Archeologia lasów: XX-wieczne dziedzictwo militarne na terenach zalesionych

Archeologia lasów to relatywnie nowa i coraz ważniejsza gałąź badań archeologicznych w Polsce. Systematycznie wzrasta liczba badań i projektów naukowych. Stawiają sobie one za cel rozpoznanie, dokumentację i analizę dziedzictwa kulturowego (archeologicznego) na terenach zalesionych.

Lasy można wręcz postrzegać jako formę parasola ochronnego. Pozwolił on na zachowanie wielu śladów działalności człowieka w bardzo dobrym stanie. Co chwilę słychać głosy mówiące o nowo odkrytych grobowcach megalitycznych, systemach pól ornych sprzed wieków, cmentarzyskach kurhanowych, tysiącach milerzy, grodziskach średniowiecznych itd.

Niemniej jednak archeologia lasów nie ogranicza się czasowo do badania reliktów prahistorycznych i średniowiecznych. Jej częścią są także studia dotyczące XX-wiecznego dziedzictwa militarnego – materialnych pozostałości i zmian krajobrazowych związanych z I i II wojną światową. Tego rodzaju relikty to po prostu specyficzna kategoria dziedzictwa archeologicznego.

Zaprezentowanie wyników nieinwazyjnych badań archeologicznych w kontekście XX-wiecznych reliktów materialnych na terenach zalesionych jest celem wystawy, która odbędzie się w Czersku. Omawia ona przykłady z lasów wokół Chojnic (woj. pomorskie) oraz Chyciny (woj. lubuskie). Będzie można na niej zapoznać się z archeologiczną dokumentacją pozostałości po obozach jenieckich, radzieckich leśnych miastach (ziemiankach, w których spali czerwonoarmiści), polskich i niemieckich fortyfikacjach polowych, składach amunicji czy też schronach drewniano-ziemnych wznoszonych przez polskich partyzantów z Tajnej Organizacji Wojskowej Gryf Pomorski. Dziedzictwem militarnym, któremu będzie można bliżej się przyjrzeć na wystawie, są także ryty (znaki) pozostawione na drzewach przez polskich, radzieckich, francuskich i brytyjskich jeńców wojennych.

W trakcie badań terenowych rejestrowano również specyficzną kulturę materialną związaną z XX-wiecznymi działaniami militarnymi, taką jak: manierki, menażki, kubki, miski, puszki po konserwach, fragmenty pocisków artyleryjskich, łuski po nabojach, guziki wojskowe itd. To też jest część dziedzictwa militarnego spotykanego na terenach zalesionych – składowa archeologii lasów.

Wystawa „Archeologia lasów: XX-wieczne dziedzictwo militarne na terenach zalesionych”

Wystawa organizowana jest przez dr Dawida Kobiałkę przy współpracy z dr Kornelią Kajdą, mgr Mikołajem Kostyrką oraz mgr Maksymilianem Frąckowiakiem. Stanowi ona jeden z rezultatów projektu naukowego pt. „Między pamięcią a zapomnieniem: archeologia a XX-wieczne dziedzictwo militarne na terenach zalesionych”, realizowanego w Instytucie Archeologii i Etnologii PAN, którego kierownikiem jest dr Dawid Kobiałka. Jej otwarcie odbędzie się 5 października 2018 roku o godzinie 12.00 w siedzibie Centrum Informacji Turystycznej w Czersku, ul. Kościuszki 27a.

Wystawę można zwiedzać od poniedziałku do piątku w murach Centrum w godzinach 8.30-16.30. Będzie ona gościć w Czersku do 9 listopada 2018 roku.

Podziękowania

Badania są częścią projektu finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki przyznanych na podstawie decyzji numer DEC-2016/20/S/HS3/00001.