Powstańcy Warszawscy w Lamsdorf – 80. rocznica pierwszego transportu
W nocy z 6 na 7 października 1944 r. do Stalagu 344 Lamsdorf przybył pierwszy transport Powstańców Warszawskich. W 80. rocznicę tego wydarzenia CMJW wraz ze współorganizatorami zaprasza na uroczystość, która odbędzie się 6 października (niedziela) na terenie Łambinowic. Początek o godz. 16.00 przed Pomnikiem Powstańców Warszawskich – Jeńców Stalagu 344 Lamsdorf.
Grupa ok. 6 tysięcy Powstańców wyjechała z podwarszawskiego Ożarowa. Transportowani w nieznanym dla siebie kierunku, stłoczeni w bydlęcych wagonach. Bez wody, jakiejkolwiek prywatności. Ponad dwa dni gehenny. Wśród nich znajdowały się kobiety i dzieci. Październikowa uroczystość jest świadectwem pamięci o ich losach oraz sprzeciwem wobec wojennego zła, okrucieństwa i cierpienia.
Program tegorocznych obchodów to m.in. przemówienia Powstańców Warszawskich i ich rodzin, władz państwowych i samorządowych. To także koncert na głosy solowe, chór i orkiestrę pt. Pogłosy 1944. Z Warszawy do Lamsdorf poświęcony uczestnikom powstania. Będzie to prawykonanie utworu skomponowanego przez Szymona Chylińskiego, w wykonaniu orkiestry symfonicznej, solistów oraz chóru pod dyrekcją Tomasza Chyły. Muzyce towarzyszyć będzie recytacja w wykonaniu Leszka Zduna oraz Magdaleny Gleby.
Uczestnicy będą mieli również okazję udziału w wernisażu wystawy Twarz Odwagi. Witold Pilecki (1901-1948) autorstwa zespołu Muzeum II Wojny Światowej. Ta plenerowa instalacja prezentuje biografię jednego z najsłynniejszych polskich wojskowych. W nowoczesny sposób przekazuje nie tylko jego życiorys, ale i stanowi swoisty pomnik rotmistrza.
Obchody zostały objęte patronatem Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Hanny Wróblewskiej, Wojewody Opolskiej Moniki Jurek oraz Marszałka Województwa Opolskiego Szymona Ogłazy. Na wydarzenie zapraszają Prezes Zarządu Okręgu Opole Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Krystyna Ejzerman, Szef Urzędu do Spraw Kobatantów i Osób Represjonowanych Lech Parell, Wójt Gminy Łambinowice Tomasz Karpiński oraz Dyrektor Centralnego Muzeum Jeńców Wojennych Violetta Rezler-Wasielewska.
Udział w wydarzeniu jest bezpłatny. Muzeum prosi o potwierdzenie udziału
i ewentualnego zamiaru złożenia kwiatów (tel. 77 453 78 72, e-mail: cmjw@cmjw.pl). Organizatorzy zapewniają dojazd z Opola do Łambinowic oraz powrót. Autokar wyjedzie z parkingu przed „Toropolem” przy ul. Barlickiego o godz. 14.45. Przyjazd do Opola planowany jest w okolicy godz. 20.00.
Miejsce i data wydarzenia: 6 października (niedziela), godz. 16.00, początek – teren Miejsca Pamięci Narodowej w Łambinowicach, następnie kościół pw. Marii Magdaleny w Łambinowicach oraz siedziba CMJW w Łambinowicach (ul. Muzealna 4)
Losy Powstańców Warszawskich w Lamsdorf
W Lamsdorf w trakcie II wojny światowej funkcjonował jeden z największych kompleksów jenieckich Wehrmachtu. Po upadku Powstania Warszawskiego skierowano do niego grupę ok. 6 tys. Powstańców Warszawskich. Podstawą działań był akt kapitulacji powstania „Układ o zaprzestaniu działań wojennych w Warszawie” z dnia 2 października 1944 r. 4 i 5 października nastąpił wymarsz ze stolicy do Ożarowa. Stamtąd ruszyły wywózki.
Powstańcy transportowani byli w towarowych wagonach, stłoczeni po 50 – 80 osób, bez jedzenia i picia, czy niezbędnych postojów na załatwienie potrzeb fizjologicznych Podczas wyładunku żołnierze niemieccy bili ich kolbami karabinów, zrywali powstańcze opaski i orzełki. Miejscowa ludność rzucała w nich czym popadło. Wielu jeńcom siłom odebrano zabrane z Warszawy walizki, plecaki, koce czy palta. Do Stalagu 344 Lamsdorf przywieziono ich w transportach w dniach: 6/7, 7 i 8 października. W obozie przetrzymywano ich najczęściej kilka tygodni, a tylko niektórych – kilka miesięcy, zatem dla większości z nich Lamsdorf było więc jedynie przystankiem przed dalszą wywózką w głąb III Rzeszy. Część walczących o Warszawę wyszła ze stolicy z ludnością cywilną i niektórzy trafili do cywilnego obozu w Lamsdorf, znajdującego nieopodal Stalagu 344, wśród nich był m.in. Miron Białoszewski.
W zasobach CMJW znajdują się pamiątki związane z tą grupa jeńców. Są to m.in. listy transportowe (w tym z wpisem poświadczającym przybycie W. Pileckiego), dokumenty, fotografie, przedmioty osobiste. Wśród powstańców-jeńców znaleźli się m.in. Zdzisław Małakiewicz, Irena Jurgielewiczowa czy Roman Bratny. W Lamsdorf znalazł się także m.in. Janusz Brochwicz-Lewiński „Gryf”, dowódca obrony Pałacyku Michlera.
Więcej informacji o historii Miejsca Pamięci w Łambinowicach można znaleźć po linkami:
https://www.cmjw.pl/miejsce-pamieci-narodowej
https://www.cmjw.pl/obozy1/lata1939-1945
Organizator
Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach to instytucja zajmująca się problematyką jeniecką, w tym przede wszystkim niemieckim i radzieckim systemem jenieckim, a także niektórymi zagadnieniami z zakresu II wojny światowej oraz najnowszej historii Polski. Prowadzi działalność naukowo-badawczą, dokumentacyjną, wydawniczą, edukacyjną, wystawienniczą, upamiętniającą i konserwatorską. Druga muzealna siedziba znajduje się Opolu.