem) oraz 615 denarów Bolesława Kędzierzawego (typy I-IV).
Cenny zbiór monet wczesnośredniowiecznych znaleziono tam już w latach 30. XX w. Liczył co najmniej 841 monet i 45 ułamków.
Poszukiwania w Zawichoście-Trójcy będą kontynuowane wiosną przyszłego roku.
Źródło: naukawpolsce.pap.pl
Przyp. AŻ: Dzięki informacjom uzyskanym od dr hab. Marka Florka wiemy, że według najnowszych ustaleń, skarb liczy 1883 monety. Składa się na niego:
- 5 denarów krzyżowych,
- 1 denar Bolesława Śmiałego,
- 2 denary Bolesława Krzywoustego,
- 631 denarów Władysława Wygnańca (poza 5, wszystkie to typ IV – z przedstawieniem orła i zająca),
- pozostałe monety to denary Bolesława Kędzierzawego, w tym
- 615 typu I (książę z mieczem na kolach/relikwiarz św. Wojciecha),
- 233 typu II (dwaj książęta za stołem/rycerz),
- 140 typu III (cesarz Fryderyk Barbarossa/imię św. Wojciecha),
- 257 typu IV (książę z mieczem/książęta za stołem).
Wszystkim, którzy chcieliby się dowiedzieć więcej na temat badań w Trójcy-Zawichoście i odkrytego skarbu, polecamy zapis ze spotkania naukowego, które miało miejsce we wrześniu 2021 roku.
